محله گارد که یکی از محلات بزرگ ورنوسفادران است. در حاشیه نهر گاردر و کوچه های منشعب از آن تعدادی بنای قدیمی واقع بوده که بعضی تخریب و خوشبختانه شماری باقی مانده اند. تراکم این بناها در جوی گاردر مرکزی حد فاصل خیابان امام شمالی تا بلوار شهید منتظری است در این مسیر به ترتیب مساجد آقا سامان(سیدالشهدا)، آقا علی اکبر، گاردر و مسجدگلوله (مسجدالمهدی) قرار دارد که مسجدگاردر قدیمیترین آنها میباشد. در همین مسیر تکیه گاردر وجود داشته که تخریب و به جای آن حسینیه جدیدی ساخته شده است. دو حمام عمومی بسته و گاردر در حاشیه شمالی و جنوبی نهر واقع است.حمام بسته در حد فاصل مسجد آقا سامان و مسجد آقا علی اکبر بنا شده و معماری حمام های قدیمی را دارد. حمام گاردر مقابل حسینیه واقع است و صفوی است. از مقابل مسجد گاردر مجاور حسینیه کوچه ای منشعب می شود که به به سه راه قنادیها و بازار ورنوسفادران متصل میگردد در ابتدای این مسیر کاروانسرایی وجود داشته که کاروان هایی که بار به بازار ورنوسفادران آورده و یا از آن به مناطق دیگر میبردند در آن منزل میکردند. این کاروانسرا تخریب و امروزه از آن اثری باقی نمانده است.
بر روی نهر گاردر چندین آسیاب که تعداد آنرا تا هفت عدد ذکر کرده اند، و همچنین حداقل یک یخچال طبیعی وجود داشته است.
در سرتاسر نهرگاردر چنارهای سر به فلک کشیده ای وجود داشته است که امروزه تعدادی از آنها بیشتر در سمت غربی باقی است. معروفترین و قطورترین آن چنارها مقابل مسجد گاردر و آقاعلی اکبر هستند
در محله گاردر و بسته خانه های بزرگ و مجللی در دوران قاجار بنا نهاده شده که از بین آنها تالار آقا علی اکبر تخریب و منزل ساعی و ایمانی و حاج صادقیها پا برجاست.
جنب مسجد آقا علی اکبر یک کارخانه صابون سازی وجود داشته که از طریق بازار ورنوسفادران هم یک ورودی داشته است. پسماندهای این کارخانه در همین محل روی هم انباشته بود و به همین دلیل به آن (خاکه کلا) میگفتند. روبروی همین کارخانه یک کارگاه برنج کوبی هم واقع بوده است. انتهای محله که امروزه به محله علیرضا معروف است دروازه ای وجود داشته است و نهایتا در انتهای محل قبرستان گاردر واقع است. بقعه سید اشرف در جوار این قبرستان خود نمایی میکند.
مساجد:
اطراف نهر گاردر از سمت خیابان امام شمالی تا بلور شهید منتظری به ترتیب مساجد آقا سامان(سیدالشهدا)، آقا علی اکبر،گاردر و مسجدگلوله(مسجدالمهدی) قرار دارد که مسجدگاردر قدیمی ترین آنها می باشد. دو مسجدگاردر و آقا علی اکبر در فهرست آثارملی ثبت شده اند. مسجد گاردر متعلق به دوران صفویه و مسجد آقا علی اکبر از دوران فتحعلی شاه قاجار است. مسجدگاردر روبروی حسینیه و همجوار حمام با فاصله یک کوچه قرار دارد. معماری مسجدآقا علی اکبر از ویژگی های خاصی برخوردار است. شبستان مسجدگاردر پایین تر سطح کوچه بنا شده و جلوه های خاص خود را دارد.
حسینیه گاردر:
از حسینیه های قدیمی شهر و به سبک ایوانی بوده است. یکبار توسط سیل خراب شده و باز سازی شده است و بار دوم در اوایل دهه هشتاد تخریب و چند خانه قدیمی اطراف آن خریداری و به آن اضافه گردید و با یک طرح و نقشه جدید ساخته شد .
حمام ها:
دو حمام عمومی بسته و گاردر در دنبال نهر گاردر بنا شده است حمام بسته درحد فاصل مسجد آقا سامان و مسجد آقا علی اکبربنا شده و حمام گاردر مقابل حسینیه در سمت جنوبی نهر بنا شده است .
کاروانسرا:
درابتدای مسیر گاردر به سه راه قنادیها کاروانسرایی وجود داشت که کاروانهایی که بار به بازار ورنوسفادران آورده و یا از آن به مناطق دیگر می بردند در آن منزل می کردند.. این کاروانسرا تخریب و امروزه از آن اثری باقی نمانده است.
آسیابها:
از آنجا که از وسط این محل نهرآب عبورکرده و آب زاینده رود را به مناطق شرقی منتقل می کرد و معمولا آب داشت در مسیر آن چندین آسیاب که تعداد آنرا تا هفت عدد ذکر کرده اند،بنا شده بود. همچنین حداقل یک یخچال طبیعی در این مسیر برای تولید یخ وجود داشت.
نهرگاردر و چنارهای آن:
در کنارنهر(جوی) گاردر چنارهای سر به فلک کشیده ای وجود داشت که امروزه به ندرت اثری از آنها می توان یافت .
خانه های قدیمی:
در محله گاردر و بسته خانه های بزرگ و مجللی در دوران قاجار بنا نهاده شده که از بین آنها تالارآقا علی اکبر تخریب و منزل ساعی و ایمانی و حاج صادقی ها پا برجاست.
خاکه کلا:
جنب مسجدآقاعلی اکبر کارخانه صابون سازی وجود داشته که از طریق بازار ورنوسفادران هم یک ورودی داشته است. پسماند های خاکستری این کارخانه در همین محل روی هم انباشته بود و به همین دلیل به آن (خاکه کلا)می گفتند. این کارخانه و زمین آن که امروزه یک مدرسه بلااستفاده است در وقف مسجد قراردارد.
قبرستان گاردر:
این قبرستان جزء قدیمی ترین قبرستانها در خمینی شهر است که قدمت آن را تقریبا از۵٠٠ تا٧٠٠ سال برآورد کرده اند . قبرستان در مجاورت نهرگاردر خارج مناطق مسکونی محله واقع است. در ابتدای مسیر ورودی قدیمی این قبرستان بقعه ای قراردارد که به سید اشرف معروف است.
مشاهیر و مدیران:
از محله گاردر افرادی به عنوان نماینده مجلس، دادستان استان، شهردار، روحانی و شاعر و نویسنده مطرح هستند که اسامی تعدادی ازآنها عبارتنداز:
نمایندگان مجلس:اوحدی نماینده اصفهان، حسن اوحدی و مهندس نعمت اله علیرضایی
دادستان استان: اوحدی و حاج شیخ محمد اشرفی متوفی1326
شهردار: حیدرعلی اشرفی، رضاشاهین،اصغربراهیمی و محمود عابدی
شاعر و نویسنده:فرقانی، علی اکبر و هادی
روحانی:ملاحیدرعلی اشرفی متوفی1285، آیت اله معرفت، حاج شیخ مهدی اشرفی، حاج آقا رضانورایی
توجه:اسامی کامل نیست
