در فصل بارش سال 1249قطره ای باران بر زمین نبارید، در نتیجه این خشکسالی که درمناطق وسیعی از کشور به ویژه در مناطق اصفهان، خراسان، یزد و فارس رخ داد در بسیاری از نواحی، دیم کاری حاصلی نداد و محصول زراعت آبی هم در نتیجه کمبود شدید آبهای سطحی و تحت الارضی بسیار اندک بود. حتی زاینده رود که معمولا پر آب بود، خشک شد. در قرای اطراف زاینده رود که سده و ماربین از جمله آنها بودند، محصولی حاصل نشد. ذخیره های مواد غذایی به ویژه در خانه های مردم عادی رو به اتمام گذاشت. قیمت نان که در اوایل سال منی شش تا هفت شاهی بود، ترقی کرده و به یک من یک قران رسید. در زمستان سال بعد در حالی که قیمت نان به یک من پنج قران یعنی پانزده تا شانزده برابر قیمت عادی رسیده بود، برف و باران بی حسابی آمد و همین بارندگی زیاد در پاره ای از جا ها سبب راه بندان شد و تلفات را افزایش داد. با فرا رسیدن بهار بیماری های عفونی مانند حصبه و وبا شیوع یافت وسبب تلفات جانی وسیعی شد.
در سده وضعیت مشابهی حاکم بود. برخی از متولین، بارهای گندمی از شهرهای دیگر خریده و در هر نوبت کف دست نانی به گرسنگان می دادند در حالی که در همان زمان عده ای که مباشران و کارگزاران ظل سلطان از جمله آن ها بودند نان را به بهای گزاف و در ازای تملک دارایی دیگران در اختیارشان می گذاشتند و بر ثروت خود افزودند.
منابع:
- مقاله تحقیقی پروفسور شوکو اوکازاکی استاد دانشگاه مطالعات خارجی اوساکا/ ترجمه هاشم رجب زاده
