دانشنامه شهرستان خمینی شهر

مقدمه:

سفیداب یا روشور، نوعی لایه بردار و سفید کننده پوست بدن است که به طور سنتی در ایران به شکل توپ های کوچک سفیدرنگ تولید و عرضه شده و در هنگام استحمام به کار گرفته می‌شود. این فراورده با مالیده شدن بر سطح پوست به جمع‌آوری و زدودن سلولهای مرده کمک می‌کند و باعث پاکیزگی و روشن دیده شدن یا سفید شدن رنگ پوست می‌شود. در خمینی شهر این فرآورده از قدیم الایام ساخته می شده و سفیدآب سازی جز مشاغل سنتی این شهر حساب می شود. ناگفته نماند که تهیه سفیدآب بسیار مشکل است و بوی نامطبوع مواد به کار رفته در این فرآیند نیز بر سختی کار می افزاید.

 تاریخچه:

سفیدآب در گذشته به همراه سرخاب، سرمه، حنا، وسمه، زرک و غالیه از اقلام اصلی بَزَک یا همان آرایش سنتی زنان محسوب می شده است. اصطلاحات قدیمی «سرخاب- سفیدآب» و «هفت قلم آرایش» نیز به همین موضوع مربوط می شود. ماده اصلی سفیدآب سنتی نخاع حیوان است اما در قدیم سفیدآب نقره، سفیدآب قلع و سفیدآب سرب نیز وجود داشته است که مواد اصلی آن ها به ترتیب نقره، قلع و روی بوده است. به خاطر سمی بودن قلع و سرب، سفیدآب آن ها برای شستشو استفاده نمی شود بلکه آن ها را در صنعت به کار می برند. استفاده از سفیدآب نقره نیز اکنون محدود شده است.

امروزه بر پایه سفیداب، شامپوهایی تولید و در بازار ایران به فروش می‌رسند اما خود این فراورده تا به امروز به همان شیوه سنتی تولید و عرضه شده ‌است و هیچ گونه پیشرفتی چه به لحاظ فرمولی و چه از نظر کیفیت عرضه و بسته بندی نداشته و از جمله فراورده‌های صنعتی بسیار ابتدایی و تا حدودی در دست فراموشی می‌باشد. «معصومه ویک» کارشناس ایرانی پوست و زیبایی در سالیان اخیر در پی یک سلسله بررسی‌های آزمایشگاهی و دستکاری در ترکیب و نیز نوآوری در بسته بندی و بازاریابی، موفق به تولید و عرضه فراورده‌ای بر پایه سفیداب سنتی ایرانی، با نام تجاریِ BOA (بوآ) در بازار لوازم آرایشی و بهداشتی آمریکا شده ‌است.

مواد اولیه:

پی گاو و گوسفند، دنبه، مغز حرام (نخاع)، پودر میل (این پودر را می تواند از فروشگاه های لوازم ساختمانی تهیه کرد یا از عطاری ها درخواست پودر سنگ میل نمود)

لوازم:

خمیر زن برقی، دیگ و دیگچه، اجاق گاز، چرخ گوشت و کارتک

مراحل کار:

پی، دنبه و مغز حرام را به صورت جداگانه با چرخ گوشت، چرخ می کنند، درون دیگ می ریزند و روی اجاق گاز ذوب می کنند. سپس پودر «میل» را درون خمیرزن ریخته و آب را اضافه می کنند و با خمیر زن هم می زنند تا خمیر شود. این مواد هر کدام میزان و نسبت خاصی دارند. مثلا برای 6 کیلو پودر «میل» 7 الی 8 سطل آب، 2 کیلو دنبه، 115 کیلو پی و 250 گرم مغز حرام استفاده می شود که از این میزان مواد در یک هفته حدود 36 کیلوگرم سفیدآب تولید خواهد شد.

پس از خمیر شدن پودر، به ترتیب دنبه پی و مغز حرام آب کرده را به خمیر اضافه می کنند و مرتب هم می زنند تا خمیری یک دست و صاف به دست آید به طوری که نه شل باشد و نه سفت و همچنین گلوله هم نداشته باشد. اگر به صورت تصادفی خمیر شل شود باید داخل کیسه ای ریخته شود تا آب اضافه اش گرفته شود و آماده کار شود.

