دانشنامه شهرستان خمینی شهر

   خانه زهتاب،خانه هنرمندان

دوره :          قاجار

دوره: قاجار

مساحت: حدود 800 متر مربع

باز‏سازی: دور چهارم شورای اسلامی شهر

شروع بهره برداری: 4 فروردین 1396

نشانی: خمینی‏ شهر، ابتدای خیابان شریعتی شمالی، از سمت چهار راه، کوچه شماره52، شهید اکبر علیشاهی.

تاریخچه:

حاج محمدمهدي زهتاب، تاجر معروف زمان احمد شاه قاجار، به دليل شهرت خاص خود و موفقيتش در بازار پوست توانست، دو خانه یکی در اصفهان و دیگری در سده با معماري قجري بسازد. خانه اصفهان که به شهشهان معروف بود با وجود داشتن ثبت ملی تخریب شد. در سده وی قطعه زمین بزرگی را که در سمت جنوب شرقی آن دو اتاق پشت سر هم و یک اصطبل داشت خریداری کرد. پس از این اقدام‏ ساحتمان آن توسعه یافت و بخش‌های مسکونی جدید از جمله اتاق و هشتی‌های بنا شد. خانه سده محل سکونت حاج قربانعلي، فرزند حاج محمدمهدي گردید. در دهه 1380 پیشنهاد تملک خانه توسط شهرداری داده شد و پس از فراز و نشیب‏هایی در نهایت توافق بین شهرداری و مالکین حاصل شد. شهرداری در دور چهارم شورا از سال 1394 مرمت خانه را شروع کرد و پس ‏از اتمام از فروردین 1396 بهره‏برداری از آن با ‌عنوان خانه هنرمندان شروع شد.

مشخصات و معماری خانه زهتاب

خانه زهتاب حدود 800 متر مربع مساحت دارد و ساخت آن مربوط به اواخر دوران‌ قاجار است، اما با توجه به وجود خشت‌های 22 در 22 سانتی متر، نوع و ضخامت تاقهای قوس‌دار و تویزه‌های آن می‌توان قدمت بخشی از این اثر را به اوایل قاجار و حتی مدتی قبل از آن نسبت داد.

خانه دارای حياط مركزي با تعدادی اطاقه تو در تو در اطراف آن است که متناسب با فصول مختلف سال از جهت تعادل درجه حرارت می‏باشد. شاه نشين در سمت شمال با اتاق‏هاي اندروني و بيروني و دو گوشواره است که دارای تزئينات می باشد. مقابل این بخش از خانه ايواني با سقف چوبي و ستون گچبري واقع است. به نظر کارشناسان میراث، خانه زهتاب اصفهان و جام جم و زهتاب خميني‏شهر طراحی مشابهی دارند. وجود حياط مركزي، فضاهاي ارزشمندي چون شاه نشين و بهره مندي از چوب از مشخصات این بناها می‏باشد.

منابع:

پایگاه اطلاع رسانی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری استان اصفهان،4 فروردین 1396.

علیرضا اشرفی در گفتگو با کسب فردا

پی نوشت:

1- نامی در خصوص زهتابان چنین نوشته است:« زه یا ژی را زهتابان از روده ی گاو وگوسفند میگیرند .زهتابان خوزان راسته ی بزرگ در بوستان سهم خوزان داشتند. و از تجارت زه کارشان رونق داشت. زهتابان برای خود مسجد و ایوان داشتند. از کوشک و واره تا کوچه تاپو سازان خانه زهتابان بود همه خانه باغ و بزرگترین خانه را باغ چهارصفه میگفتند بزرگ زهتابان میرزا عباس بود که دیوان داشت و ایوان و نماز گاهی کوچک. کار زهتابان چون دباغان بر لب جوی است. اسباب دستشان چوب خیزران است.».