آدریان
پیشینه
آدریان به عنوان یکی از آبادی های ماربین در اسناد قدیمی آمده است. نامش در طومار شیخ بهایی وجود دارد و دارای قنات و مادی خاص خود بوده است که تا دهه 1340 به زمین های آن آبرسانی می کرده است.
استاد مهریار درکتاب خود می نویسد:«یکی از آبادی های ماربین است در غرب کوه آتشگاه متمایل به شمال، که در بیست کیلومتری غرب اصفهان قرار دارد. اولین جاده شوسه سده به اصفهان، از خاور آن می گذرد. دیهی است نسبتا بزرگ با جمعیتی قرب 2500 نفر و خانوار آن برابر 590، بسیار آباد و رو به آبادی، بیشتر این دیه با سابقه کهن خود، چنانکه نامش شهادت می دهد، در جلگه حاصلخیز ماربین دلکش و پر درخت اصفهان واقع شده است. صنایع حله بافی اصفهان در آن جمع آمده است.
نام این دیه در عرف عامه و تداول محل (اغلب آدیون) و (همواره آدریون) تلفظ می شود. لهجه متداول مردم دیه رنگ و بقایای لهجه سده را دارد با تلفظ های ویژه و اصطلاحات مخصوص که با لهجه اصفهانی هم تفاوت دارد». مهریار، محمد، فرهنگ جامع نامها و آبادیهای کهن اصفهان، اصفهان، فرهنگ مردم، 1383، ص43. در سال 1349 بسیاری از ایرانیان مقیم عراق از آن کشور اخراج شدند تعدادی از آنها اصالت آدریانی داشتند که به موطن خود برگشتند و در محل ساکن شدند آنها منشاء برخی تحولات فرهنگی اجتماعی در محل گردیدند. نام های خانوادگی رضایی، مهری، کاشی شرفا و لوایی در این منطقه رایج است. آب و برق در اواخر دهه 1340 به آدریان رفته در همین سال ها شرکت عمران روستایی چند چاه دیزیلی عمیق در مزارع آدریان به عمق ۶۰ متر حفر کرد. زمین های آن هم مالک عمده و هم خورده مالک داشته است.
موقعیت جغرافیایی آدریان
آدریان در غرب مسیر سده به آتشگاه یا همان بلوار امیرکبیر فعلی در جنوب شهر واقع می باشد. در سال نگارش کتاب از محله های شهر خمینی شهر محسوب شده که در حوزه شهرداری ناحیه دو شهری قراردارد. خیابان امام حسین خیابان مرکزی آن بوده که در صورت ادامه به کانال نکوآباد می رسد. قلعه امیریه در غرب منطقه واقع و از سمت شمال به صحراهای فروشان و محله جوادیه می رسد.
ریشه نام آدریان
آدریان واژه ای است که در مناطق دیگر هم وجود دارد حتی به عنوان نام هم به کار رفته است یک منطقه در کرج و شهری در میشیگان آمریکا، با همین واژه وجود دارد نیایشگاه زرتشتیان در تهران،آدریان نامیده می شود و پاپ انگلیسی (1100-1159) آدریان چهارم نام داشته است نام سردار بزرگ یونانی نیز آدریانوس.بوده است. برای ریشه آن چندین نظر وجود دارد:
1-این واژه از دو جزء. (آدر) و (ی+ ان) ترکیب شده است. آدر همان کلمه آذر به معنی آتش است آتشکده بزرگ را (آتش بهرام) و آتشکده های کوچک را (آذران). خوانند. آبادی کهن آدریان به دلیل نزدیکی آن به آتشگاه و نقشش در آن این نام راگرفته است. همان، ص43.
2-ظرفی که آتش را در آن نگهداری می‌کردند آدوران، آتشدان می نامیدند. آدریان، فرصت آنلاین بهمن 1391، کدخبر :5111
3-اشخاصی که به خدمت آتش و نگهداری از آن بر می‌آمدند (آتخش بندگ) یا (آدوران بندگ) نامیده می شدند که به تدریج به آدریان تبدیل شده است. /www.parsi.wiki/fa/wiki/topicdetail/49f721d659fb4c89bb85b923af26248a
ریشه اسامی کوچه های محله آدریان
کوچه ملا: محمد علی رضایی معروف به ملا به همراه طایفه اش از اولین ساکنان این محدوده در اواخر دوران قاجار بوده اند. ملا که سال ها در حرم امام حسین (ع) قرآن می خوانده و به شغل کفش دوزی مشغول بوده حدود سال 1360 از دنیا رفته است.
کوچه عرب ها: ساکنین این کوچه مهاجرانی از دو شهر کربلا و کاظمین عراق بوده اند.
کوچه توتستان: کوچه ای پر از درخت توت که حمامی نیز در آن بنا شده بود.
کوچه یخچال: کوچه ای که محل تهیه یخ به شیوه سنتی بوده و حمامی نیز در آن بنا شده بود.
کوچه دشتبان ها: دشتبان ها نقطه نقطه صحرا و باغات و مالکین آن ها را می شناخته و در واقع نگهبان این املاک بوده اند. این کوچه محل زندگی طایفه ای بود که به شکلی موروثی دشتبان بودند. رمضان دشتبان یکی از آخرین های آنها بود.
محله حاج محمدآقا: حدود یک قرن پیش یکی از معتمدین ساکن این کوچه حاج محمد آقا نام داشت و این کوچه از همان زمان به این نام معروف شد، البته بعدها به دلیل سکونت امام جماعت مسجد جامع آدریان به نام حاج آقا عطا، بعضی این کوچه را به نام حاج آقا عطا نیز می شناختند. در سال های بعد به این محل، گذر حضرت علی اکبر یا ته محل گفته شد.
خیابان شیشه: در دهه 1360 کارخانه شیشه ای در این محل دایر بود که الان دیگر اثری از آن نیست ولی نامش بر روی منطقه مانده است.
کوچه گِلِجه: آب چاه واقع در این کوچه بعضی روزها گل آلود بوده و (گلجه)، مخفف گل چاه به معنی چاهی که گل دارد می باشد.
جاده پاخانه چی ها یا عادلی ها: خانه های کوچک قدیمی در این جاده برای استراحت رعیت ها وجود داشته است. شهرت کوچه به نام عادلی ها به سبب سکونت طایفه ای به نام عادلی در این محل بوده است.
کوچه توت مسجدی: کوچه ای که مسجد و حمامی در آن واقع شده و درخت توت تنومندی نیز در جوار این دو مکان بوده است.
جاده کهریز: این جاده از مجموعه ورزشی آدریان تا خیابان امیرکبیر در حاشیه محل عبور قنات (کهریز) واقع بود. پیمانی لیلا، دوهفته نامه فرصت(78 ) شناسنامه شهر را ورق بزنیم، ص.6
منبع: کتاب نامها و نشانه ها فصل 6 محمدعلی شاهین
