نظرات مختلفی در خصوص مسیرها، مراحل و زمان مهاجرت آریاییها به فلات ایران مطرح است. به طور خلاصه مورخین معتقدند حدود دو تا چهارهزار سال پیش از میلاد آریاییها به فلات ایران مهاجرت کردند و هر کدام از اقوام در محلی ساکن شدند. مادها در نواحی شمال غربی و بخشی از کوههای زاگرس شمالی و بخشی در نواحی جنوبیتر مستقر شدند. گروهی به نام پاری تاکنها (پری تاکنها) در نواحی ماربین، برخوار و جرقویه، اردستان و نطنز ساکن و اولین مساکن حصاردار و قلعهای خندقدار را با حفر اولین قنوات به وجود آوردند. این گروه کشاورز و دام پرور بودند. اشتراک زبان و وجود برخی اسامی با ریشه زبان مادها در این نواحی را از دلایل این ادعا ذکر میکنند.
دایره المعارف بریتانیکا، اصفهان و حوالی آن را ، قرارگاه اولیه نخستین آریاییها دانسته که از حدود 1300 سال قبل از میلاد در آن ساکن شدهاند.
طبق نظر استرابون مورخ و جغرافیدان یونانی اولین یکجا نشینیها از طرف آریاییها در نواحی مرکزی ایران صورت گرفته که ماربین نیز یکی ازاین مناطق بوده است.
کابا، کابی، گابیای، اسپادانا، پارتاکنه، پرتیکان، پرتیا کنه و پهله نامهای است که برای مناطق مرکزی و حوالی اصفهان قبل از اسلام به کار میرفته است. بعد از اسلام عراق عجم، اقالیم کوهستان و جبال برای این مناطق استفاده میشده است.
بنابراین میتوان گفت نواحی برخوار، ماربین، گرکویه (جرقویه) و اردستان زنجیرهای از تمدنهای کهن آریایی را در خود داشته و در مراحلی از تاریخ جزو مناطق مهم اداری، مذهبی و نظامی حکومتهای قبل از دوره اسلام بودهاند. تاسیسس سارویه، بنای مهربین و سه آتشگاه توسط شاهان کیانی و پیشدادی و برگزیده شدن این مناطق به عنوان پایتخت توسط شاهان کیانی از دلایل این ادعا میباشد.
شهرستان جي، كهندژ، منطقه ماربين و روستاهایی از لنجان از سكونتگاه‌های اوليه درمنطقه اصفهان ذکر شدهاند.
منابع:
یزدانی گزی، محمدعلی، گز و برخوار در گذرگاه تاریخ، اصفهان، هشت بهشت، 1394
شیخ‌صراف، منوچهر و همکاران، اصفهان در گذر زمان، انتشارات گلدسته، اصفهان،1393.
2
-
مقاله
- مهاجرت آریاییها به فلات ایران