دانشنام خمینی شهر

مقدمه: یکی از مشاغلی که در طول تبدیل گندم (یا جو) به نان وجود دارد، بوجاری است. بوجاری به طور خلاصه بیرون کشیدن غلات از غلاف آن هاست. قدمت آن به بلندای کشاورزی گندم است. پس از بیرون آوردن دانه های گندم آن ها را به دست آسیابان می سپردند تا تبدیل به آرد شود.

ابزار:
چون: وسیله ای برای خرد کردن خوشه های گندم
دورچون: چنگکی که 5 یا 6 دنده داشت و بافه ها را با آن جابجا می کردند
اوچون: چنگکی که معمولا 20 دنده داشت و برای پراندن گندم های خرد شده به هوا استفاده می کردند
غربال: وسیله جدا کردن دانه ها از گاه

مراحل کار:
گندم ها را حوالی 90 ام (اواخر خردادماه) درو می کردند. البته اگر سن ساران (حمله سن ها به مزارع گندم) بود 80 ام درو می کردند. بعد از درو گندم ها را بافه می کردند. آن هایی که وضع مالی بهتری داشتند کارگر می گرفتند و بقیه خودشان بافه ها را بار الاغ می کردند و می بردند به خرمنگاه و خرمن می کردند. هر جایی نمی شد خرمن درست کرد. بعضی وقت ها یک جریب زمین یک جا داشتند و یک جریب جای دیگر. بافه ها را هم گرد می چیدند. سپس چون را به دو خر یا یک یابو می بستند. چون وسیله ای چوبی بود که سه تا تووه (استوانه گردان) زیر آن قرار داشت. یک نشیمنگاه هم داشت که یک نفر روی آن می نشست و خر را هدایت می کرد. چون را به خر می بستند و وقتی که روی بافه ها حرکت می کرد، استوانه ها خوشه های گندم را خرد می کردند. یک نفر هم با دورچون بافه ها را به چپ و راست می انداخت تا بهتر خرد شوند. عمل خرد کردن بافه ها دو بار تکرار می شد. سپس در زمانی باد می آمد (حوالی 120 ام) با «اوچون»، گندم های خرد شده را به هوا می پراندند. گندم ها یک طرف کپه می شد و کاه هایش یک طرف دیگر. بعد «کَل» هایش (گندم هایی که از پوست در نیامده اند) را به زن ها می سپردند تا بکوبند و غربال کنند و گندم هایش را در بیاورند. سپس این گندم ها را به آسیاب می بردند. یک خر خوب آن زمان 6-5 تومان بود. خیلی از بیچاره ها که نمی توانستند خر بخرند می رفتند بیابان و بوته می کندند. بعد آن ها را پشته می کردند و می آوردند در حمام های سده می فروختند. چنگک ها را از شهر اصفهان می آوردند ولی چون داخل سده درست می شد.
منبع:
سعیدی، سیمین، چه کسی گندم ها را به باد می داد؟، دو هفته نامه فرصت، سال نهم