پس از این مرحله، خمیر را با دست خوب ورز می دهند و آن را داخل تشت می ریزند و شروع به گلوله کردن خمیر می کنند. آن گاه این گلوله ها را جلوی آفتاب می گذارند تا خشک شود. اینک سفیدآب آماده استفاده است.

 منابع:

• مصاحبه خانم زهرا داورپناه با خانم اقدس عسگری منتشر شده در دوهفته نامه فرصت شماره 93 صفحه 5
• ویکی پدیا

راوی: حاج‏ هاشم کمالی¹

تاریخ مصاحبه: 25 اردیبهشت 1398

مکان مصاحبه: دفتر خیریه حضرت حجت

محورهای گفتگو:تاریخچه، فعالیت‏ها و اقدامات هیات حضرت حجت (عج).

مقدمه: این خیریه یکی از اولین خیریه‏های شهر است که توسط اعضای یک جمع مذهبی به منظور کمک به نیازمندان شکل گرفت و توسعه یافت و بانی بسیاری از نیکوکاری‏های به ویژه در محله اندان شد به شکلی که می‏‏‏توان آنرا نمونه موفق سازمان‏های مردم نهاد در کشور دانست. تعدادی از بنیانگذاران آن شهید و مرحوم شده‏اند و خیریه همچنان به کار خود ادامه می‏‏‏دهد.

*تا آنجا که من تحقیق کرده‏ام خیریه حضرت حجت (عج) یکی از اولین خیریه‏هایی بوده است که در شهر تشکیل شده است، بنیان این خیریه از کجا سرچشمه می‏‏‏گیرد؟

در سال 1345 تعدادی از اهالی محل اندان هیاتی به نام هیات حضرت حجت(عج) تشکیل دادند که عصرهای جمعه به صورت سیار در مساجد و خانه‏ها دعای سمات می‏‏‏خواندند. تعدادی از اعضای این جمع بعدها وارد کارهای خیر و عام المنفعه گردیدند که یک از آنها تاسیس خیریه بود.

*خیریه که به آن اشاره کردید چه سالی تشکیل شد

سال 1352 خیریه تاسیس شد.

تعدادی از موسسین و بانیان خیریه را معرفی می‏کنید؟

بله شهید سید ‏ابوالفضل موسوی، شهید شیخ‏عبدالکریم طاهری، مرحوم حاج‏محمدعلی رجایی، شهید ابوالقاسم عمادی² و دیگر عزیزانی که در کتاب عهد ماندگار اسامی آنها آمده است.

*آنزمان درآمد شما از کجا بود و چگونه هزینه می‏‏‏کردید؟

اسامی ‏‏‏افراد داوطلب کمک را یادداشت کرده بودیم و آنها مبالغی به عنوان ماهانه پرداخت می‏کردند. از مبالغ جمع شده سالانه به نیاز‏مندانی که شناسایی کرده بودیم کمک می‏‏کردیم.

*از در آمد ماهانه و تعداد افراد تحت پوشش خیریه در شروع فعالیت آماری دارید؟

به طور دقبق نه ولی مبالغی از بنیانگذاران و افراد داوطلب می‏‏‏گرفتیم و حدود 150 خانواده را پوشش می‏‏‏دادیم

*در حال حاضر چطور؟

اکنون هم تعداد مدد‏جویان و هم خیرین زیاد هستند.

*آن دوران کمک‏های خیریه شامل چه چیزهایی بود؟

نیاز مردم آرد و ذغال بود و ما هم همان‏ها را تهیه و تقسیم می‏‏‏کردیم.

*در دهه 1390 و حدود 50 سال پس از تاسیس خیریه، نیازها چه چیزهایی می‏‏‏باشد؟

هزینه‏های درمانی، شغل، معضلات ناشی از اعتیاد، هزینه‏های ازدواج و جهیزیه.

