تاریخچه شعر و شاعری منطقه از صفویه تا سال 1402
شعر از دیرباز جایگاهی ویژه در میان مردم منطقه سده و ماربین داشته است به گونه ای که در غم و شادی مردم و حتی در شرایط بسیار سخت همانند قحطی ها، بیماریها وهجوم دشمنان همواره در کنارشان بوده و ابزار بروز احساسات، اعتقادات و منطقشان قرار می گرفته است. در بسیاری موارد تنها یک بیت شعر مواضع مردم را در برابر حاکمان و یا شرایط موجود به وضوح بیان می کرده و در برخی موارد همین یک بیت شعر یک دوره تاریخی را از پیوستن به ورطه فراموشی در امان داشته است. مثلا آنجا که این بیت شعر بر زبان یک پیرزن جاری می شود که «به وقت هفتاد/ یه برفی افتاد» خبر از بارش برف در فصل بهار و وقت رویش زردآلوها می دهد که از نظر هواشناسی پدیده ای نادرمی باشد.
یا بیت شعری به این مضمون که «کاسه و کوزه و گلاب پاش/ دادم به پنجا خشخاش» در واقع پرده از یک دوره سخت تاریخی برمی دارد. دوره ای که قحطی چنان بر مردم سده فشار آورد که برای خرید کف دستی نان هر آنچه در چنته داشتند را به نازل ترین قیمت فروختند.
قدیمی ترین مستنداتی که در باب شعر و شاعری در این دیار موجود است به دوره صفویه می رسد. گرچه گاه اسامی شاعرانی از قرون قبلی در برخی منابع آمده است. در تذکره نصرآبادی اسامی تعدادی از شاعران آبادی های ماربین چون ملاعشرتی، فارغا، مولانا عبدالحق و شاگردش ملامحمد شریف و مولانا محمد باقر ذکر شده و نمونه ای از اشعار آنان که گفته شده در نهایت کمال است آورده شده است. در دوران مهاجرت شعرا به هندوستان تنی چند از شعرای منطقه به هندوستان سفر کرده اند. ظهور شاعرانی در چنین سطح بیانگر وجود استعدادهای شعر در منطقه است که هرگاه مجالی به آن داده شود شکوفا می شوند. از این دوران که بگذریم در عهد قاجار به سروش می رسیم که در شعر و شاعری چنان رشد می کند که در دربار قاجار جا باز کرده و ملک الشعرای دربار می شود. در همین دوره شاعر عدالتخواه پیمان درحالی که زندگی عادی خود را می کند به سرودن غزل و قصیده هم می پردازد. در ادامه این دوران به سید علی طاهری سدهی متولد سال 1280 خورشیدی بر می خوریم. وی تحصیل کرده علوم حوزوی و جدید است که برای کسب علم و دانش و درک محضر ادبا و عرفا به گوشه و کنار کشور سفر می کند وی که تخلص شیوا را بر می گزیند معروفیت کشوری دارد. شیوا بیست هزاربیت شعر می سراید که 5 هزار بیت آن در سال 1333 در تهران تحت عنوان دیوان شیوا چاپ می شود. در همین دوران و با ورود به قرن 14 خورشیدی به شاعران دیگری در گوشه و کنار شهر برمی خوریم که قریحه شاعری داشته اند.
سید محمد باقر سدهی متخلص به محزون متوفی به سال 1324، نادعلی خرم که اولین اثر خود به نام مصیبت نامه را در سال 1311منتشر می کند.، عباس صفایی مرام ( 1303-1361) خلیل بلدی با تخلص باغبان(1318- 1382) از جمله آنها هستند .عمده اشعار این شاعران در مدح ائمه و مصیبت نامه و گاه مانند نصراله غفوریان در واقع نسخه تعزیه است. علی غفور زاده با تخلض قیام(1306-1372) و احمد غفور زاده با تخلص طلایی(1308-1381) دو برادر شاعری هستند که با شرکت در تاسیس انجمن سعدی در اصفهان در دهه 1320 زمانی که انجمنی در سده نبود و شرکت فعال در جلسات و انتشار اشعار خود در نشریات استانی و کشوری پا را از زادگاه خود فراتر گذاشتند. شاعران قدیم و معاصر منطقه در فضای ایجاد شده برای شاعران، در سایت دانشنامه خمینی شهر معرفی شده اند.
انجمن های ادبی
سابقه تاسیس انجمن های ادبی به دهه 1340 و تاسیس انجمن ادبی سروش می رسد. از اواسط دهه چهل تا اواخر دهه 60 سروش تنها کانون تجمع و گردهمایی شاعران شهر بود. پس از آن ادبستان صفا
از اوایل دهه 1370 و انجمن ادبی باغبان و انجمن ادبی نسیم در دهه هشتاد فعالیت خود را آغاز کردند.
در همین دوران کنگره میلاد آفتاب مصادف با شام ولادت امام حسین(ع)، حضرت اباالفضل(ع) و امام سجاد(ع) به مدت سه شب همه ساله به مدت 18 سال
بر گزار می شد که تاثیر عمیقی در رشد و توسعه شعر و شاعری در شهرستان داشت. اطلاعات این محافل در بخش کانونهای فرهنگی سایت در دسترس است.
منابع
کند و کاوی در علل ماندگاری یا عدم ماندگاری انجمن های ادبی در خمینی شهر، لیلا پیمانی
اظهارات اصغر خاسته و مهدی فخاری از بنیانگذاران کنگره میلاد آفتاب
