نام: تیرانچی
نشانی: خمینی شهر، جاده نجف آباد، بلوار الغدیر، بعد از کارخانه قند کامیاب، جنوب غربی شهرستان خمینی شهر
جمعیت: 3005 نفر جمعیت و 894 خانوار
شغل اهالی: کشاورزی، دامداری و پرورش زنبور عسل
پیشینه
تیرانچی به عنوان یکی از آبادیهای ماربین در اسنادی که نام آبادیهای ماربین را آورده اند از جمله طومار شیخ بهایی آمده است. در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10که پس از تقسیمات کشوری سال 1316 نگارش یافته آمده است:«.تیرانچی دهی از دهستان ماربین است که در بخش سده شهرستان اصفهان واقع است و 650 تن سکنه دارد.». براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1345 جمعیت آن 707 نفر بوده است پس از تبدیل بخش ماربین به شهرستان خمینی شهر این روستا به عنوان یکی از دهستانهای ماربین علیا تقسیم بندی شده است. در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن 5.750 نفر (1136خانوار) ثبت گردیده است. در زمان نگارش کتاب تیرانچی، یکی از دو روستا از توابع بخش مرکزی شهرستان خمینی‌شهر است.
موقعیت جغرافیایی
روستا در جنوب بلوار الغدیر پس از آتشگاه قرار دارد. باغ های بزرگی در آن واقع است که در خشکسالی های دهه 1380 و1390 برخی از آنها خشکیده و برخی به باغهای تفریجی تبدیل شده است. امامزاده محسن در این روستا واقع می باشد.
ریشه نام تیرانچی
تیرانچی گاهی تهرانچی و طهرانچی خوانده و نوشته می شود و در برخی اسناد هم به این شکل ها ثبت شده است. به نظر محمد مهریار تلفظ آن به این سه شکل دلیل زبان شناسی دارد. حافظ ابونعیم (متوفی 420ق) نیز در یک متن قریه تیران و هم طهران آورده است.
تیر در زبان فارسی به معنی سهم و پیکان و خدنگ است و به معنای ستاره شعرای یمانی که نام یکی از ایزدان و فرشته نگهبان باران است هم می باشد. محمد مهریار می گوید بعید نیست جایی را به تیر به معنی پیکان نسبت دهند ولی این «تیر» به معنی ستاره تیر است که در نزد ایرانیان مقدس بوده است و«ان» به معنی کثرت است.چی به عنوان کوچک است.
عده ای معتقدند اهالی تیرانچی اصالتا اهل تیران و کرون هستند که روزگاری از شهر و دیار خود برای کار به این نقطه می آمده اند و پس از مدتی ماندگار شده اند. پسوند نام خانوادگی اکثر اهالی این روستا «طهرانی» بوده و از این جهت به پسوند نام خانوادگی اهالی تیران و کرون شباهت دارد.
شاهین محمدعلی، نام ها و نشانه ها، اصفهان، گفتمان اندیشه 1398