*خیریه حضرت حجت به نیازمندان محلات و مناطق دیگر هم کمک می‏‏‏کند؟

در محلات دیگر صندوق‏های دریافت کمک داریم که به همان میزان به نیازمندان آن محل کمک می‏‏‏کنیم.

*همزمان با شروع کار این خیریه، در محلات دیگر شهر هم خیریه‏ها فعال بودند؟

بله خیریه‏های ولی‏عصر ورنوسفادران، ائمه اطهار و کوثر خوزان و حضرت مهدی(عج) فروشان. فعال بودند

*اشاره کردید اولین اقدام نیکوکارانه هیات حضرت حجت(عج) تشکیل خیریه بود، دیگر اقدامات خیر این گروه را معرفی می‏‏‏کنید؟

بله امور خیری که به هر نحو این جمع تا کنون در آن فعال بوده عبارتند از:

1- ساخت مدرسه علمیه حضرت حجت(عج) و دایر کردن کتابخانه در آن در سال 1350 ویژه برادران که برای زمین آن حاج‏کرم ماندگاری مساعدت ویژه داشتند.

2- تاسیس صندوق قرض‏الحسنه در یکی از اطاق‏های همان مدرسه در سال 1354 که در سال 1360 بر خیابان مدرس مکان مستقلی پیدا کرد و سپس ساختمان بزرگی برای آن ساخته شد.

3-ساخت گلزار شهدا و مسجد الشهدا پس از شهادت شیخ‏ عبدالکریم در سال 1360.

4- ساخت مدرسه علمیه حضرت فاطمه ویژه خواهران در سال 1362 در سه طبقه که برای زمین آن حاج‏علی‏اکبر عمادی مساعدت خاص داشت.

5-ساخت کتابخانه و سالن مطالعه در مسجدالشهدا از سال 1380 که هنوز ادامه دارد.

6- پیگیری جهت ساخت کتابخانه امام صادق (ع)

7- پیگیری آزاد سازی زمین و احداث ساختمان ورزشگاه شهدای اندان. زمینی که در آن ورزشگاه ساخته شد موقوفه بود و ورثه حاج‏ فتح‏الله مجیری با پیگیری خیریه به یاد و حرمت شهید خانواده مصطفی مجیری آنرا برای ساخت ورزشگاه اختصاص دادند.

6- اندان پیش از انقلاب یک مدرسه پسرانه کوچک به نام دهقان و یک مدرسه اجاره‏ای دخترانه داشت. پس از انقلاب خیران و واسطه‏های خیر با همکاری اهالی محل زمین‏های مدارس رضوان، علامه طباطبای، شهدای هفت‏تیر، شهدای وطن، حکیم‏سنایی داورپناه و طالقانی که همگی وقفی بودند را آزاد سازی کرده و با پیگیری‏های زیاد توسط دولت و برخی خیرین ساخته شد.

9- احیا و ترمیم مسیر قنات اندان از خروجی به بعد با همکاری وسیع کشاورزان.

روند هرکدام از اقدامات ذکر شده، فراز و نشیب‏های داشته و نقش گروه ذکر شده از مذاکرات با افراد و مسولین دولتی و پیگیری مراحل اجرایی تا جمع‏آوری پول و جذب کمک‏های دولتی متفاوت بوده است که بیان آنها مجال دیگری می‏‏‏طلبد. در خصوص فعالیت‏‏ها و تاریخچه خیریه و موسسه کتابی با عنوان عهد ماندگار نگارش یافته است.

پی نوشت

‏1- کمالی هاشم

حاج‏هاشم کمالی متولد 1329 کنشگر فرهنگی، اجتماعی از بنیانگذاران هیئت و موسسه حضرت (عج) و مدیرعامل وقت خیریه.

2- حجت‏الاسلام سید ابوالفضل موسوی، متولد 1327 وی در شهریور 1360 ترور و شهید شد. شیخ‏ عبدالکریم طاهری، متولد 1318 وی در اردیبهشت 1360 در دفاع مقدس شهید شد. ابوالقاسم عمادی، متولد 1328و جانباز شیمیایی وی در سال 1374 به شهادت رسید.