به مناسبت 14 تیر روز قلم
محمدعلی شاهین
پژوهشگر، نویسنده، روزنامه نگار
دوهفته نامه فرصت حدود ده سال قبل در ابتکار جالبی تعدادی از نویسندگان خمینی شهری را با تلاشهای سرکار خانم مریم مویدی شناسایی و در ستونی معرفی کرد. همزمان و در سالهای بعد این پژوهشها را اینجانب ادامه دادم و نتایج حاصل به چندین شکل ثبت و یا انتشار یافت.
1- از طریق سایت دانشنام و اختصاص سه فضا یکی با عنوان نویسندگان، دومی شاعران زن و سومی شاعران مرد
2- طراحی بیش از صد تابلو و معرفی آثار چند صد نویسنده که امیدوارم روزی این تابلوهای طراحی شده، توسط یک نهاد مسوول چاپ و قاب شود و در مکان مناسبی در معرض دید همگان قرار گیرد تا از این طریق هم آثار پدیدآورندگان در شهرستان خمینیشهر و پیشینه آن معرفی و هم سند وزینی از هویتمان معرفی شود.
3- ثبت نویسندگان در کتاب فرهنگ نامه نامیان که امیدوارم بتوانم در سال جاری آنرا منتشر کنم.
4- معرفی این آثار در فضاهای مجازی دانشنامه خمینیشهر در واتساپ، تلگرام و اینستاگرام.
در این نوشتار سعی میشود یک جمعبندی از مجموعه این آثار به لحاظ موضوعی صورت بگیرد تا خواننده محترم به یک ارزیابی نسبی از سهم ساکنان در تولید محتواهای متنوع توسط نویسندگان شهر بدست آورد. در یک تقسیم بندی کلی کتابهای نگارشی را میتوان به چندین موضوع تقسیم نمود.
1- کتابهای دینی و مذهبی:
تعداد این آثار بیشتر از دیگر آثار بوده و به لحاط قدمت به کتب احمد بن موسی ابن مردویه(402 – 315 خورشیدی)، حکیم، محدث برجسته و مرجع اهل تسنن، مفسر، مورخ مولف کتب متعدد از جمله در وصف امام علی(ع) می رسد. این دسته از تالیفات خود به انواعی مانند تفسیر و قرآنپژوهی، سیره، تاریخ اسلام، رساله و شرعیات، شرح برکتب قبلی و غیره تقسیم میشود.
از پدید آورندگان این آثار چند به نفر آنها اشاره میشود: آیتاله محمدحسن نجفی(1229 – 1166خورشیدی)، فرزند محمدباقر، آرامگاه نجف اشرف، معروف به صاحب جواهر، فقیه، مرجع دینی، صاحب تالیفات متعدد از جمله جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام معروف به جواهر.
آیتاله محمدهادی معرفت(28 دی ماه 1385 – 1309)، آرامگاه قم، مدرس، مفسر و محقق برجسته علوم قرآنی، مولف دهها عنوان کتاب از جمله "التمهید" در 10 جلد.
آیتاله سیدعلینقی حسینی دیباجی مشهور به فیض الاسلام(24 اردیبهشت1364 – 1284)، فرزند سید محمد، آرامگاه بهشت زهرا، تهران، شارح نهج البلاغه
دارای تالیفات متعدد از جمله ترجمه و خلاصه تفسیر قرآن و الثقلان فی تفسیرالقرآن، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ۱۳30، ترجمه و شرح صحیفه کامله سجادیه، ۱۳35 و....
2- کتابهای فلسفی و عرفانی
در دوران اخیر و شکل گیری رشته فلسفه در دانشگاهها چندین شخصیت این دیار از جمله دکتر ابراهیمی، دکتر سید ابراهیم دیباجی، دکتر موسی دیباج و دکتر سیدمحمدعلی دیباجی فروشانی در این دانشگاهها به تدریس فلسفه و عرفان مشغول بوده و دهها عنوان کتاب نگارش کردهاند از جمله آنها دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی است، وی متولد 5 دی 1313/ روستای دینان دارای تحصیلات حوزوی، در حد اجتهاد و دکترای فلسفه است. دکتر دینانی استاد دانشگاه، چهره ماندگار فلسفه، نویسنده، فیلسوف گفتگو، پدیدآورنده دهها جلد کتاب فلسفی مطرح و مرجع و پژوهشی است.
3-کتابهای تاریخی:
تاریخ نگاری کم و بیش مد نظر عدهای از اهالی بوده و هست از جمله این افراد فضلاله بیک خوزانی(فضلی خوزانی)، تاریخ نویس دوران شاه عباس است. وی مولف کتاب ارزشمند و مبسوط در حوزه تاریخ صفویه بوده که در کتابخانه کالج مسیح، کمبریج کشف شد و با نام "گزارشی تاریخی از سلطنت شاه عباس توسط کیومرث قرقلو عضو مرکز مطالعات ایرانی دانشگاه کلمبیا آمریکا و همکارش چارلز ملوویل از دانشگاه کمبریج انگلستان ویرایش و در 1148 صفحه به زبان انگلیسی در سال 2015 میلادی ترجمه و توسط یکی از ناشران کمبریج چاپ شده است. متن فارسی این کتاب در دسترس نیست. در لابلای کتاب مذکور، اطلاعاتی ارزشمند از مشاهیر و تاریخ ماربین دیده میشود. اطلاعاتی که در نوع خود بکر بوده و میتواند زوایای جدیدی از تاریخ ماربین در عهد صفوی و جایگاه خاص رجال ماربین و منطقه خوزان را در سلسله صفوی بازگو نماید. اخیرا بخشی از کتاب با عنوان«افضل التواریخ (روزگار و زندگي شاه طهماسب اول ٩٣٠ -۹۸۴هـ.ق)» در ۶۲۷ صفحه به همت دکتر احسان اشراقی از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب منتشر شده است که کتابخانه بعثت خمینی شهر اقدام به تهیه آن نموده است.
