محله اسفریز
پیشینه
در فهرست آبادی های ماربین قرار دارد. سابقه آن به دوران ساسانیان می رسد چون طبق نظریه شهر مهربین میدان اسب سواری این شهر ساسانی بوده است.از قول بعضی اهالی حکایت های از وجود یک راه زیر زمینی از این مجل به کوه آتشگاه نقل شده است. در حمله محمود افغان به اصفهان کل اسفریز حتی قنات آن از بین میرود و منطقه خالی از سکنه می شود. سالها بعد مالکین عمده اسفریز قنات آنرا احیا و کشاورزی در آن شروع می شود. مدتی بعد سکونت در آن شروع و با مهاجرت افرادی از مناطق دیگر به آن به تدریج جمعیت محل زیاد می شود.اسفریز دارای قنات و مادی خاص خود است. روزگاری کوره های آجرپزی و آهک پزی در آن فعال بودند. شاهین محمدعلی، پیمانی لیلا، راویان ماربین، جلد اول، اصفهان، گفتمان اندیشه، 1398، صص 91 و 92.
موقعیت جغرافیایی
این منطقه از آبادی های شمالی ماربین و در همسایگی دیگر آبادیهای شمال آن می باشد در زمان نگارش کتاب در شمال خیابان پروفسور میردامادی واقع است و از طریق خیابان بسیج به خیابان امام خمینی اصفهان متصل می شود. این منطقه در دهه 1330 در محدوده شهر همایونشهر قرار گرفت.
ریشه نام اسفریز
اسبریز یا اسپریز نیز برای آن استفاده شده است محله ای هم درشهر جهرم به نام اسفریز وجود دارد.
این نام از کلمهٔ اسفریز، اسپریز، اسبریس مشتق شده که همه به معنی میدان و میدان اسب دوانی می باشد با توجه به قدمت محله تا زمان ساسانیان و وجود میدانگاه اسب در شهرهای ساسانی منطقه کاربرد پرورش اسب داشته است. مختاری،جواد، مهربین حلقه مفقوده تاریخ اصفهانِ باستان، دوهفته نامه فرصت خمینی شهر (195 و196) 4 و 15 آبان .1396.
پیشینه و ریشه نام اماکن و معابر اسفریز
قنات و مادی اسفریز
قنات اسفریز از حوالی نجف آباد سرچشمه می گرفت کمی بالاتر از مسجد نورفروشان به سطح می آمد و مادی اسفریز را تشکیل می داد. این مادی پس از طی میان جوی، دوشنبه بازار و درب محکمه به اسفریز می رسید و در مسیر آن چندین مختره وجود داشت.نامش را بر روال بیشتر قناتها و مادی ها از نام محل مقصد گرفته است.
کوچه باغچه احمد: احمد کدخدای ده بوده و باغی در این کوچه داشته که نسبت به باغ های دیگر کوچک بوده و از آن جا که این باغ محل مراجعات مردمی بوده به این نام معروف شده است.
کوچه پامَختَره: حصاری دور بعضی جوی های آب ایجاد می شده و اموات را در آب آن شستشو می داده اند. غسالخانه هایی به این شکل مختره نام داشته و زنان در باقی ایام پشت این حصار لباس می شسته اند. کوچه ای دیگر هم در محله کهندژ، خیابان شریعتی شمالی به نام مختره خوانده می شود. تا حدود دهه50 اموات محله اسفریز را در این غسالخانه شست و شو می دادند.
کوچه پاچنار: درختان چنار بلند و انبوهی در این کوچه وجود داشته است.
کوچه پاکوره ای ها: کوره های آجر پزی و آهک پزی در این محل واقع بوده است. کوچه های دیگری نام گرفته از طایفه و شغل در اسفریز از جمله کوچه سلطانی ها و کد خدایی ها وجود دارد.
کتاب نام ها و نشانه ها، محمدعلی شاهین
پیمانی لیلا، شناسنامه شهر را ورق بزنیم، دوهفته نامه فرصت(78 ) ص.6
