پنج شنبه, 23 اسفند 1403 Thursday 13 March 2025 00:00

دانشنامه شهرستان خمینی شهر

کوه ‏کنی و سنگتراشی در منطقه سابقه‏ای طولانی دارد به نحوی که در تذکره نصرآبادی اسامی برخی از سنگتراشان ورنوسفادران آمده است. در اواخر قاجار و پهلوی اول کوه‏بر‏های سدهی از مناطقی مانند لاشتر و کوه آتشگاه و کوه‏ های کوچک اطراف شهر و اطرف گورت در شرق اصفهان سنگ استخراج و با گاری برای تراش محصولات مختلف به سده می‏ آوردند و یا آنها را به مشتری‏ها می‏فروختند. کوه‏بری به روش سنتی کاری سخت و طاقت فرسا و نیازمند به صبر و استقامت بود. در این دوران از افرادی مانند مرحوم نادعلی سعیدی و شاگردش مرحوم حاجی خان سعیدی از محله گاردر نام برده شده است که البته تعداد آنها در محله باولگان و زاغ آباد و گارسله بیشتر بوده که یکی ازآنها حسین دایی سلطان بوده است معرفی کامل این افراد احتیاج به پژوهش و اطلاعات بیشتر دارد. معدنکاری و استخراج سنگ در دهه ‏های بعد پا را از منطقه فراتر گذاشت به نحوی که در چند معدن کشور در نیمه اول قرن گذشته سدهی‏ ها حضور پررنگ داشتند. یکی از آنها مرحوم عباسعلی حاج‏ هاشمی ‏بود که در معادن حاجی‏ آباد و خرم‏ آباد فعالیت می‏کرد.
در دوران پهلوی اول حرکت ساخت بناها مثل کاخ‏ها و مناطق تاریخی و آرامگاه‏ ها از جمله فردوسی و نادر و سنگفرش کردن امکان مثل پارک شهر، استادیوم تختی، شکارگاه سلطنتی، ساختمان وزارت کشور و... رقم خورد. در این دوران تعدادی از استادکاران سنگ سده رخت سفر بربستند و برای کار در طرح‏های ذکر شده راهی تهران و شهرهای محل اجرای طرح‏ها شدند. یکی ازآنها رحمان داورپناه بود. تا سال 1343 در مجموع حدود ۱۰ واحد سنگ‏بری در کشور وجود داشت. یکی از آنها کارخانه سنگبری مشارکتی پکا بود که توسط غفار داورپناه از سنگتراشان سدهی و شرکا در سال 1337 در تهران تاسیس گردید، کارخانه دیگر سنگبری ساخارا بود که آنهم توسط غفار داورپناه در سال 1342 تاسیس شد. در همین دهه کم‏کم کارخانه ‏های سنگبری به طور پراکنده در نقاط مختلف همایون‏شهر مانند اراضی جوی‏ آباد و زمین‏ هایی خارج از محدوده بخش ماربین احداث و در فاصله کوتاهی تعداد به حدی رسید که آمار آنها در اواسط دهه 1350 توسط بخشداری همایونشهر تهیه شد. در سالهای بعد فعالان سنگ خمینی‏ شهری در محمودآباد و دیگر قطب‏ های سنگ یکی پس از دیگری به سرمایه گذاری پرداختند و راه صادرات را هم هموار کردند. امروزه نمونه‏ های محصولات سنگبری‏های خمینی ‏شهریها در گوشه و کنار کشور و حتی جهان خودنمایی می‏کند و این حاصل صبر و استقامت پیشکسوتان و نوآوری سنگ‏ کاران و فعالان این صنعت است. این صنعت به دلیل اشتغالزایی و تولید ثروت، منشاء تحولات اقتصادی، عمرانی، اجتماعی و فرهنگی در دهه ‏های بعد در خمینی ‏شهر گردید و همچنان رونق دارد.

inner