اقلیم شناسی مناطق خشک
کتاب «اقلیم شناسی مناطق خشک» اثر هوشنگ قائمی، پدر علم هواشناسی است که با همکاری آذر زرین و فرامرز خوش اخلاق نوشته شده است. این کتاب به اقلیم شناسی مناطق خشک و بیابانی، تغییرات جوی و اقلیمی این مناطق در جهان و بیابان های ایران می پردازد.
هوشنگ قائمی دربار کتاب «اقلیم شناسی مناطق خشک» به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، گفت: این کتاب درباره اقلیم شناسی مناطق خشک و برای دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترای رشته های جغرافیای طبیعی، اقلیم شناسی، هواشناسی کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست تدوین شده است. مولف کتاب افزود: کتاب حاصل 25 سال تدریس در دانشگاه و پژوهش های اقلیم شناسی در سه بیابان اصلی ایران، دشت لوت، کویر و جازموریان به شمار می رود و به شیوه توصیفی ـ تحلیلی در 10 فصل نوشته شده است. اثرات انسان بر شرایط جوی و اقلیمی مناطق بیابانی، تشدید پدیده بیابان زایی و نیز تاثیر بیابان بر شرایط زیستی انسان از مطالبی است که کتاب آن ها را بررسی می کند، همچنین در پایان به مناطق خشک و بیابان های ایرانی می پردازد. پدر علم هواشناسی بیان کرد: موقعیت جغرافیایی ایران در قلمرو اقلیم پرفشار و جنب حاره واقع شده و تنها وجود رشته کوه های البرز و زاگرس، همچنین کوه های مرکزی ایران باعث شده تا وضعیت جوی ایران نسبت به بیابان های اطرافش که از عربستان تا شرق هند امتداد دارند، تعدیل شود. قائمی توضیح داد: بخشی از کتاب به بیابان زایی اختصاص دارد و به مساله ای اشاره می کند که امروزه گریبانگیر اقلیم های خشکی مانند ایران است و باعث فقر زمین می شود. متاسفانه نابودی جنگل ها در ایران به این امر دامن می زند و بر وضعیت جوی این منطقه تاثیر منفی دارد. نویسنده کتاب «مبانی هواشناسی» گفت: کتاب تلاش کرده تا با ارایه صورت مساله های مربوط به حوزه اقلیم و تعریف آن ها در حل مسایل این حوزه موثر باشد. در چاپ بعدی کتاب مطالبی درباره دیگر کویرهای پراکنده ایران به این کتاب خواهم افزود. کتاب «اقلیم شناسی مناطق خشک» در بخش های «علم اقلیم شناسی و مفاهیم آن»، «گردش کلی جو»، «واچرخنده های جنب حاره»، «خاستگاه مناطق خشک»، «ماهیت زناری، فصلی و وردایی اقلیم خشک»، «مناطق خشک و شاخص های خشکی»، «اقلیم بیابان های جهان»، «انسان و مناطق خشک»، «بیابان زایی» و «بیابان های ایران» همراه با تصویر گردآوری و تدوین شده است. هوشنگ قائمی، پدر علم هواشناسی، متولد 1314 در شیراز، دارای دکترای «دینامیک جو» از دانشگاه «رِدینگ انگلستان» است و از سال 1353 در موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتی و تربیت مدرس به تدریس اشتغال دارد. وی هم اکنون در پژوهشکده سازمان هواشناسی فعالیت می کند. کتاب های دیگر قائمی، «هواشناسی عمومی»، «مبانی هواشناسی» و «اقلیم جهان (قسمت مناطق حاره و جنب حاره)» نام دارند. کتاب «اقلیم شناسی مناطق خشک» در 420 صفحه، شمارگان 300 نسخه و بهای 10 هزار تومان از سوی مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) منتشر و راهی بازار کتاب شده است.
