به نقل ازدوهفته نمامه فرصت خمینی شهر،
گفتگو با محمدحسین کارخیران نویسنده کاملترین مجموعه محشی حقوق مدنی ایران
آرمان محمدی
هنر نویسندگی
محمدحسین کارخیران نویسنده و پژوهشگر رشته حقوق. متولد سال 1361. او نویسنده پرکاری است براساس آمار کتابخانه ملی، تاکنون 38 عنوان کتاب تخصصی حقوق به قلم وی منتشر شده و 30 عنوان کتاب هم مراحل اخذ مجوز، چاپ وصفحه بندی است. از جمله آثار او می توان به کاملترین مجموعه محشی حقوق مدنی ایران(پنج جلد)، قانون تطبیقی آیین دادرسی کیفری و مجازات اسلامی، کاملترین مجموعه محشی قانون آیین دادرسی کیفری جدید(سه جلد)، کاملترین مجموعه محشی قانون مجازات اسلامی (سه جلد)، قراردادهای مربوط به تیغه‌کشی، گچ و خاک، تاسیسات آبی، برقی، کانال هوا و کولر و ...، قراردادهای مربوط به نمای سنگ، نمای چوب، نمای شیشه، نمای آجر، نمای کامپوزیت، سیمان‌کشی، نماهای ترکیبی و ...، قراردادهای مربوط به تخریب، گودبرداری، آرماتوربندی، بتن‌ریزی، تیرچه بلوک، قالب‌بندی و ...، راه و چاه قراردادنویسی: روال قرارداد نویسی، آیین دادرسی کیفری، مجموعه محشی فقهی آریاداد آیین دادرسی کیفری، قراردادهای مربوط به خرید و فروش زمین، مشارکت، پیش فروش و ... اشاره کرد.
از خودتان بگویید. چی شد به رشته حقوق علاقه مند شدید؟
در دوره دبیرستان علاقمند به رشته شیمی بودم و رشته تجربی را در دبیرستان شهدا خواندم ولیکن دوره پیش دانشگاهی به واسطه آشنایی که با چند وکیل دادگستری و قاضی پیدا کردم ، آن هم نه در دادگستری و محیط های حقوقی بلکه در کنگره ی خاطره انگیز میلاد آفتاب و جناب خاسته و بنا به تشویق آن دوستان در کنکور ادبیات شرکت کردم. سال اول در مرحله آزمون یکی از دانشگاه های قم پذیرفته شدم که به دلیل مشکلاتی به مصاحبه حضوری نتوانستم بروم و تلاش هایی که کردم هم بی فایده بود ولی همان سال دانشگاه آزاد نجف آباد پذیرفته شدم و وارد رشته حقوق شدم.
درباره آثارتان توضیح دهید.
نویسندگی در رشته حقوق کمی متفاوت از دیگر رشته ها است بدین شکل که شما نمی توانید صرفا بر اساس نظریات شخصی و قلبی دست به قلم ببرید، بلکه شما ملزم به حرکت در چارچوب قوانین مدون و مشخص بوده و نمی توانید بدون در نظرگرفتن قواعد و ضوابط حرکتی نمایید.
با این توضیح لازم است اضافه کنم که در رشته حقوق یک سری کتاب های مرجعی تحت عنوان " مُحشا " وجود دارد که مورد نیاز و لازمه شغل وکالت، قضاوت، مشاوره و سردفتری بوده و مانند یک دانشنامه حقوقی عمل می‌کند. سبک کار این کتاب ها که در حال حاضر بنده جامع‌ترین و کاملترین نوع آن را چند سال است که وارد بازار نشر کرده‌ام به این نحو است که یک ماده حقوقی را مبنا قرار داده و در مورد این ماده هر تعداد آرای دیوان عالی کشور، نظریات حقوقی، نظریات مشورتی، آیات و روایات و قواعد حقوقی و فقهی وجود دارد را ذکر کرده تا وکلا و قضات و یا دانشجویان ارشد و دکتری برای منابع استنادی خود چه در دادگاه و چه در دانشگاه، از آن استفاده و بهره ببرند. حال به فراخور بحث و گوشه کنار اساتید بزرگ هم تعدادی نظریات حقوقی و تفاسیر شخصی خودم را هم به بوته نقد گذاشته ام و به قول شاعر از متاع عاریت بر خود دکانی چیده‌ام.
