سازه های سنگی
دست سازهای سنگی از قبیل دربهای سنگی، ستونها، سنگهای حجاری شده، سنگ قبرها و سنگآبها ازجمله جاذبههایی هستند که در بناهای تاریخی شهر به یادگار ماندهاند.
سنگاب ظرف سنگی بزرگی است که از آب پر میشد تا برای وضو گرفتن یا آشامیدن استفاده شود. حجم آنها معمولا یک کُر و بیشتر بود و معمولاً در ورودی یا حیاط مساجد یا امامزادهها نصب میشد، در سایر مکانهای عمومی از جمله سقاها نیز از آن استفاده میکردند.
سنگابها از یک پاره سنگ در اندازه و حجمهای مختلف بستگی به مکان نصب، توسط سنگتراشان هنرمند محلی تراشیده میشد. بنابراین این سازههای سنگی هم از آثار تاریخی و هم هنری شهر محسوب میشوند. در مسجدها و امامزادههای شهر اصفهان بیش از۵۰ سنگاب وجود دارد که مربوط به دورانهای صفویه و قاجاریه هستند . سنگابهای مسجد امام، مسجد جامع و مدرسه چهارباغ از معروفترین آنها هستند.
در منطقه ماربین در مساجد تاریخی محلات مختلف سنگابهای حاصل هنرمندی سنگتراشان شهر از جمله در مسجد آفا علیاکبر و مسجد جامع خوزان وجود دارد. معمولا تاریخ ساخت، واقف و سنگتراش روی سنگاب حکاکی میشد.
بر روی سنگاب مسجد جامع خوزان به خط نستعلیق نوشته است: «وقف حضرت امام حسین نمود حاجی حیدراین قدح را به تاریخ شهررمضان 1108» که مطابق فروردين 1076 خورشیدی میباشد. تعدادی ازاین سنگابها با نوسازی برخی مساجد از این اماکن حذف شد.
منابع:
فرهنگنامه دهخدا
سنگابهای تاریخی اصفهان ازدوره صفویّه دکتر لطف الله هنرفر
سنگ نوشته سنگاب مسجد جامع خوزان