ریشه نام اندان
اندان به اشکال اندُاَن، اندُان، انداآن، انداوان نگارش شده است. دهی در ناحیه قهاب در شمال شرق اصفهان نیز به این نام وجود دارد. برای ریشه نام اندان این موارد مطرح شده است.
1- به گفته استاد مهریار قریب 60 ناحیه و دیه در اطراف ایران با کلمه «اند» آغاز می شود و در میان اینها نام «اندوان» و «اندلان» در اصفهان وجود دارد. از نظر واژه شناسی، این واژه به دو جزء «اندو» و «ان» تقسیم می شود . جزءاول«اندو» نام طایفه ای از آریایی ها است. آریایی ها هرگاه در محلی سکونت می جستند برای خود قلعه ای بنا می کردند و درون قلعه را به دو قسمت تقسیم می نمودند. قسمی را به سکونت خانواده ها و قسمت دیگری را به احشام اختصاص می دادند. بعد ها این قلعه ها مبدل به دیه ها و شهرها می شد. عادت آریاها این بود که نام طایفه خود را بر مکان استقرار می گذاشتند. جزء دوم آن همان «ان» است، یعنی علامت کثرت و نسبت است. پس اندوان می شود محل سکونت و اقامت طوایف یا طایفه (اند) و یا (اندو). همان، صص 160-162.
2- (اندا) (Andā) براساس زبان گرگويه به معناي جايگاه تقسيم كردن آب قنات است. پس اندآن يعني جايگاه بخش كردن آب كاريز.
پیشینه و ریشه نام اماکن و معابر اندان
|
ردیف |
نام | نشانی | وجه تسمیه |
| 1 |
کوچه پانارون |
محله اندان، کوچه مقابل مسجد حاج مجیر |
این کوچه به دلیل وجود یک درخت نارون قدیمی به این نام معروف شده است. به گفته قدیمی ها زیر سایه این درخت که بیش از 40 سال پیش قطع شده یک استاد کفاش کار می کرده است. پیرمردی نیز در این کوچه ساکن است که به سبب وجود این درخت به مشهدی حسین نارونی معروف شده است. |
| 2 | کوچه قبرستان باجی | محله اندان | واقف این گورستان پیرزنی به نام باجی بوده. سنگ قبری در این گورستان هست که به 180 سال پیش برمی گردد. به روایت اهالی، سنگ قبرهایی در چند ساله اخیر در این مکان تخریب شده که شکل طاق و چشمه داشته است. زمین این گورستان که اکنون جنت الزهرا نام دارد، 4 هکتار است. |
| 3 |
کوچه عموطاهر |
محله اندان |
بیش از 100 سال پیش شخصی که گویا حاج عماد نام داشته در این کوچه زندگی می کرده که به جهت پاکدامنی و پاک دستی لقب طاهر گرفته و در میان اهالی به عموطاهر معروف شده است. وجه تسمیه نام خانوادگی طاهری های اندان هم همین است. |
| 4 |
کوچه سرلَت |
محله اندان |
این کوچه محل تقسیم آب مادی اندان بوده. این آب از صحرای خرم آباد می آمده است. کوچه سرلت با احداث خیابان شهید فهمیده قطع شد و از آن مادی نیز اثری بر جا نمانده است. |
| 5 |
کوچه مرغداری |
محله اندان |
تا حدود 25 سال پیش یک مرغداری قدیمی در این کوچه بوده که الان تبدیل به کارخانه موزاییک شده است امااین کوچه در بین اهالی هنوز به کوچه مرغدانی معروف است. |
| 6 |
کوچه چاه عمادی |
محله اندان |
چاه واقع در این کوچه حدود 80 سال پیش حفر شده و از پر آب ترین چاه های اندان است. در حال حاضر شهرداری این چاه را از مالک خریده و همه روزه تانکرهای آب در این کوچه در صف ایستاده اند. |
| 7 |
کوچه پاچشمه |
محله اندان، مقابل ورزشگاه اندان |
این کوچه به دلیل وجود قنات و چشمه های متعدد، به این نام مشهور شده است. در حال حاضر اثری از آن قنات ها و چشمه ها باقی نمانده است. |
| 10 |
کوچه گِلِجه |
محله اندان، پشت ورزشگاه اندان |
آب چاه واقع در این کوچه بعضی روزها گل آلود بوده و گلجه به همین معناست. آب این چاه در حال حاضر به مصارف کشاورزی می رسد. |
| 11 |
کوچه باغاجه |
محله اندان |
کوچه ای که در آن باغ کوچکی قرار داشته است. این باغچه که از موقوفات خاندان میردامادی است،در دهه 60به مدرسه رضوان تبدیل شد. |
| 12 |
کوچه کارخانه حلاجی |
محله اندان، کوچه هنرستان آزادی |
یک کارخانه حلاجی قدیمی در این کوچه بوده که سال هاست متروکه مانده و قرار است به گورستان ملحق شود. |
| 13 |
محله باباعلی |
محله اندان |
این کوچه محل زندگی باباعلی یکی از قصاب های اندان بوده که حدود 25 سال پیش از دنیا رفته است و در حال حاضر فرزندان و نواده هایش با نام خانوادگی رحیمی غالبا قصاب هستند. |
| 14 |
کوچه آسیاب |
محله اندان |
از حدود 100 سال پیش آسیابی در این کوچه وجود داشته که همچنان به کار است و متولی آن در حال حاضر حاج حسن رحیمی است. |
| 15 |
کوچه درب حمام |
محله اندان، کوچه مسجد امام |
حمامی در این کوچه بنا شده که همچنان به کار است و به گفته اهالی احداث آن به حدود 100 سال پیش بر می گردد. |
|
|
قبرستان باجی: |
گورستان محله اندان است که در ضلع غربی خیابان مدرس حدودا پشت شهرداری واقع است. سنگ قبری در این گورستان مشاهده شده که به 180 سال پیش بر می گردد. به روایت اهالی، سنگ قبرهایی در چند ساله اخیر در این مکان تخریب شده که شکل طاق و چشمه داشته است. زمین این گورستان که اکنون جنت الزهرا نام دارد، 4 هکتار است. ریشه نام 1- باجی در لغت نامه دهخدا لفظ فارسی به معنی خراجی و باج دهنده و در ترکی به معنی خواهر و همشیره، معنی شده است. به نظر می رسد ریشه نام قبرستان باجی مربوط به معنی این لغت در فارسی یعنی خراجی و باج دهنده باشد که با موقعیت محل که روزگاری دروازه ورود به آبادی بوده مرتبط می باشد چرا که مردم مبلغی را که برای ورود به آبادی در دروازه ها می گرفته اند را باج تلقی می کرده اند، چنانچه نامی در یادداشت های خود در وصف دروازه سده می نویسد:« نزدیک آبادی برج نگاهبانی بود و باج گیری در آن خفته.». 2- بر اساس گفته های برخی از اهالی واقف این گورستان پیرزنی به نام باجی بوده و به همین دلیل گورستان باجی نامیده می شود.
|