البته افتخار بنده این است که محشاهای قبلی موجود در بازار اغلب از اساتید و بزرگان بنام و مشهور رشته حقوق بوده و شاید بهمین دلیل کمتر کسی جرات حضور در چنین حوزه ای را به خود داد است و بنده در این فضا شروع به پژوهش گردآوری منابع مختلف و جدید حقوق فقه نمودم و توانستم محشاهای جدید را چه از لحاظ منابع استنادی و پژوهشی و چه از لحاظ کمیت و حجم بالا تالیف نمایم.
یک سری از کتاب های بنده هم در موضوع قراردادنویسی البته به زبان ساده است که حاصل تجربیات شخصی بنده در مشاوره‌های در قرارداد نویسی در شرکت های مختلف است که این مجموعه 11 جلدی را با کمک همسرم سرکار زهرا زمانی تالیف کردم. ایشان توانستند نکات و شیوه های قرارداد نویسی را با زبانی ساده و تقریبا همه فهم آماده نمایند. موضوع این 11 جلد کتاب قراردادها در مورد کلیه قراردادهای ساختمانی است که در ادامه به انواع دیگر قراردادها خواهیم پرداخت.
دوره دانشنامه تخصصی حقوقی هم قرارداد بسته شده که در مراحل میانی کار است با نام تجاری " المیسور " که آنهم با همکاری یک تیم تخصصی به سرپرستی بنده در حال تکمیل شدن می باشد.
بر این اساس کتاب های شما به عنوان منبع مورد استفاده قرار می گیرد؟
بله خوشبختانه کتاب های بنده به عنوان مرجع و منبع بسیار مورد ارجاع قرار میگیرد، چه در پایان نامه های دکتری و کارشناسی ارشد و چه در لوایح ارسالی به دادگاه ها. شخصا پیام های زیادی داشتم از وکلا که به کمک استنادها و تفاسیر موجود در کتاب های بنده توانسته اند حکم پرونده ای را تغییر دهند که این بسیار باعث خوشحالی بنده است.
چه طور شد که به نویسندگی روی آوردید و اولین تالیف شما چه بود؟
در ترم های پایانی دوره کارشناسی بر روی پرونده ای تحقیق می کردم مواجه شده بودم با مشکل تخصصی بنام موارد سکوت قانون، توضیح یعنی اینکه ممکن است شما با وضعیتی مواجه شوید که در کتب قانون برای آن وضعیت شما قانونی وجود نداشته باشد و یا قانون مبهم باشد. در این موارد شما ناچار هستید که برای حل مشکل خود به آرای مختلف حقوقدانان و یا منابع معتبر فقهی و آیات و روایات مراجعه کنید تا بتوانید مطلب یا نکته ای مطلوب خود پیدا کنید؛ بنده هم در چنین شرایطی به توصیه یکی از اساتید خوبم شروع به مطالعه در منابع دیگر کردم و کم کم با توجه به علاقمندی و کشفیات خوبی که داشتم شروع به گردآوری نظریات مختلف موافق و مخالف قوانین و کنارهم چیدن آنها کردم که در نهایت به پیشنهاد یکی از اساتید، تحقیق بر روی یکی از قوانین را بطور کامل انجام دادم و به عنوان اولین کتاب چاپ کردم.
تحقیق و نوشتن یک کتاب چه قدر زمان می برد و به چه عواملی بستگی دارد؟
تحقیق در کتاب های بنده حرف اول و آخر را می زند و مانند دایره المعارف هر سال باید آخرین آرا و نظریات و یافته های خود را به کتاب های چاپ شده قبلی اضافه نمایم، پس نمی توانم زمان مشخصی را برای تحقیقات خودم مشخص کنم ولی نوشتن خود کتاب بنا بر حجم و سختی کار از چند ماه تا چند سال برای بنده زمان برده است.
هرچه قدر در رشته حقوق منابع و ماخذ بیشتری در دسترس باشد و مطالعات بیشتری صورت گیرد، کار نهایی از کیفیت بیشتری برخوردار می شود ولی در کل به نظر من مهمترین عوامل عبارت است از مطالعه و شناخت منابع مختلف، جذابیت فعالیت شما برای خوانندگان و علاقمندان و در کل وجود نیاز در بازار برای کتاب مورد نظر شما.
آیا نوشتن برای شما یک شغل محسوب می شود؟
اصولا در ایران و با توجه به اینکه کتاب جایگاه زیادی در سبد خرید و نیاز مردم ندارد، نمی توان به نوشتن به صورت یک شغل و حرفه ای نگاه کرد که تمام نیازهای نویسنده را تامین نماید. نویسندگی بیشتر بصورت دل مشغولی و علاقمندی شخص انجام می گیرد.
