روزگاری قبل از این که تو شهر وانتی باشد گاری ها برای حمل ونقل کالا مورد استفاده قرارمی گرفتند این گاری ها را یک یا دو اسب با خود می کشیدند. گاریها دو چرخ در عقب داشتند و دو دسته بلند که اسب بین این دو دسته بسته می شد.غروب پس از کار روزانه صاحبان گاری اسب را از آن جداوبه اصطبل می بردند و یا کنار گاری می بستند . گاری را توی کوچه و سرگذر در حالی که دو دسته آن روبه هوا بود می گذاشتند. بچه های محل خیلی وقتها دنبال این گاریها می دویدند و اگر می شد پشت آن سوار می شدند و این یک جور تفریح و سرگرمی برای بچه ها بود. کسانی که گاری داشتند به گاریچی معروف بودند. یکی از این گاریچی ها خدابخش آرش زمانی است.
وی میگوید:« از 20 سالگی گاری داشتم، بیش از 30 سال گاریچی بودم
آن زمان ماشینی نبود و ما گاریچی ها خیلی مشتری و هواخواه داشتیم، بیشتر مردم با ما سر و کار داشتند و بارشان را می دادند ببریم.
هر چیزی که می خواستند جابجا کنند حتی مصالح ساختمانی مثل خاک، خشت را ما از یک نقطه شهر به نقطه دیگر می بردیم .کار ما به داخل شهر محدود نمی شد به بیرون از شهر هم بار می بردیم، چیزهایی مثل پشم، چوب، خامه رنگ شده، نخودچی را از شهر می بردیم و اجناسی مثل خامه سفید، نخ، نخود خام به شهر می آوردیم. مقصد ما شهرهای اطراف خصوصا اصفهان بود. آن زمانها تولید خامه از پشم و نیز نخودچی از نخود در شهر رواج داشت و گاریچی ها محصولات خریداری شده را به نشانی که مشتری ها می دادند حمل می کردند.
یدالله گاریچی (به نقل ازکانال مهربین)
حدودا پانزده گاریچی در شهر به فعالیت مشغول بودند که از درمحل های مختلف زندگی می کردند. کسانی مثل حسن آقا، یدا...، قنبر، عبدا...، حاج علی و کریم که همه ملقب به گاریچی بودند.
اسب های گاری هم معمولا اسم داشتند. اسم اسب من"ابرش" بود که از نژاد "کرد" بود.خیلی ها به اسبهای خود اشیایی آویزان می کردند و گاه معتقد بودند از چشم و نظرحفظ می شوند.کناره های گاریها را هم گاه تزیین می کردند.
برگه تردد الاغ (سال 1290 شمسی)
خدابخش می گوید اسبم را اوایل کنار درب خانه ام نزدیک مسجد زنجیری می بستم اما از وقتی ساکن محله قائمیه شدم ابرش و گاری را گوشه پارک پیروزی که البته آن زمان یک زمین بایر بود نگه می داشتم.»
اسناد نشان می دهد شهرداری سده نیز برای انجام برخی فعالیت های خود از جمله جمع آوری زباله، حمل گوشت و پاشیدن آب از گاری استفاده می کرد. برخی کشاورزان هم برای انجام کارهای خود از نوعی گاری کوچک که الاغ آنرا حمل می کرد استفاده می کردند که هنوز دربرخی مناطق دیده می شود.
منبع:
گفتگو با خدابخش آرش زمانی/زهراداورپناه