مقدمه‌اي بر هواشناسي همديدي و ماهواره‌اي
فرامرز خوش اخلاق و علي اكبر شمسي پور (ترجمه)
فهرست:
فصل اول: چه عوامل و ساز‌و‌كارهایي وضع هوا را مي‌سازد؟
فصل دوم: چگونگی گزارش وضع هوا و تهيه نقشه‌های آن
فصل سوم: پيش‌بيني‌هاي هواي ساحلي و فراکرانه‌ای
فصل چهارم: نقشه‌های سطحی (سطح متوسط دریا)
فصل پنجم: نقشه‌هاي جو بالا و سامانه جت‌باد
فصل ششم: نقشه‌هاي ويژه
فصل هفتم: تصاوير ماهواره‌ای
فصل هشتم: واکاوی تلفيقي تصاوير ماهواره‌اي و نقشه‌هاي هوا
سخني درباره اين نوشتار
نمي‌دانم اين جمله از كيست كه مي‌گويد: «به‌جاي اينكه بگويم انسان برروي كره خاكي زندگي مي‌كند، بگويم انسان در كف اقيانوسي به‌نام جو زندگي مي‌كند». اين تعبير نشان مي‌دهد كه وابستگي انسان به هواكره يا نيوار به‌اندازه كل پيكر او و رابطه‌اش با سطح زمين به اندازه كف پايش مي‌باشد. اين‌گونه نگرش به هواكره اهميت علم هواشناسي را تاحدود زيادي نشان مي‌دهد.
نمي‌دانيم تاريخ دقيق علم هواشناسي از چه زماني است، ولي مي‌توان گفت نياز انسان به علم هواشناسي جدا از نقش تنفسي آن از اجتماعات اوليه شكل مي‌گيرد، از تشخيص وضعيت هوا براي شكار تا تشخيص روزهاي بادي و جهت آن براي باد دادن خرمن تا ساخت آسياب‌هاي بادي همه حكايت از نياز انسان‌هاي نخستين به شناخت هوا و تغييرات وضعيت آن دارد. در فرهنگ هيچ كشوري مانند ايران اقليم و شناخت آن تا اين حد تأثير نداشته است. دليل آن هم شايد تنوع گوناگون آن در پهنه ايران زمين و فلات ايران باشد. اگر به نام روزها و ماه‌ها در فرهنگ ايران زمين نگاهي بيافكنيم، به اين موضوع بيشتر پي‌مي‌بريم، نام مهر، نخستين ماه پاييز، به‌معني مهرورزي هوا و بيانگر گذر از تابستان گرم و ملايم شدن و مهرورزي آن در مهرماه مي‌باشد. آبان، به‌معني ماهي است كه آغاز بارش پاييزي و باريدن باران به سرزمين خشك ايران مي‌باشد و فراواني آب را به‌همراه دارد. آذر نام ماهي است كه هوا رو به سردي مي‌گرايد و انسان نياز به افروختن آتش (آذر) دارد. يا نام‌گذاري پاره‌اي از بادها يا روزها كه زماني مشخص و نقاط عطف در تغييرات اقليم مي‌باشند، مانند باد 50 در تاريخ 20 مرداد كه شكستن گرماي تابستاني را نويد مي‌دهد و يا روز 54 در زمستان كه 24 بهمن مي‌باشد كه در نزد اغلب ايرانيان قديم يعني شكستن غرور سرما است و يا چهل بزرگ و چهل كوچك در زمستان، يا شب يلدا كه آغاز زمستان و سرآغاز بلند‌تر شدن روز است. از اين نام‌ها و داستان‌ها در فرهنگ ايران بسيارند و بيش از اين گفتن، به درازا كشيدن سخن است.
هواشناسي نوين امروز ابزارهاي دقيق مانند ابركامپيوترها و ماهواره‌هاي پيشرفته را به‌كار گرفته و ميليون‌ها كارشناس و پژوهشگر در سراسر جهان در اين راستا فعاليت مي‌كنند و كميته‌هاي محلي، كشوري و جهاني تشكيل داده و حتي اطلاعات فرازميني را نيز مورد استفاده قرار مي‌دهد. چراكه نياز انسان به علم هواشناسي و تغييرات وضعيت آن و پيشينه وضعيت هوا امري بسيار ضروري براي مديريت حركت كشتي‌ها، هواپيماها، پرتاب ماهواره‌ها و فضاپيما‌ها، و همچنين مديريت منابع كشاورزي، همگي با توجه به اهميت هريك نياز به پيش‌بيني و شناخت دقيق وضعيت هوا دارند.