برای بنده هم نوشتن از ابتدا برای من شغل محسوب نمی شد و در کنار کارهای روزانه ساعتی را به آن اختصاص می دادم ولیکن در حال حاضر و اجبارا به عنوان شغل بنده محسوب می شود چون تمام اوقات روز و شب بنده صرف تحقیقات و نوشتن می شود و عملا هیچ فرصتی برای کارهای حضوری و غیرحقوقی دیگر وجود ندارد. مخصوصا اگر دائما از طرف انتشارات هم مورد فشار و عتاب قرار گرفته باشم. این نکته را بخاطر داشته باشید که اگر تعداد کتاب ها در طول سالیان زیاد شود و کتاب ها بنا به استقبال علاقمندان تجدید چاپ گردد، ان زمان می توان درآمد خوبی را برای آن متصور بود.
امتیاز بزرگی که شاخه فعالیت بنده دارد که چون نوع نوشتن من با نوع فعالیتم در یک راستا قرار دارد، براحتی می توانم به عنوان مشاور حقوقی با شرکت ها و افراد خاصی همکاری داشته باشم و این همکاری دو مزیت برای بنده دارد، به طور مثال تنظیم قراردادهای یک شرکت خاص یک شغل پاره وقت برایم محسوب می شود و دوم همین قراردادها را با توجه به مزایا و مشکلاتی که در عمل داشته بعنوان کتاب تخصصی در آن موضوع آماده می کنم.
اکثر قراردادهایی که در کتاب قراردادها تنظیم کرده ام ماحصل تجربیات شخصی خود بوده و به صورت آزمون و خطا و تجربه ای، کم و کاستی های آن را برطرف کرده و با شرح این نکات و تجربیات سعی می کنم نمونه قرارداد کاملی را به خوانندگان خود ارائه کنم.
ازچه زمانی متوجه شدید که علاقه مند به نوشتن و نویسندگی هستید؟
علاقمندی من به نویسندگی از دوران دانشگاه بود. در ابتدا در این زمینه بسیار ناتوان بودم، یعنی براحتی صحبت می کردم ولی وقتی می خواستم بر روی کاغذ پیاده کنم ، قفل می شدم و قادر به نوشتن نبودم. به نظرم می رسد که مطالعه کردن باعث شد توانایی و اعتماد به نفسم بالاتر رود.
موضوع را چه طور انتخاب می کنید؟
موضوع اولین کتابم را زمانی پیدا کردم که در کتاب فروشی های مختلف و نمایشگاه ها بدنبال کتابی بودم که بتوانم جواب سوالات و مشکلات خودم را پیدا کنم و در نتیجه زمانی که مطمئن شدم در بازار چنین کتابی در حال حاضر موجود نیست شروع به پژوهش کردم و در نهایت منجر شد به اولین موضوع کتابم. دیگر موضوعات را هم با توجه به خلاء های موجود در بازار و یا برخی اوقات به پیشنهاد انتشارات مثل آخرین قراردادی که بستم برای تهیه آزمون های تخصصی دکتری حقوق. در کل برای انتخاب موضوع کتاب باید هم چند ماه مطالعات داشت و هم بازار نشر را رصد کرد تا عنوان مشابهی وجود نداشته باشد.
کمی درباره جمع آوری منابع برای نوشتن توضیح دهید زیرا این کار، کار دشواری است. چه قدر وقت می گذارید و به چه شکل منابع را تهیه می کنید؟
بجز 30 درصد از منابعی که من از طریق سایت های معتبر روزنامه رسمی و شورای نگهبان استفاده می کنم ، مابقی منابع را از کتاب های مختلف تهیه می کنم ، نظریات دکترین حقوقی و انتشارات های تخصصی شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت و مجلس شورای اسلامی و منابع فقهی هم از کتاب های متنوع فقهی و اصولی استفاده می کنم.
برای موفق شدن به نویسندگان جوان چه توصیه هایی دارید؟
به نظرم در هر رشته ای که قصد فعالیت دارند باید بدانند که با گذراندن 140 واحد درسی قرار نیست کسی به مقامی دست پیدا کند و به مدرک و گواهی هایی که امروزه صادر می شود، دل خوش نباشند. برای موفقیت باید از سوژه های خاص و نوآوری استفاده کنند، مطالعات پیرامونی خود را به شدت افزایش دهند و تحقیقات مفصل هم داشته باشند، در این صورت و با جمیع این اوصاف کمتر پیش می آید که کسی موفق نشود.
