دانشنامه شهرستان خمینی شهر

دالانه کهندژ
گفته‏ ها و ادعاها و نیز شواهدی در باب وجود دالانه ‏ای زیر زمینی از اسفریز تا کوه آتشگاه و بعضا از امامزاده سید‏محمد تا کوه مذکور تحت عنوان تونل کهندژ در بین مردم منطقه از قدیم وجود دارد. عده‏ای مدعی ورود به بخشهایی از مسیر و حتی مشاهده ابزار و اشیایی قدیمی در آن ‏هستند و تعدادی مشاهدات پیشینیان خود و دیگران را نقل می‏کنند. در عین حال تعدادی از علاقه‏مندان تاریخ شهر پیگیر روشن شدن موضوع بوده و هستند تا از آن به عنوان بزرگترین جاذبه تاریخی شهر استفاده شود.
بر اساس آنچه نقل شده بخش‏هایی از ساختمان بعضی خانه‏ها‏ به درون این راه زیر زمینی فرو رفته و یا خانه‏ها‏ی در مسیر آن نشست کرده و یا هنگام کندن چاه راهرو زیر زمینی پیدا شده است. اکثر راویان گفته‏ ها‏ی خود را به نقل از گذشتگان نفل میکنند و می‏گویند از این مسیر برای بردن غذا به معبد کوه آتشگاه استفاده می‏شده است. عده‏ای هم معتقدند ابزار زیادی از این راهروی زیر زمینی خارج شده و به فروش رسیده است. برخی عرض آنرا 5 متر و مسیرش را پیچ در پیچ نقل کرده‏اند. این ادعاها سبب شد تا در سال 1393 در جریان سفر معاون رییس جمهور به خمینی‏ شهر، نماینده وقت مجلس از وی بخواهد تا تکلیف این شایعات را روشن کند و مقام مذکور در پاسخ قول داد که گروهی را از پژوهشگاه تهران به شهرستان اعزام نماید، ولی در عمل اقدامی‏ صورت نگرفت و همچنان وجود راهرو زیر زمینی رسما تایید نشده است. در زمان نگارش کتاب همچنان عده‏ای از مردم به وجود این راهرو باور دارند. در کتاب راویان ماربین جلد سوم مجموعه ‏ای از نقل قولهای مدعیان وجود دالانه کهندژ آمده است.