پیشینه کشوری
جبهه ملی ایران در سال ۱۳۲۸ توسط سیاستمدارانی چون محمد مصدق،حسین فاطمی و کریم سنجابی تأسیس شد. جبهه به پیشنهاد حسین فاطمی، ملی شدن صنعت نفت ایران را در دستور کار قرار داد.
پس از ایجاد اختلاف بین اعضای شورای مرکزی جبهه ملی ایران، نهضت آزادی ایران در سال ۱۳۴۰ بنا نهاده شد. حزب با تایید و حمایت محمد مصدق توسط مهدی بازرگان، یدالله سحابی و سیدمحمود طالقانی با تاکید بر هویت اسلامی و ایرانی و با هدف مبارزه با استبداد و کسب آزادی‌های اساسی مبتنی بر ارزش‌های اخلاقی و اسلامی تاسیس شد.
نمودهای فعالیت جبهه ملی در منطقه ماربین
اسنادی از دوره تاریخی مذکور از شرایط سده در دست میباشد که نشان میدهد هواداران این نهضت در سده فعال بوده و اقداماتی در حمایت از دولت دکتر مصدق و نهضت ملی شدن نفت انجام دادند.
بر پایه دو سند از دو شخصیت وقت سده ارسال تلگرافهای اعلام حمایت از شخصیتهای نهضت و تدارک شرکت در انتخابات مجلس شورای ملی از جمله این اقدامات بوده است. یکی از این اسناد نامه امام جمعه سده آیت الله حاج سیّد نورالله امامی سدهی(1264-1357) فرزند آیت الله حاج میرسیّد علی به آیتالله کاشانی است در این نامه وی گزارشی از حمایت مردم سده از آیت اله و نهضت ملی و جلوگیری از اهداف نامشروع مخالفان میدهد. اسناد دیگر نشان میدهد، دو تلگراف از آیت الله کاشانی و دکتر مصدق خطاب به رضا ابوالبرکات در جواب اعلام حمایت آنها از نهضت در ضمیمه روزنامه ندای دین چاپ شده است که نشان از حمایت شخصیتها و روحانیون از نهضت و دکتر مصدق دارد. دکتر سیدرضا ابوالبرکات دیباجی(1365- 1309) از طلاب جوان و فعال سدهی بوده که آنزمان در چهار چوب اتحادیه طلاب به فعالیتهای سیاسی اجتماعی میپرداخت. اتحادیه طلاب اصفهان در تلگراف اعلام حمایت خود از مبارزات دکتر مصدق و آیتالله کاشانی به ضد استعماری بودن مبارزات آنها اشاره کرده و مینویسند، اجازه نخواهیم داد مشتی مزدور مردم را تحت اسارت و بردگی استعمارگران در بیاورند.
همزمان با آغاز انتخابات هفدهمین دوره مجلس شورای ملی، که بر خلاف سایر دورهها به صورتی آزادتر برگزار گردید، علما، روحانیون و مردم برای همراهی با آیتالله کاشانی و دکتر مصدق وارد عرصه انتخابات شدند و از حوزه انتخابیه اصفهان و ماربین سید جمال الدین صهری، داوطلب شد.
حضور او با استقبال وسیع گروه های مختلف همراه گردید و روحانیون، اصناف و مردم مناطق مختلف در اصفهان و سده در بیانیه های مختلف از او حمایت نمودند. از آنجا که حاج آقا جمال همراه و همگام با کاشانی و مصدق بود داوطلبی او را چند نفر از صاحب نفوذان بر نمیتابند و سعی نمودند با روشهای مختلف مانع ورود سید جمال به مجلس شورای ملی شوند. بنابراین دو سه نفر در ورنوسفادران و خوزان در مقابلش ایستادند. این جریان به درگیری محلی منجر شده و یکی دو نفر کشته شدند و چند بار هم حاج آقا تهدید شد. سرانجام با بالا گرفتن حوادث، ایشان در بحبوحه انتخابات انصراف دادند.
چند سند در دسترس نشان میدهد که پس از کودتا طرفداران رژیم شاه در برخی محلات جشن بر پا کرده و دار و دسته راه انداخته و تعدادی از طرفداران نهضت تحت تعقیب قرار گرفتند.
صورتجلسات شورای بخش ماربین در سالهای 1332و 1333 نشان میدهد که در این سالها به دستور کار این شورا که در حالت عادی به مسایل بهداشتی عمرانی و نیازمندیهای بخش میپرداخت، مسائل امنیتی هم افزوده شد.
پس از کودتای طرفداران رژیم شاه تشکل و حزب راه انداخته و تعدادی از طرفداران نهضت تحت تعقیب قرار گرفتند. مثلا سندی با عنوان اقدامات علیه دولت و در حمایت از دکتر مصدق توسط یکی از اهالی فروشان سده از سال ۱۳۳۲ وجود دارد. براساس اسناد مرکز اسناد اصفهان شاه دوستان جشنی از سوی اهالی ورنوسفادران سده به مناسبت بازگشت شاه در سال ۱۳۳۲ ترتیب داده و در سال ۱۳۳۳ جمعیت شاه‌پرست جاویدان در اصفهان٬ نجف‌آباد و سده تشکیل دادند. همچنین در همین ایام تعدادی از اهالی پیشنهاد تشکیل حزب شاهنشاهی را مطرح ساختند.
شواهد نشان میدهد که در خفا و در فرصت های مناسب در سالهای بعد افرادی از سده و یا با اصالت سدهی اهداف جبهه را دنبال میکردند. سید حسین موسویان (متولد اسفند ۱۳۲۰ تهران)، نوه دختری سید ابوالقاسم سدهی از مراجع تقلید زمان متوفی ۱۲۹۹ مکه) ساکن تهران از طرفداران جدی نهضت بوده که به ریاست هیئت رهبری و شورای مرکزی جبهه ملی ایران هم دست یافت.
در کتاب راویان ماربین جلد سوم در مطلبی با عنوان مصدقی های سده به این موضوع بیشتر پرداخته شده است.
