صابون مناطق اصفهان یعنی صابون ایرانی با چربی گاووگوسفند تولید می شد که نرم و ارزان بود ولی به خوبی سفید نمی کرد به همین دلیل از ترکیه و حلب صابون هایی به اصفهان وارد می شد.تولید صابون ایران درخیلی از شهرها ی استان از جمله کاشان وگزرواج وازفعالان آن مالیات گرفته می شد.
در سده به دلیل فعالیت دباغی پی یعنی چربی گاو و گوسفند وجود داشت وبه همین دلیل تعدادی از اهالی به ویژه درورنوسفادران به تولید صابون که به صابون پیچ معروف بود اشتغال داشتند . روزگاری کارگاه ها ی صابون سازی درناحیه کوه دوشاخ، خیابان شریعتی مثلا درب یخچال، کوچه فرهنگ ، جنب مسجد حجت وتعدادی از خانه ها دایربود. دراصفهان سده ای ها رابه تولید کنندگان صابون می شناختند به شکلی که می گفتند سده ای ها توکره ماه هم صابون سازی دارند. یک سند رسمی درمورد فعالیت صابون سازی در سده وقفنامه کارخانه صابون سازی همجوار مسجد آقاعلی اکبراست که بیش ازصد سال پیش وقف مسجد شده است.این محل تا اوایل دهه 1350 به خاک کلا در بین مردم معروف بود چون پسمانده های گیاه کیلا یا شور که در تهیه صابون از آن به دلیل قلیلی بودن استفاده می کردند در آن انبار شده وحالت تپه به خود گرفته بود. این شغل تا دهه1360 رایج بود و دردهه ها ی بعد هم خیلی محدود وبیشتر درخانه ها ادامه داشت.
یک سند تاریخی در مورد صابون
در دوران صفویه انحصار و امتیاز بیشتر حرفه ها به دست وابستگان دولت و سلطنت بود. برای مثال شاه طهماسب (981 ق – 1573 م) در فرمانی مقرر می کند «عمال صابونخانه نی ریزپیه و مواد اولیه به بهار کم می خریدند و صابون را به بهای گزاف می فروختند و قدغن می کردند که هیچ آفریده ای صابون نریزد و خرید و فروخت ننماید. اگر کسی به عمل آورد او را مجرم داشته جریمه از او می گرفتند.» شاه طهماسب سه سال قبل از مرگش، این انحصار را لغو و جالب اینکه ثواب آن را به حضرات عالیات مقدسات مطهرات چهارده معصوم هدیه می کند.
منابع:
1- الهیاری، فریدون و همکاران، تاریخ حرف، صنایع، تجارت استان اصفهان از دوره باستان تا انقلاب اسلامی، اتاق بازرگانی اصفهان، 1393، اصفهان، ص 365
2- زهرا، داورپناه، صابون پزی، فرصت آنلاین ، سه شنبه، 03 دی 1392
3- سند موقوفه کارخانه صابون پزی و املاک و دکاکین محله بسته ورنوسفادران.
4- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم، سیاست و اقتصاد عصر صفوی، انتشارات صفی علیشاه، 1357، چاپ دوم