نویسندگان زیادی هستند که نمی توانند کتاب خود را به چاپ برسانند و باید با هزینه خود این کار را انجام دهند برای اینکه بتوانند آثار خود را به چاپ برسانند چه باید بکنند تا ناشرین بیشتر با انها همکاری کنند؟
باید عرض کنم که کیفیت کتاب با تعریف و تمجید اطرافیان و خانواده مشخص نمی شود و هر نوشته ای باید در معرض نقد قرار بگیرد، وقتی قسمت هایی از یک کتاب برای انتشارات تخصصی و مختلف ارسال می شود، جمیع نظرات ایشان می تواند برآورد خوبی برای شخص باشد. برخی از انتشاراتی ها در بررسی های خود پیشنهادها و راهکارهای خوبی را هم ارائه می کنند.
در مورد چاپ کردن کتاب با هزینه شخصی، اصلاً نظر موافقی ندارم و به نظرم کمک زیادی به پیشرفت شخص و حتی معرفی کتاب نمی کند. بنابر تجربه ای که از چند تا از دوستان داشتم که کتاب ها را با هزینه شخصی چاپ کردند، استقبال و معرفی خوبی صورت نپذیرفت. مهمترین نکته ای که باید در نظر گرفت این است که چاپ کتاب یک مقوله است و پخش کتاب و رساندن آن به مخاطب هدف مقوله ی بسیار با اهمیت تری است. زمانی که کتابی از من در تهران چاپ می شود، حالا با یک فاصله چند هفته ای ، تمام کتاب فروشی های معتبر ایران آن کتاب را در اختیار داشته و در معرض نظر و بررسی خوانندگان قرار می گیرد.این نکته ای است که باعث جا افتادن نام یک نویسنده و پیگیری آثار بعدیش می شود.
حالا شما فرض کنید زحمت نوشتن یک کتاب را داشته اید ، هزینه از سرمایه شخصی خود کرده اید و ایده آل نگاه می کنیم که کیفیت انتشارات کتاب شما هم بسیار بالا و تخصصی است، حالا شما 1000 جلد کتاب هم در خانه دارید که باید به کتابفروشی های مختلف مراجعه کنید و چانه زنی کنید برای فروش کتاب و درصد کتابفروشی و .... و این باعث دلسردی زیاد شما خواهد شد.
آخرین کاری که در دست چاپ دارید چیست؟
جدیدا با همکاری همسرم پژوهشی کردیم در زمینه ادبیات حقوقی و ماحصل آن کتابی بسیار دوست داشتنی و جالبی شده است از اشعار، حکایات و ابیات با پس زمینه ی حقوقی به نام " قصص الحقوق " که هنوز وارد بازار نشده است با توجه به اینکه در فضای مجازی قسمت های کوچکی از آن را به اشتراک گذاشته ام، توانسته است که توجه اساتید و علاقمندان زیادی را بخود جلب کند.
چرا قلم دانشمندان بر خون شهدا برتری دارد؟
به نظرم چون بزرگان معتقد هستند که یک قلم اگر با تخصص و تعهد بکار بسته شود، می تواند تاثیرات بسیار مثبت و بزرگ تری را در جامعه و سرنوشت افراد بگذارد.البته نه هر قلم و نه هر نویسنده ای!
ما امروز شاهد آن هستیم که تعداد وکلای شهر خمینی شهر بسیار زیاد شده به نظر شما خمینی شهر به این تعداد وکیل نیاز دارد؟
امروز این سوال شما بحث و چالش بزرگ جامعه حقوقی ایران شده است. از یک طرف جامعه با افزایش فارغ التحصیلان حقوقی مواجه است و سوی با کاهش ظرفیت پذیرش وکالت. اما در مورد سوال شما باید عرض کنم که نمیدونم بر چه اساسی شما معتقد هستید که وکلای خمینی شهری زیاد شده اند؟ ولی نظر شخصی بنده این است که هنوز در جامعه فرهنگ استفاده از وکیل به خوبی جا نیافتاده است و بالطبع این قضیه در مورد خمینی شهر هم به مراتب صادق است. بنظرم با توجه به حجم زیاد ورودی پرونده ها به شوراهای حل اختلاف و دادگستری و همچنین در نظر گرفتن جمعیت شهر، ظرفیت های خالی زیادی وجود دارد. مشکل اصلی تغییر رویه شهروندان است که اگر با هزینه های ناچیز از مشاوره وکلا قبل از هرگونه معامله و قرارداد استفاده نمایند، در آینده هزینه های کمتر و خسارات بسیار کمتری را شاهد خواهند بود.
یکی از بزرگترین مشکلات شهر ما عدم مکتوب کردن توافق ها است که باعث بروز خسارات و اختلافات زیادی می شود ولی با این حال مکتوب کردن معاملات و قرار داد های خود را نوعی بی اعتمادی به یکدیگر تلقی می کنند.