دانشنامه شهرستان خمینی شهر

روضه خوانی و عزاداری در محلات مختلف شهرستان به ویژه درماه های محرم و صفر از دیر بازدرحسینیه هاو منازل برگزار می شد. در حسینیه های معمولا در دهه اول محرم و اگر بانی داشت در دهه های بعدی مجلس برپا بود . افراد سرشناس و متمول شهر نیز در منازل خود دهه های روضه معمولا عصرها برپا می کردند. برخی نیز آرزوهای داشتند که نذر می کردند در صورت تحقق روضه بگیرندکه یکی از نمونه های آن ساختن خانه بود. این خانه ها که معمولا بزرگ بودند فضای لازم را برای برپای مجالس روضه خوانی داشتند. حوضی در این خانه ها بود و از فواره سنگی آن آب به بالا می جهید، چوب قلیانها در این حوض هارها می شدند و گلدانهای شمعدانی گرداگرد آن چیده شده بودند. منبر در جای مناسبی از خانه گذاشته می شد. میکروفون بلندگو برپایه بلندی نصب و مقابل آقا قرار می گرفت.خود بلند گوها که بوقی شکل بودنددر چند گوشه منزل نصب می شدند.پیش از اینها که بلند گو نبود واعظ به صدای خود متکی بود .بلندگو هم که آمد برخی روضه خوانها زیر بارش نمی رفتند. مردم در گوشه و کنار منزل می نشستند و به سخنان واعظ گوش می دادند بزرگترها و مسن ها معمولا کنارهای ساختمان و جایی که امکان تنه دادن وجود داشت می نشستند. البته در برخی حسینیه های ستونهای سنگی کوتاهی بود که از چهارجهت می شد به آن تکیه داد. یک نفر وظیفه داشت با ورود آقا از مردم بخواهد صلوات بفرستند و به این طریق ورود روضه خوان اعلام می شد. هم او گاه در فواصل روضه خوانی درخواست صلوات می کرد و کلمه ای می گفت و جوابهای می شنید مثلا می گفت: ابی عبداله و مردم پاسخ می دادند : بی غسل و کفن. پذیرایی با چایی و معمولا توسط دلاک ها صورت می گرفت گاه استکانها گالش داشتند و گاهی توی سینی چی جلوی مردم گذاشته می شد. چای هم توسط افراد خاص با ذغال در سماورهای ذغالی و منقل درست می شد.
در این مجالس چند روضه خوان که معمولا از خود شهر و محل بودند، دعوت می شدند که به ترتیب بالای منبر می رفتند. این افراد پس از سخنرانی خود که گاه موضوع واحدی در ده شب داشت گریز می زدند که گریز آنها ارتباط با شبی که منبر اجرا می شد داشت . گاه افرادی متوسل می شدند که روضه مثلا حضرت علی اکبر (ص) خوانده شود. چند نفر پای منبر در فاصله پایان یافتن منبر یک روضه خوان و شروع منبر روضه خوان بعدی به طور دسته جمعی اشعاری می خواندند که به آنها پای منبری خوان می گفتند. معمولا در پایان مجلس نوحه خوانی و سینه زنی انجام می شد. تکیه ها به صورت ایوان های جداگانه بودکه هر ایوان مربوط به یک خانواده بود .
مجالس روضه خوانی بزرگ در منازل افرادی چون دکتر حاج آقا، حاج میرزا باقر عقیلی، خاندان صهری، خاندان سیادت، منزل ابطحی ها، منزل سرمست، حاج قنبر علی زهتاب و .... سال ها پررونق بود و برخی هنوز پا برجاست. حاج آقا جمال صهری، حاج شیخ مهدی اشرفی، حاج آقا حسین میردامادی، حاج سید محمدعلی مصطفوی، حاج آقا رضا امامی ، حاج آقا مهدی امامی وحاج آقا راشد از وعاظ معروف بودند.
درگذرها نیز روضه خوانی معمول بود و در روزهای تاسوعا و عاشورا واعظ روی چهارپایه ای درگذر می نشست و روضه می خواند.
اسناد باقی مانده نشان می دهد در مجالس روضه خوانی بعضی از وعاظ از جمله آیت اله اوحدی و صهری مردم را به کسب علم و دانش و شرکت در کارهای اجتماعی و انجام امور خیریه و حل مشکلات محلی تشویق می کردند.

(عکس مربوط به سخنرانی مرحوم حاج شیخ مهدی اشرفی در یکی از منازل شهر در دهه 1340)