محمدعلی شاهین
بسیاری از آثار نویسندگان، کا تبین، خطا طان و هنرمندان ماربین و سده را در موزه ها، مجموعه ها و کتابخانه های دنیا و کشور می توان یافت .گرچه تحقیق مستقلی در این باب صورت نگرفته و فهرست منسجمی از آنها وجود ندارد ولی در جستجوی نویسندگان، کاتبین، خطاطان و حتی مجموعه داران و واقفین این دیار بارها ردپای حاصل دسترنج آنها را در خارج از شهرستان در کتابخا نه ای و موزه ای می یابیم . البته اینکه اثری از یک صاحب اثر این دیار در شهر دیگری نگهداری شود شاید توفیقی بوده که به شکلی پیشینه فرهنگی و علمی شهرما حفظ شود چون اگر چنین نبود سرنوشتی همانند بسیاری از اسناد منطقه که نابود شده اند پیدا می کرد. حداقل در برسی پیشینه فرهنگ و ادب دیارمان می توانیم به آنچه دیگران برایمان نگهداشته اند استناد کنیم گرچه چه خوب بود که لاقل در گوشه ای از شهر اثری از آنها جمع آوری می شد. در تایید این موضوع بد نیست یاد آورشد که در همین جستجوها بارها به محققین ، هنرمندان و نویسندگانی بر می خوریم که گرچه نامی از آثار آنها آورده شده ولی حاصل کار آنان یا هرگز چاپ نشده و یا در صورت چاپ اثری از آنها باقی نمانده است مثال در این باره زیاد است مثلا محققی تذکره ای از شاعران پیشین شهر حداقل تا دهه 1370 گرد آوری کرده ولی فقط نامی از آن باقی مانده است.
در این مقال فهرست کوتاهی از اینگونه آثار آورده می شود:
1-حیدرعلی ورنوسفادرانی/ دوران صفویه/ کاتب و خوشنویس/ کتابت «تقدیس الانبیاء»/ کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.
2-فضلی خوزانی /نویسنده افضل-التواریخ/ کتابخانه دانشگاه کامبریج سیّد عبدالکریم حسینی خوزانی .
3- سیّد عبدالکریم حسینی خوزانی / قرن سیزدهم هجری / هنرمند خطاط/ کتابت نسخه ای از «ترجمه الصلاه» /کتابخانه آیت اللّه مرعشی .
4- محمدابراهیم ساغر/عصر قاجار/ادیب، دانشمند و شاعر/ مظفرنامه/موزه ملی ملک .
5- محمّد حسن ورنوسفادرانی/ قرن سیزدهم هجری / فقیه، محدّث و مفسّر/ تفسیر ورنوسفادرانی / كتابخانه شيخ محمد حسين جندقی كربلا .
6- علی اکبر دباغی/دوره قاجار/واقف، خطاط و هنرمند / کتابت نسخه ای از قرآن/ مموزه آستان قدس رضوی.
7- محمّد باقر فروشانی / قرن سیزدهم هجری/ خطاط ، کاتب/کتابت«نخبه»/ کتابخانه آیت اللّه مرعشی .
8- محمّد صادق پریشانی/ قرن سیزدهم قمری/ فاضل ، نویسنده وخطاط/ کتابت «اثبات الوصیّه»/ کتابخانه بنیاد فارس شناسی شیراز.