پیشینه حضور امنیه در سده
در زمان سلطنت ناصرالدین شاه به شیوه ژاندارمری فرانسه قوایی به نام «قره سوران» تشکیل شد. امنیت راه‌ها، حفظ و حراست استان‌ها و شهرها، بدرقه گاری‌های حامل پست دولتی، مسافرین و گرفتن مالیات از وظایف آنها بود. ژاندارمری در سال ۱۲۹۰ با درخواست دولت ایران به دست سوئدی‌ها شکل گرفت. پس از کودتای ۱۲۹۹، در سال ۱۳۰۰ فرمان تشکیل قشون متحدالشکل صادر شد که از ادغام دو نیروی قزاق و ژاندارمری دولتی به وجود آمد. در ۲۲ بهمن ۱۳۰۰ اداره امنیه کل مملکتی وابسته به وزارت جنگ تشکیل شد. امنیه علاوه بر محافظت خطوط ارتباطی کشور با وزارتخانه‌های عدلیه و مالیه، جهت وصول مالیات همکاری داشت و در روستاها به عنوان ضابط عدلیه در تشکیل پرونده‌های مقدماتی و ارسال به محاکم ذی‌ربط عمل میکرد. این نیرو به تصویب مجلس شورای اسلامی در ابتدای دهه هفتاد با شهربانی و کمیته‌های انقلاب ادغام و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران جایگزین آن شد.
پیشینه در منطقه ماربین
در منطقه ماربین ایستگاه و یا پایگاه مستقلی برای ژاندرمری حداقل تا اواسط دهه 1310 وجود نداشت اما گزارشاتی از فعالیت امنیه ها و ژاندارم ها در این منطقه از سال 1294 در بین اسناد وجود دارد. امنیه ها برای انجام ماموریت های محوله مثلا دستگیری افراد خاطی، ابلاغ حکمهای صادره توسط حکومت اصفهان پیوسته در سده حضور می یافته اند که نمونه های آنرا در اسناد سالهای 1300 تا 1314 می توان یافت. مثلا در خرداد 1309 برای دستگیری یک قاتل و جلوگیری از دباغی در حدود آب قنات اسفریز و مهر 1312 اجبار اهالی سده به لباس متحد الشکل امنیه ها و در سال 1313 برای تعقیب یک پلنگ در سده ماموریت داشته اند. در سال 1314 برای جلوگیری از جرایمی مانند س‍رق‍ت و ق‍م‍ار و نیز عملی کردن تغییرات دستوری مثل کشف حجاب در خواست اع‍ت‍ب‍ار جهت ت‍اس‍ی‍س ن‍ظم‍ی‍ه در ق‍ص‍ب‍ه سده می شود که البته با آن موافقت نمی شود. بهرحال امنیه از اولین اماکن دولتی بود که در سده مستقر شد اما در عمل با مشکلات متعدد از نظر نیرو، اعتبارات و مکان و فساد روبرو بود و مکانی خاص خود نداشت جالب اینکه امنیه برای استقرار خود در یک مکان یک بار اقدام به تصرف دبستان می کنند. پاسگاه ژاندارمری در اماکن مختلفی مانند درب محکمه، خیابان و محله ورنوسفادران مکانهایی را اجاره و مرتب جابجا می شده است .امنیه سده در اواسط دهه 1330 یک استوار و 12 ژاندارم داشت و در یک خانه استیجاری در ورنوسفادران مستقر بود که البته پاسخگوی نیازها به خصوص با تشکیل دادگاه در شهر نبود و به همین دلیل تلاشها برای استقرار شهربانی در شهر در این ده بالا گرفت که در مطلب بعدی به آن پرداخته می شود. ژاندرمری در سال 1353 در روستاهای بخش همایونشهر هم مستقر شد و همزمان با احداث دانشگاه صنعتی ساختمانی مقابل آن برایش ساخته شد.
برای نگارش این مطلب از کتاب،« زبان اسناد، جلد 1، اسناد امنیه.» و نیز گفته های راویان ماربین جلدهای مختلف استفاده شده است.
محمدعلی شاهین