دکتر سیروس شفقی معاون آموزشی پژوهشگاه شاخص پژوه و بنیان گذار دانشکده جغرافیا در دانشگاه اصفهان در کتاب خود بنام «جغرافیای اصفهان»، معتقد است که مقارن کوچ عده‌ای از ساکنان منطقه اصفهان در نیمه دوم هزاره چهارم، قبل از میلاد مسیح، آبادی‌های کوچکی در محل فعلی شهر اصفهان و سرتاسر زاینده رود وجود داشته که باآمدن عده‌ای از شمال به فلات مرکزی برجمعیت آنها افزوده شد و دهات جدیدی به وجود آمده‌است، براین اساس می‌توان قدمت اولین کانونهای جمعیتی این خطه را به دوران قبل از اسلام مربوط دانست و در روایات دیگر نیز آمده: حمله اسکندر به سه دژ، گاردژ، کهندژ و دیمیردژ که در این منطقه واقع شده بودند باعث ویران شدن آنها به دست اسکندر مقدونی گردیده و این منطقه تا دوران پادشاهی ساسانیان(۲۲۴ میلادی) یعنی تا ۶ قرن بعد به صورت بیابانی بی آب و علف باقی ماند. تا آنجا که پیروز شاه ساسانی به سلطنت رسید و به دژ آمد و بنا به خواسته او بار دیگر این محل آباد شد، وی دستور حفر قناتی داد که به نام خودش به قنات «پیروز شاهی» معروف گردید، و به دستور پیروز شاه مردم متفرق شده، گردهم آمدند و زمین های ده خوزان و پروشان بین مردم تقسیم شد.
-
محتوا
- نظریه دکتر سیروس شفقی در تشکیل خوزان و پروشان