نگاهی به مجموعه مستند موفق «فرقه‌های سری» پخش شده از شبکه مستند
«فرقه های سری»؛ زمانی برای خلاصی از مستندهای حیات وحش
تماشای «فرقه‌های سری» شاید جز معدود تلاش‌های رسانه‌ی ملی برای فهم دلیل اشغال فلسطین توسط صهیونیست‌ها، مباحثی چون کابالا، ریشه‌های فکری صهیونیست‌ها و نیز درک تفاوت صهیونیست با یهود باشد که در نوع خود قابل تقدیر است؛ هر چند که شاید برای ساخت چنین مستندهایی دیر شده باشد.
گروه فرهنگی- محمدرضا تاجداری: اواخر سال 89 زمانی که شبکه‌ی مستند فعالیت خود را به طور رسمی آغاز کرد، هنردوستان و کارشناسان رسانه امیدوار بودند که بالاخره بعد از مدت‌ها، رسانه‌ی ملی به «مستند» توجه بیشتری معطوف کند و احیاناً برخی از موضوعات سیاسی عقیدتی که در قالب سریال‌های نمایشی یا جایی برای طرح ندارند و یا در صورت طرح موضوع، از حیث کج‌سلیقگی ذبح می‌شوند، در قالب مستندهای حرفه‌ای مطرح گردند. اما زمان زیادی لازم نبود تا این امید به ناامیدی تبدیل شود.
به گزارش رجانیوز، شبکه‌ی مستند در این دو سال و اندی فعالیت خود، بیش از هر چیزی، شبکه‌ی حیات وحش بوده و به حدی در توجه به مستندهای حیات وحش و از سویی کم‌توجهی به مستندهای سیاسی، اجتماعی افراط نموده و محافظه‌کاری پیشه کرده است که نه عامه‌ی مردم و نه عموم جامعه‌ی مستندسازی از عملکرد آن رضایت کافی را ندارند. جالب آنکه این بی‌توجهی به مستندهای صریح سیاسی و اجتماعی و عقیدتی، درست در شرایطی صورت می‌گیرد که شبکه‌های ماهواره‌ای مخصوصاً «بی‌بی‌سی فارسی» و «من و تو» مهم‌ترین مسائل و دغدغه‌های خود را در قالب مستندهای سیاسی، تاریخی و اجتماعی طرح می‌کنند و در زمینه‌هایی چون روایت تاریخ معاصر ایران و طرح مباحث سیاسی روز از طریق مستندسازی سرمایه‌گذاری فراوانی صورت داده‌اند. با چنین توصیفاتی، زمانی که مستند تولیدی «فرقه‌های سری» روی آنتن شبکه‌ی مستند در ماه مبارک رمضان رفت، بسیاری که به دیدن تصاویر حیات‌وحش از شبکه‌ی مستند عادت کرده بودند، ذوق‌زده شدند.
«فرقه های سری» مستندی است خوش ساخت که که در 13 قسمت حدودا 40 دقیقه ای توسط اسماعیل حاج حیدری و به سفارش معاونت سیما تهیه شده است و به موضوع جذاب سال‌های اخیر –فرقه‌های مخوفی چون فراماسونری- می‌پردازد؛ موضوعی که البته خیلی زود با کج‌سلیقگی برخی به یک بحث زرد وبلاگی در حد و اندازه‌ی جستجوی افراطی نشانه‌های شیطان‌پرستی و فراماسونری در دکورهای فلان سریال طنز داخلی یا فلان انیمیشن خارجی تقلیل یافت و حتی سریال زردی مثل «قلب یخی» هم با همین موضوع ساخته شد. اما «فرقه‌های سری» خوشبختانه از حیث برخورداری از تحقیقات مفصل و نیز استفاده از کارشناسان مجرب، در دام این بحث‌های زرد حول و حوش مبحث فراماسونری نیفتاده است.
به عبارت بهتر، مصاحبه با بیش از پنجاه کارشناس که نیمی از آن‌ها را افرادی غیر ایرانی تشکیل می‌دهند، سبب شده است تا مستند روندی کند و خسته کننده نداشته باشد. از طرفی دیگر، این کارشناسان که هرکدام در زمینه‌ای خاص متخصص هستند، با بیان دقیق و جذاب خود در مورد موضوعات مرتبط، می‌توانند اعتماد مخاطب را به استنادات تاریخی و عقیدتی مستند جلب نمایند. از جمله کارشناسان حاضر در این مستند می‌توان به افراد زیر اشاره نمود: شان علی استون، اسکات فرانک، خاخام آرون کوهن، خاخام دیوید وایس، دکتر گریفین وبستر تارپلی، پرفسور فاروق هارمان، دکتر نوح ارسلان تاش، مصطفی یلماز، پرفسورلیاکت تکیم، ماریا بومیر، پاولو فرانچسکتی، پرفسور رشید بن عیسی، پرفسور علی منجور، عبدالرحمن دیلی پاک، ولکان کمال ارگنه کن، هاکان یلماز کبی، پدر دکتر آنتوان داو، دکتر راشد الراشد، دکتر یحیی غدار، حسن حمید، دکتر نافذ ابوحسنه، دکتر احمد خلیل، محمد محمود توری و الیاس آبدی که از کارشناسان خارجی و شناخته شده این برنامه هستند و کارشناسان ایرانی همچون دکتر حسن عباسی، دکتر مجید شاه‌حسینی، موسی فقیه حقانی، شهریار بحرانی، جواد منصوری، دکتر مجید صفاتاج، سید هادی سید افقهی، عبدالرفیع حقیقت، آیت ا... محسن غرویان، حجت الاسلام مهراب صادق‌نیا، رقیه بهزادی، علیرضا ابراهیم، حجت الاسلام حمیدرضا مظاهری سیف، کامیار عبدی، رحیم ولایتی، آرش آبایی، نامیق صفی‌زاده، وحید جامعی، محمدحسین فرج‌نژاد، حجت الاسلام حسین عرب، آرش نورآقایی، رضا عبداللهی، حسین دی پیر و مظفر نوروزی در این مستند به اظهار نظر پیرامون موضوعات مربوطه پرداخته‌اند.