4- کتابهای علمی و علوم پایه:
این دسته از کتابها توسط اساتید مختلف رشتههای گوناگون دانشگاهی بیشتر به منظور انتشار یک کتاب درسی دانشگاهی برای تدریس و نیز استفاده دانشجویان نگارش شده است. نمونه این کتابها زیاد است و برخی از آنها از اولینهای یک رشته خاص هستند که انتشار یافته اند.کتابهای ویروس شناسی تالیف دکتر سیادت و میردامادی، امار حیاتی تالیف دکتر جبلالعاملی از جمله این آثار است یکی از پرتالیف ترین این آثار آقای دکتر سید مهدی ابطحی فروشانی فرزند نعمتاله متولد 25 شهریور 1344 دارای دکترای مهندسی بزرگراه، استاد دانشگاه، و ریاست فعلی دانشگاه صنعتی اصفهان و ناظر راه‌های ملی، طراح پايانه‌هاي باربري فولاد مباركه و قطار سريع‌السير تهران- اصفهان و دههاطرح دیگر است که
دهها تالیف و ترجمه دانشگاهی در شاخههای مختلف رشته خود دارد.
5- کتب ادبی شامل شعر و داستان و کتب نقد و تذکره:
استعداد ساکنان منطقه در سرودن شعر سبب شده است که کتابهای شعر و دیوان متعددی تدوین و تعدادی چاپ شود. بعضی از این آثار توسط خود شاعران وتعدادی بعدا توسط افراد علاقه مند چاپ و در اختیار علاقه مندان قرار گرفته که خوشبختانه تعداد آنها زیاد است ولی بسیاری از آثار همچنان چاپ نشده و یا تجدید چاپ نشدهاند که جای تاسف دارد. از خیل عظیم شاعران و ادیبان
سروش معرفی می شود که به نظر می رسد در بین آثار چاپ شده آثار وی قدیمیتر باشد. میرزا محمدعلی خان سروش(1247 – 1191 خورشیدی)، فرزند قنبرعلی سدهی، آرامگاه قم، بزرگترین شاعر قصیده سرای عهد قاجار، ملفب به شمسالشعرا. دارای آثار روضه الاسرار دارای 1159 بیت در مقتل و مرائی سید الشهدا، شصت بند در مرثیه عاشورا، مثنوی اردیبهشت در سرگذشت.
حضرت رسول اکرم و دوازده امام علیه السلام، قسمتی از اشعارفارسی کتاب الف لیل، شمس المناقب در مدح پیامبر اکرم و ائمه دین، دیوان قصائد و غزلیات و قطعات و مسمط های سروش و رساله سروشیه.
علی آقامحمدی، محقق، قرآن و مثنوی پژوه، فعال حوزه کتاب و فرهنگ و استاد کلاسهای مستمر در حوزه قرآن و ادبیات به ویژه مثنوی، تدوین و انتشار دو اثر سروش با عنوان روضه الاسرار و سرشک غم. را انجام وآنها را چندین سال پیش به چاپ رسانده است.
در بین تذکره ها و شرح احوال شخصیتها یک دو نوشته مختص محل نگارش یافته ولی چاپ نشده و به نظر میرسد متاسفانه در دسترس نباشد. یکی از آثار چاپ شده تذکره نصرآبادی می باشد.
علاوه برآنچه آمد کتابهای دیگری با موضوعات دیگر که در پنچ دسته ذکر شده نمیگنجد، توسط نویسندگان شهرستان نگارش شدهاست و همچنین در روزگاری که صنعت چاپ وجود نداشت کاتبان منطقه با رونویسی از کتابهای نگارش شده سهم بسزایی در توسعه و نشر آثار داشتند.
یک پیشنهاد
در تقویم کشور روزها و هفتههایی به مناسبتهایی اختصاص یافته است که هدف آن توجه مردم و مدیران و کلا جامعه به آن مناسبتها میباشد، اما در عمل در خیلی از مواقع نهادهای مسئول و مردم یا به راحتی از آن میگذرند و یا به برگزاری یک مراسم شکلی بسنده میکنند. روز قلم بهانه خوبی است تا به این موضوع بیندیشیم که آثار ارزشمندی که توسط اهالی این شهر برجا مانده که یا چاپ نشده و یا تجدید چاپ نیاز دارد و یا جدیدا پدید میآید را چگونه میتوان حفظ کرد تا این محتواهای فرهنگی و فکری را در دسترس مردم قرار داد و سطح فرهنگ جامعه را از طریق آنها ارتقا داد تا روز قلم عملا پاس داشته شود. آیا نیاز به یک خیریه فرهنگی با همکاری اهالی فرهنگ، نهادهای مسئول و خیرین نیست تا اقدام به چاپ این آثار و آثار جدید کنند تا با کمک به پدیدآورندگان آثار به شکوفایی استعدادها کمک شود و بشود گفت این روز در شهر ما مفهومی عملی دارد.