محمدعلی شاهین
روزنامه نگار، پژوهشگر تاریخ محلی و نویسنده
اسناد، کتب، اظهارات شفاهی، سفرنامه، و نشریات از منابع تاریخ نگاری محسوب میشوند. همین منابع در نگارش تاریخ محلی ابزار کار مورخ محلی میباشد، اما آنچه در بین آنها از اهمیت خاصی برخوردار است روزنامهها و نشریات محلی میباشد چرا که روزنامههای کشوری معمولا اخبار چندانی از شهرهایی مانند شهر ما منتشر نمیکنند مگر اینکه خبرکشوری و یا جنجالی باشد. از طرف دیگر معمولا اینگونه شهرها مکانی برای نگهداری اسناد خود ندارند، همچنین به ندرت میتوان سفرنامهای اختصاصی در خصوص این مناطق یافت مگر مطالب پراکنده و گنگی که در بین سفرنامههایی که از شهرهای بزرگ مثلا اصفهان نگارش یافته است. پس آنچه میماند نشریات محلی و یا حداقل استانی است که در صورت وجود و شرایط مناسب و خبرنگاران کاربلد وقایع و رخدادها و اخبار جامع شهر را ثبت کردهاند. این مقاله قصد دارد به مناسبت روز خبرنگار با سیری در تغدادی از نشریههای استانی و محلی از مشروطیت تا سال پایانی قرن جاری پیشینه فعالیت مطبوعات محلی و بعضا استانی را در مستند کردن پیشینه شهرستان خمینیشهر روشن کند.
روزنامه انجمن مقدس ملی اصفهان
روزنامه انجمن مقدس ملی اصفهان ۱۵ روز پس از تشکیل انجمن مقدس ملی اصفهان (۱۳۲۴–۱۳۲۶)، در تاریخ یکشنبه ۲۱ ذیقعده ۱۳۲۴ منتشر گردید. بیان اصول مشروطیت، خلاصه مذاکرات اعضای انجمن و نقل وقایع شهری موضوع اصلی مقالات این روزنامه را تشکیل می‌داد. سراجالدین جبل عاملی موسوی مدیر این روزنامه بوده است.
گرچه این روزنامه در اصفهان منتشر میشده ولی ازآنجا که مشروطه خواهان سدهی ارتباط تنگاتنگی با سران انجمن مذکور داشته و حاج آقا سدهی یکی از گرانندگان آن انجمن بوده، اخباری از مشروطه خواهان سدهی را انتشار داده است. از جمله این اخبار تشکیل قشون فداییان مشروطه و پیوستن مشروطه خواهان سده به آن، رژه مشروطه خواهان سدهی در خیابانهای اصفهان، تجمع مشروطهخواهان سدهی در چشمه منظر در حضور حاجآقا نورالله و شرکت اهالی سده در مراسم عزاداری شهادت تعدادی از طرفداران مشروطه در عمارت چهلستون است.
روزنامه اخگر اصفهان
روزنامه اخگر در اصفهان چاپ میشد و دو دوره مختلف را طی نموده است. دوره اول از سال ۱۲۹۹ هجری شمسی شروع و در سال ۱۳۰۷ به اتمام رسیده است ولی به طور غیر منظم منتشر میشده تا اینکه در این سال بر طبق قراردادی مدیریت و مسئولیت روزنامه به عهده امیرقلی امینی مدیر روزنامه اصفهان واگذار شده است تا دور دوم روزنامه شروع گردد.
روزنامه اخگر تا سال ۱۳۲۲ انتشار یافته در این سال این روزنامه همراه با روزنامه های متعددی از سوی دولت توقیف گردید.
اخگر اصفهان اخبار سده را حدود 15 سال پوشش میداده است، در این مدت اخبار و گزارشهای متعددی از سده منتشر کرده است. این اخبار شامل حوادث، سفر مدیران اصفهان به سده، تحولات عمرانی، راپورتهای بلدیه، انتخابات انجمن بلدی میباشد. روزنامه گزارشی از سفر خبرنگاران همراه حکمران اصفهان در سال 1313 به سده با عنوان سده شهر است ده نیست چاپ کرده است. خوشبختانه این روزنامه که در واقع نقش یک روزنامه محلی را برای سده دردوران انتشار خود بازی میکرده مستندات بسیارخوبی از این دوره گذر و تحول در سده یعنی تشکیل بلدیه و اصلاحاتی که در شهر انجام شده، سیر اجرای تصمیمات کشوری مثل سجلدار شدن، متحدالشکل شدن لباسها، احداث مریضخانه در شماره های مختلف خود دارد.
خبرنامه شهرداری همایونشهر
در دهه 1330 با تاسیس دفتر نمایندگی اطلاعات در سده اخباری از شهر در این روزنامه انتشار مییافت که درعمل نمیتواند سیمای تمام نمایی از شهر و مستند کردن تاریخ آن ترسیم کند. در همبن ایام شهرداری اقدام به انتشار نشریهای داخلی نمود که اخبار اقدامات شهرداری و تحولات شهر را منتشر میکرد از جمله اخبار این نشریه پوشش سفر دکتر اقبال به سده است.
فرهنگ همایونشهر
در همین دهه اداره فرهنگ اقدام به انتشار سالنامه فرهنگ همایونشهر کرد. درفرهنگ همایونشهر سال 1339 که در دسترس است، گزارشهای از تاسیس مدارس، ورزشگاه همایونشهر و مقالات میراثی از جمله در خصوص منارجنبان و مسجد جامع خوزان چاپ شده است و استنادات خوبی در اختیار پژوهشگران قرار میدهد. در دهه بعد همچنان روزنامه اطلاعات و روزنامه کیهان در منطقه فعال بودند و اخباری از همایونشهر منتشر میکردند. همین روزنامهها چند خبر محدود از اوج مبارزات مردم شهر در روزنامههای خود منتشر کردند.