نقطه‌ی قوت دیگر مستند، استفاده از فیلم‌ها و تصاویر آرشیوی کمتر دیده شده است. بررسی فیلم‌های هالیوودی و پخش صحنه‌هایی از آن‌ها که با موضوع فراماسونری ساخته شده‌اند و همچنین پخش فیلم‌هایی ناب از مراسمات فراماسون‌ها به روند مستند کمک شایانی کرده است و «فرقه های سری» را نسبت به سایر مستند‌ها با موضوع «فراماسونری» که اغلب روندی کارشناس‌محور، کند و خسته کننده دارند، کاملا متمایز کرده است. شاید همین دقت در انتخاب تصاویر آرشیوی و نیز گفتگو با کارشناسان داخلی و خارجی مجرب بوده که باعث شده تا ساخت این مستند سه سال به طول بیانجامد.
این مستند در طول 13 قسمت، با بررسی ابعاد مختلف، نحوه‌ی شکل‌گیری و هدف از تأسیس فراماسونری را مورد بررسی قرار می‌دهد. در قسمت اول، این مستند به نحوه‌ی شکل‌گیری فرقه‌های سری در تمام ادیان، از جمله دین اسلام (مانند گروهک منافقین و گروهک ریگی) و همچنین هدف سری بودن آن‌ها می‌پردازد. این قسمت بیشتر جنبه‌ی مقدمه برای شروع مستند را دارد. در ادامه به خاستگاه فرقه‌های سری و به خصوص فراماسونری می‌پردازد و عوامل آن را در مصر باستان مانند نقش ریاضی‌دانانی نظیر فیثاغورث در شکل‌گیری فراماسونری و تاثیر پذیری وی از تعالیم مصریان باستان را بررسی می‌کند. ادامه‌ی مستند با نمایش تضاد بین عقاید مسلمانان و اروپاییان در مورد داستان حضرت سلیمان همراه است که با بررسی آیات قرآن و کتب اروپاییان این اختلاف به خوبی نمایش داده می‌شود؛ سپس به نقش این عقاید اروپاییان پیرامون حضرت سلیمان و معبد آن حضرت در لشکرکشی آنان در حوالی سال 1900 به سمت فلسطین و بیت‌المقدس اشاره می‌گردد. نحوه‌ی شکل گیری شوالیه‌های معبد، ثروت‌اندوزی آن‌ها و گره خوردن آنان با فراماسون‌ها و آیین کابالا، مباحث مطروحه در قسمت‌های بعدی هستند. این روند ادامه می‌یابد و تاریخچه‌ی فراموسون‌ها به طور کامل در «فرقه‌های سری» بررسی می‌شود.
تماشای «فرقه‌های سری» شاید جز معدود تلاش‌های رسانه‌ی ملی برای فهم دلیل اشغال فلسطین توسط صهیونیست‌ها، مباحثی چون کابالا، ریشه‌های فکری صهیونیست‌ها و نیز درک تفاوت صهیونیست با یهود باشد که در نوع خود قابل تقدیر است؛ هر چند که شاید برای ساخت چنین مستندهایی دیر شده باشد. اما نکته‌ی مهم‌تر آن است که این مستند آن‌طور که باید دیده نشد؛ چرا که تعداد کم چنین مستندهایی در شبکه‌ی مستند و عدم جذابیت این شبکه به علت پخش بیش از حد مستندهای علمی و حیات‌وحش سبب شده است که اندک مستند های خوب و تاثیرگزاری هم که از این شبکه پخش می‌شوند، اقبالی نزد مخاطبان نداشته باشند. اما به هر حال باید منتظر ماند و نگریست که آیا پخش «فرقه‌های سری» می‌تواند نوید بخش آینده‌ای بهتر برای شبکه‌ی مستند باشد یا خیر؟
«فرقه های سری» از شنبه تا چهارشنبه هر روز ساعت 18 از شبکه مستند پخش می‌شود و تکرار آن همان روز ساعت 23 و روز بعد ساعت 7 صبح است.
منبع: رجانیوز