دانشنامه شهرستان خمینی شهر

شنبه ۴ شهریور ۱۳۹۶
شماره روزنامه: 1396/06/04 (شماره 3008)
مصاحبه: لیلا پیمانی
«... میرزا محمدعلی امینی و خواهرش برای تشکیل کلاس درس دخترانه با مهرانی رئیس وقت اداره فرهنگ سده وارد مذاکره شدند و نهایتا اتاقی از یک خانه در محله لادره را با هزینه شخصی برای تحصیل دخترانشان اجاره کردند... .»متن بالا بخشی از کتاب «هزار سال خمینی شهر»است. محمدعلی شاهین، محقق و نگارنده این کتاب رخدادهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی این خطه را در قالب متونی کوتاه به رشته تحریر درآورده و صفحات کتاب را با عکس هایی رنگی آراسته و انتشارات گفتمان اندیشه معاصر این کتاب 380 صفحه ای را منتشر کرده است. گفت‌وگوی اصفهان زیبا را با نویسنده این کتاب بخوانید.
به کار بردن واژه هزار در عنوان این کتاب نشان دهنده چیست؟
قدیمی ترین رخدادی که در بخش سالشمار این کتاب به ذکر آن پرداخته ام، وفات میرزا ابوالقاسم نصرآبادی است که به بیش از هزار سال پیش برمی گردد و در واقع مبدا کتاب به حساب می‏آید.
محدوده مکانی که این کتاب به تاریخ آن می پردازد، کجاست؟
این کتاب کوششی است برای گردآوری رخدادهای محدوده ماربین که خمینی‏شهر فعلی مرکز آن محسوب می شده و البته بخش هایی از آن الان دیگر جزو این شهرستان به حساب نمی‏آید.
یعنی محدوده خمینی شهر نسبت به گذشته تغییر کرده است؟
بله شهر ما هم از لحاظ محدوده جغرافیایی و هم از لحاظ نام بارها دستخوش تغییر شده است. ماربین به عنوان یکی از بلوک هفتگانه اصفهان متشکل از تعداد زیادی روستا بوده و سه روستای خوزان، فروشان و ورنوسفادران مرکز ماربین به حساب می‌آمده است؛ اما این محدوده در مقاطع مختلف تغییر کرده تا به خمینی شهر فعلی رسیده است. نام این منطقه نیز از سده به همایونشهر و سپس به خمینی شهر تغییر یافته است.
طرح روی جلد کتاب نیز گویای همین تغییر و تحولات در خمینی شهر است، بله؟
بله طرح روی جلد تصویری هوایی از خمینی شهر را نشان می دهد که یک ساعت تک عقربه‏ای دایره شکل در مرکز آن قرار گرفته و اسامی ماربین، سده، همایونشهر و خمینی‏شهر هر کدام در نقطه‏ای از این ساعت جا گرفته اند.
چرا از قالب سالشمار و روزشمار استفاده کرده‏اید؟
نگارش تاریخ به این شکل یک روش علمی است که مزیت های متعددی دارد: یکی اینکه هر رخداد را به لحاظ زمانی در جای خود ثبت می‏کند. دوم اینکه مطالعه آن به جهت موجز و مجزا بودن از حوصله خواننده خصوصا جوانان و نوجوانان بیرون نیست. سوم اینکه رعایت توالی، کار محقق را راحت می کند و نکته مهم تر اینکه شهروندان رخداد مورد نظر خود را به راحتی پیدا می کنند.
انتشار چنین کتاب هایی که پیشینه پرافتخار یک شهر یا کشور را روشن می‏کند، چه نقشی در خودباوری نسل جوان دارد؟
به طور کلی وقتی راجع به رخدادی شفاف سازی صورت نگیرد، بازار شایعه داغ می‏شود. تاریخ یک منطقه نیز همین حالت را دارد . اگر پیشینه تاریخی‏اش روشن نباشد باورهایی غیرواقعی اعم از مثبت و منفی و البته گاه مغرضانه راجع به آن شکل می‏گیرد. امیدوارم این کتاب با روشن کردن پیشینه شهر، تصویر درستی از منطقه ارائه دهد و به خودباوری نسل جوان کمک کند.
در این کتاب ثبت چه رخدادهایی بیشتر مدنظرتان بوده؟
هیچ گرایشی به جهت خاصی وجود نداشته و هر اتفاقی که سند معتبری داشته از تحولات بزرگ و تاثیرگذار مثل تاریخ ورود برق به سده تا تغییراتی که در سبک زندگی مردم پیدا شده مثل تغییر عادات غذایی، به ثبت رسیده است.
برای تحقیق از چه شیوه ای استفاده کرده اید؟
شیوه های متعددی استفاده شده؛ مثل نشستن پای حرف‌های قدیمی‏ها، مطالعه کتب تاریخی استان اصفهان و منطقه، مطالعه نشریات مربوطه، تذکره نامه‌ها، جست ‌و جوی عکس‏ها و اسناد قدیمی، مشاهدات شخصی و... . درضمن، از نگارش اولیه تا انتشار کتاب حدود چهار سال زمان برد.
روی جلد کتاب آمده است: «کتاب دوم از مجموعه خمینی شهر شناسی»، منظور چیست؟
«راهنمای گردشگران در سفر به خمینی شهر» که چند سالی است ایام نوروز تجدید چاپ می شود و اولین کتاب از مجموعه خمینی شهر شناسی به حساب می‏آید
مخاطب کتاب هزارسال خمینی شهر فقط خمینی‏شهری ها هستند؟
بسیاری از مطالبی که در این کتاب ذکر شده، مربوط به محدوده ماربین است که امروزه بخش هایی از آن از محلات شهر اصفهان به حساب می‏آید. از سوی دیگر نزدیکی جغرافیایی خمینی‏شهر و اصفهان و همچنین مراودات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی این دو شهر با یکدیگر از دیرباز، باعث درهم تنیدگی تاریخشان شده است. بنابراین مخاطبان این کتاب فقط خمینی شهری‌ها نیستند. گذشته از آن، خمینی‏شهر دانشمندان زیادی را به جوامع علمی کشور و حتی جهان تحویل داده است که مطالعه سرگذشتشان برای هر کسی می‏تواند جذاب و آموزنده باشد که از جمله آنها می توان به دکتر میرحامد حسین سیادت پدر طب عفونی ایران که علاوه بر ایران در فرانسه هم تدرس می‏کرده است و آیت اله شهید اشرفی که یک شخصیت تاثیرگذار در سطح کشور بوده، اشاره کرد.
با این حساب، حوزه توزیع کتاب محدود به خمینی شهر نمی شود، درست است؟
قطعا مراکز تحقیقاتی استان، کتابخانه های استان، دانشگاه ها و پژوهشسراها به این کتاب نیاز دارند.