دانشنامه شهرستان خمینی شهر

حزب نهادی است از گروهی از مردم با اهداف و منافع سیاسی مشترک تشکیل شده است .حزب دارای هیات موئسس ،اساسنامه ومرامنامه بوده و رهبری می باشد.
حزب دارای تشکیلات منظم و متکی به پشتیبانی مردم است که برای به دست گرفتن قدرت دولت و یا شرکت در آن فعالیت می‌کند.
حزب سیاسی عبارتست از بخش پیشرفته و فهمیده یک طبقه اجتماعی که برای تامین منافع طبقاتی و رسیدن به حکومت و اجرای مرام خود با یک نظام معین مبارزه کرده و طبقه ویژه‌ای را که این حزب نماینده آن است در کشمکشهای اجتماعی رهبری می‌کند.
احزاب از لحاظ ماهیت قانونی بطور کلی به سه گروه تقسیم می‌شوند
۱- احزاب قانونی
۲- احزاب غیر قانونی
۳- احزاب دولتی
حزب قانونی
یک حزب قانونی حزبی است که در کنارحاکمیت و یا از درون حاکمیت تشکیل می‌شود . به کلیات قانون اساسی نظام حاکم اعتقاد دارد و طی یک فرایند قانونی مجوز دار شده است . در ایران وزارت کشور مسئولیت اصلی صدور پروانه فعالیت احزاب را بر عهده دارد .
حزب غیرقانونی
اصولا احزاب غیر قانونی از لحاظ ماهیت ممکن در دو دسته اصلی قرار می گیرند .
یک حزب غیر قانونی ممکن است در نظام ها و رژیم های گذشته قانونی بوده اما به دلیل کودتا و یا انقلاب و باروی کار آمدن یک نظام جدید با هیات حاکمه جدید در تعارض باشد .
یک حزب غیر قانونی ممکن است حزبی باشد ، که در قدرت شرکت داشته اما بدلیل تغییر مواضع حزبی و یا مسایلی از این دست مجبور به خروج از حاکمیت شده و یا حتی در موضع بر انداز قرار گیرد .
احزاب دولتی
احزابی هستندکه بدون اتکا به حمایت مردم تنها به دستور عوامل قدرت از بالا تشکیل می‏شوند و وظیفه ‏ای جز حفظ و تقویت قدرت سیاسی حاکم ندارند.

سابقه پیدایش احزاب و گروههای سیاسی در ایران به بعد از دوران نهضت مشروطه بازمیگردد. درواقع در دومین دوره مجلس شورای ملی، افرادی نظیر تقی زاده و دهخدا تحت تاثیر مشاهدات خود در کشورهای دیگر به فکر ایجاد احزاب سیاسی افتادند و با تقلید از عنوان«سوسیال دموکرات» حزب «اجتماعیون،عامیون» را به عنوان اولین حزب رسمی در ایران برپا ساختند.

احزاب دوره دوم در ایران
حزب دموکرات ایران به رهبری قوام السلطنه
حزب زحمتکشان ایران به رهبری مظفر بقایی
جبهه ملی
حزب توده
حزب ایران (احمد زیرک زاده)
حزب مردم(1336-اسدالله علم)
حزب ملیون(1337- منوچهر اقبال)
حزب ایران نوین(حسنعلی منصور)
حزب رستاخیز(1354)
به طورکلی احزاب این دوران در قالب سه جریان چپ(کمونیست)، جریان راست(ناسیونالیسم و لیبرالیسم)و جریان مذهبی تقسیم بندی می شوند.

مهمترین احزاب جریان چپ:
حزب توده
مهمترین احزاب جریان راست:
جبهه ی ملی،حزب ایران، حزب عدالت،حزب ملت ایران،حزب آریا ،حزب اراده ی ملی، حزب دموکرات ایران ، حزب جنگل ، حزب وطن، حزب استقلال ، حزب میهن پرستان ، حزب مردم ،حزب وحدت ایران، حزب آزادی، حزب افق آسیا، حزب پیکار، حزب اتحاد ، حزب زحمتکشان ملت ایران(نیروی سوم).
مهمترین احزاب جریانهای مذهبی :
فداییان اسلام،اتحادیه مسلمین، حزب ملل اسلامی، ،هیئتهای موتلفه اسلامی ،انجمنهای اسلامی ،نهضت مجاهدین خلق ،کنفدراسیون علی الاصول ،جبهه ی آزادی بخش مردم ایران ،حزب الله، اتحادیه ی انجمنهای اسلامی اروپا، نهضت آزادی در خارج از کشور،صلواتیون و اعتراضیون.
شهید نواب صفوی ازمهره های اصلی فداییان اسلام ازشهروندان درچه بود
احزاب دولتی:
حزب مردم
حزب ملیون
کانون مترقی
حزب ایران نوین
دوره سوم
ایجاد نظام تک حزبی

دوره سوم

نظام تک حزبی،حزب رستاخیز

احزاب بعد از انقلاب اسلامی