نشریات نهادهای انقلابی
اخبار منطقه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در نشریات نهادهای انقلاب شهر، مانند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، جهاد و بنیاد شهید منتشر میشد. این نشریات هم اخبار حوزه خود را پوشش میدادند و هم اخبار و گزارشاتی از کل شهر داشتند. از بین آنها نشریه سپاه فعالیت گستردهتری داشت و گزارشات اجتماعی آن حتی منجر به تغییر بخشدار گردید. با شروع جنگ مطالب آن بیشتر به این حوزه اختصاص یافت. یکی از اولینها و فعالان این نشریه محسن کیانی بود. این شهید والامقام رامیتوان به عنوان اولین خبرنگار دفاع مقدس خمینیشهر به حساب آورد. وی گزارشها و مصاحبههای زیادی از رزمندگان و مناطق عملیاتی تهیه و منتشر کرد. مدتی با صدا و سیمای سنندج همکاری مینمود و درعین حال مقالات احتماعی و فرهنگی نوشته و منتشر میکرد. یکبار در حین فیلمبرداری وتهیه گزارش از جبهه تیر به کف دست او خورد و مجروح شد.
محسن کیانی در سال 1341 در همایونشهر به دنیا آمد. تحصیلات خود را همراه کار و کشاورزی کنار پدر تا پایان دوره متوسطه ادامه داد. وی به مطالعه، هنر و ادبیات علاقه زیادی داشت شعر میسرود و نقاشی میکرد. محسن در تاریخ 28/07/1362 در منطقه عملیاتی والفجر 4 به شهادت رسید.
ارمغان شورا
پس از شروع به کار اولین دور شورای اسلامی شهر این نهاد مردمی اقدام به انتشار یک خبرنامه داخلی با عنوان ارمغان شورا کرد. در بین مطالب این خبرنامه رخدادهایی از تاریخ شهر از جمله کلنگ زنی مجموعه فرهنگی آدریان، گزارش ستاد نوروزی سال 1379 و... را می توان یافت.
شهر و شهروند
از سال 1380 تا سال 1386 شهرداری ماهنامهای داخلی با عنوان شهر و شهروند انتشار می‌داد. نشریه مذکور اخبار فعالیتهای شهرداری را چاپ و از دیگر خبرهای شهرستان اخبار و مطالبی چاپ میکرد. یکی از دورانهایی که اخبار عمرانی و حوزه تحولات شهری پوشش داده شده است همین حدود 5 سال انتشار شهر و شهروند است که مستندهای خوبی برای تاریخ شهر به جا گذاشته است. خبر افتتاح پارک بهشت، اقدامات عمرانی در منطقه لادر، تقسیم خمینیشهر به چهار ناحیه، درگذشت آیتاله احمدی، نکوداشت استاد بلدی، افتتاح کتابخانه علیابن ابوطالب و فرهنگسرای بعثت، راه اندازی مجموعه ورزشی مادر و.... از جمله اخباری است که در شمارههای مختلف شهر و شهروند چاپ شده است. شورای اسلامی شهر درچه نیز گاهنامهای تحت عنوان درچه نگین زاینده رود انتشار داده و میدهد.
باید یادآور شد که در این سالها نشریات دانشجویی و مراکز فرهنگی از جمله نشریه کنگره شعر میلاد در حد محدود اخباری از شهر منتشر میکردند.
دو هفته نامه فرصت
از تحولات یک دهه اخیر در زمینه خبر رسانی و ثبت وقایع شهر و مستند کردن آن انتشار دوهفته نامه فرصت است. این نشریه از سال 1389 تاکنون با وجود تغییر و تحولات و فراز و نشیبهایی که داشته همچنان در زمینه خبررسانی مکتوب منبعی اساسی برای شهر محسوب میشود. نقش فرصت در رشد و ظهور خبرنگارانی که تاثیر به سزایی در فضای رسانهای شهر و اتفاقات بعدی داشتهاند برکسی پوشیده نیست. بهرحال با انتشار دوهفته نامه فرصت و تارنمای آن فرصت آنلاین به مدیر مسوولی شهید حسین غفوری اتفاقات شهر تقریبا پوشش داده شدند و تحولی در خبررسانی و پیوست آن ثبت وقایع شهر به وجودآمد.
صبح اندیشه
مدتی پس از انتشار فرصت نشریات دیگری در صحنه رسانهای شهر ظاهر شدند ولی از بین آنها تاکنون هفته نامه صبح اندیشه با رویکرد مقالات و گزارشات تحلیلی، اجتماعی، هنری، فرهنگی و تاریخی همچنان به انتشار خود ادمه میدهد.
حال که نقش رسانههای محلی در مستند کردن تاریخ منطقه و منبعی برای پژوهش در زوایای مختلف آن روشن شد، حفظ این اسناد گرانبها ضروری به نظر میرسد و لازم است نسخههایی از آنها صحافی شده و در کتابخانههای بزرگ شهر، دفترخود نشریات و موزه اسناد نگه داری شود. البته نسخ بعضی از این جراید مانند نشریه شهرداری و فرهنگ همایونشهر از دهه.1330، روزنامههای کشوری که اخباری از شهر منتشر کردهاند و خبرنامههای نهادهای انقلابی در دسترس نیست و امید میرود خوانندگانی که به آنها دسترسی دارند، نسخ را به خانه تاریخ و فرهنگ خمینی شهر واقع درخانه مجیر هدیه کنند.