بازخوانی تاریخچه مخابرات از سده تا گشایش اولین مرکز مخابرات شهر
در روز ۲۷ اسفند سال ۱۲۳۶ خورشیدی نخستین پیام توسط تلگراف در ایران از مدرسه دارالفنون به کاخ ییلاقی ناصرالدین شاه ارسال شد. سروش شاعر سدهی که آن زمان در دربار ناصرالدین شاه بود در خصوص ورود تلگراف به ایران چنین سرود:
«منت ایزد را که آسان کرد برعشاق کار / کین همایون کارگه کاندر جهان شد آشکار
عاشقان بی پیک و نامه در سوال و در جواب / با نگارین در میان فرسنگ اگر سیصد هزار
کارگاه وصل خواهم کرد ازین پس نام او / جاودان از من بدو این نام باد یادگار
بدگمان تاکی که قاصد راست گوید یا دروغ / رشک بردن تا به چند از وی که بیند روی یار
در یکی لحظه برد پیغام و پاسخ آورد / عاشق ار در قیروان معشوق اگر در قندهار
بامدادن آمدم گریان براین کارگاه / تا که آگاهی مرا آرد زیار و از دیار
من بدو پیغام دادم زو بمن آمد جواب / لحظهای از هفت منزل بی عنای انتظار
راست گفتی پیش اویم با هم اندر گفتگوی / چاکر این کارگاهم شاکر این پروردگار
او زحال من خبر شد من خبر از حال او / نا فرستاده رسول و نا دوانیده سوار
چون زشهریار من آمد بدین زودی خبر / شادمان گشتم دعا کردم به جان شهریار
اولین سر نخها از احتمال نواخته شدن زنگ تلفن در سده به سال 1313 بر میگردد که روزنامه اخگر اصفهان در شماره 989 خود در آبان 1313 خبر از تاسیس خط تلفن در سده میدهد، البته همزمان شهروندان به دنبال وسیله ارتباطی مهم آنزمان پست و تاسیس صندوق پست و راههای پستی سده و حمل پست به صورت روزانه هم بودند.
بهرحال در سال ۱۳۱۶ تلفن خانه سده دایره بوده و پیشاپیش روزنامه اخگر در دی 1315 تاسیس دفاتر پست و تلگراف در سده و نجفآباد در سال 1316 را خبر داده بود. در این دوران مکالمات تلفنی به صورت مغناطیسی و با واسطه انجام میشد. اسناد سال 1317 و 1318 نشان میدهد یکی از مشتریان تلفن سده و البته بد حساب شهرداری سده بوده است. در سالهای بعد با آشنایی اهالی با این وسیله تقاضاها افزایش و نامه نگاریها به مسوولین استانی شروع میشود. اسناد سالهای 1324 و 1325 در مرکز اسناد اصفهان نشان دهنده این شرایط است. با اجرا نشدن این خواسته بارها و بارها مردم پیگیر ایجاد شبکه تلفنی در سده مثلا در سال ۱۳۳۲ و سفر نخست وزیر وقت به سده در سال 1337 بودند. در همین ایام استاد طلایی در خصوص وضع تلفون در شهر چنین میسراید:
تلیفونهای این شهر قدیمی
برسم ده همان فریاد (جار) است
در سال 1351 دو خط تلفن به همایونشهر وارد و در یک مکان استیجاری در خیابان امام شمالی فعلی نزدیک میدان مرکزی شروع به کار کرد. با راه اندازی مرکز تلفن عمومی در همایونشهر، اهالی که در خانههای خود بدون تلفن بودند، برای تماس با مخاطب خود در شهرهای دیگر به این مرکز مراجعه میکردند تا اینکه در سال 1355 مرکز مخابرات همایونشهر گشایش یافت. در کتاب هزارسال خمینی شهر رخداد چنین شرح داده شده است:« در سال 1349 در خیابان ورنوسفادران(امام شمالی فعلی)، محلی که اولین کارخانه برق در آن دایر شده بود برای احداث ساختمان مخابرات خریداری گردید ولی ساخت و بهره برداری از آن تا سال 1355 طول کشید. اولین مرکز مخابرات شهر،1500 خط تلفن چهار شمارهای که قبلا پیش فروش شده بود را به اهالی واگذار کرد. برای هر خط حدود 1000 تومان دریافت شده بود که در سالهای بعد به دلیل دایر نشدن خطوط جدید تا 300 هزار تومان هم خرید و فروش میشد. در سال 1384 کتاب راهنمای تلفن شهرستان خمینی شهر 118 از سوی اداره مخابرات شهرستان در 725 صفحه توسط موسسه سپاهان طنین به چاپ رسید.».