امروزه يكي از مخاطرات طبيعي توفان‌ها و بارش‌هاي سيل‌آسا مي‌باشد كه گاه خسارات جاني و مالي زيادي را سبب مي‌شوند. شناخت وضعيت هوا و پيش‌بيني آن مي‌تواند بسياري از اين خسارات طبيعي را كاهش دهد.
چندي است كه دامنه علم هواشناسي جدا از مطالبي كه گفته شد، فراتر رفته و بارش‌هاي مصنوعي را در دستور كار خود قرار داده كه عليرغم هزينه‌هاي سنگين و ناكامي‌هاي فراوان به توفيقات بسياري نيز دست پيدا كرده است. اما اين رشته در آغاز راه مي‌باشد. اينجانب فكر مي‌كنم آن روزي كه بشر بتواند زمان و مكان بارش را در حد قابل توجهي در اختيار بگيرد، قادر خواهد بود محيط زيست خود را به‌خوبي اصلاح و گرسنگي و قحطي جهاني را در حد نزديك به كمال كنترل كند و تا حدود زيادي اختلافات مرزهاي اقتصادي را بشكند.
آن‌چه كه گفته شد بخشي از دامنه علوم جوي را مي‌نماياند، كتاب مقدمه‌اي بر هواشناسي همديدي و ماهواره‌اي كه توسط يك هواشناس بين‌المللي آمريكايي نگاشته شده و توسط دو پژوهشگر جوان (آقايان دكتر فرامرز خوش‌اخلاق و دكتر علي‌اكبر شمسي‌پور از اعضاي هيأت علمي دانشگاه تهران) به فارسي برگردانده شده است، كتابي است كه اصول و مباني هواشناسي همديدي را توصيف و چگونگي تفسير و پيش‌بيني وضع هوا را به‌شكلي ساده از طريق نقشه‌هاي هواشناسي و تصاوير ماهواره‌اي ا معرفي مي‌كند.
مركز پژوهشي زمين‌شناسي پارس (آرين‌زمين) ضمن سپاسگزاري از برگردانندگان اين نوشته، انتشار اين كتاب را از اهداف خود در راستاي شناخت دانشجويان و مختص هواشناسي، جغرافيا، اقليم‌شناسي، كشاورزي و حمل و نقل مي‌داند، اميد است كه پسنديده آيد.
تغییر آب و هوا و میراث جهانی: مطالعات موردی
ناشر:
جهاد دانشگاهی (دانشگاه زنجان)
پدیدآوران:آگوستین کولت, رضا خوش رفتار
موضوع:تغییرات اقلیمی,گرمایش جهانی
تعداد صفحه:152
قطع:وزيري
نوع جلد:شومیز
تاریخ نشر:95/04/26
نوبت چاپ:1
محل نشر:تهران
شمارگان:1000
رده دیویی:551.6
زبان کتاب:فارسي
معرفی کوتاه:کتاب حاضر به بررسي اثرهاي تغيير آب‌وهوا به نيازهاي بشري طبيعي و انساني مي‌پردازد. ميراثي که از گذشتگان به ما رسيده اما به ما ختم نمي‌شود. اين کتاب ويژه جهت مطالعه دانشجويان رشته‌هاي علوم محيطي چون جغرافيا، محيط‌زيست، منابع طبيعي، اکولوژي، باستان‌شناسي و مديريت بحران مي‌تواند مؤثر باشد. همچنين کارشناسان و مديران سازمان‌هايي مانند محيط‌زيست و ميراث فرهنگي و گردشگري با مطالعه اين اثر، آگاهي بيشتري در زمينه مشکلات احتمالي تغيير آب‌وهوا در جايگاه‌هاي ميراث جهاني در ايران و به‌طورکلي محيط‌زيست کسب خواهند کرد.