تاریخچه
شاید بتوان ادعا کرد ریشه دارترین ورزش منطقه ورزش باستانی است. قدمت و سابقه این ورزش در منطقه ماربین به درستی روشن نیست. اما چند سرنخ بیانگر قدمت ورزش زورخانه ای در منطقه می تواند باشد. نخست اینکه چند اسم باعنوان پهلوان در بعضی منابع وجود دارد از جمله طهماسب خوزانی رستمبیک فروشانی جعفرعلیبیک ورنوسفادرانی. دوم اینکه در گفته های شفاهی به بعضی نقاط در گوشه کنار شهر از جمله تکیه گاردر، حوالی منزل حاج آقا فیاض، شترگلو، خانه حاج باقری، محلی که اکنون مسجد هاشمیه ساخته شده و روبروی خانه سادات ابطحی در دوشنبه بازار نزدیک خانه سرتیپ و زورخانه خوزان اشاره شده که روزگاری زورخانه بودهاند. در این بین فعالیت زورخانه در دهه 1310 و1320 در محله فروشان مستند است.
زورخانه سیدابراهیم
زورخانه باستانی رسمی در سده به نام زورخانه آقای سیدابراهیم هاشمیان فروشانی در سال 1308 واقع در دوشنبه بازار سرپل فروشان تاسیس شد. این مکان دارای گود و ساختمان مخصوص زورخانه بود و روزها از آن به عنوان قهوه خانه استفاده و شبها در زیر روشنایی چراغ بادی ورزشکاران در آن ورزش میکردند. سال 1323 پهلوان طوسی پهلوان نامی ایران در این مکان حضور یافت. نامیترین پهلوان این زوخانه، پهلوان حاج سیدعلی هاشمیان فروشانی بوده است. وی در سال 1279 متولد شد سالها به ورزش پهلوانی پرداخت و نام و اعتباری برای خود کسب کرد. حاج سیدعلی در سال 1323 در پی جلب پسرش به سربازی به دنبال او به اهواز رفت و درهمان شهر درگذشت. پهلوان در جوار مزار علی بن مهزیار به خاک سپرده شد. پهلوانان وکیلعباس ورنوسفادرانی از پهلوانان دیگری بوده که در این مکان رفت و آمد داشته است. زورخانه تا سال 1329 دایر و سیدابراهیم در سال 1334 فوت میکند. پس از تعطیلی زورخانه تقاضاهایی برای کسب مجوز تاسیس زورخانه داده می شو اما موافقت نمی شود از جمله طبق سندی در مرکز اسناد اصفهان. در سال ۱۳۳۰ با درخواست مجوز تاسیس زورخانه در سده مخالفت می شود. ناچار ورزشکاران مدتی در مکان هایی از جمله در حوالی خانه سرتیپ ورزش میکردند. در حافظه مردم شهر کسانی چون علی آقا کریمی، رضا علی حیدری، حیدر امیریوسفی، کریم خان امینی، حیدر پیمانی، حسن ساربان، احمد صادقی، پاگردی و حسین نظری به عنوان پهلوان و زورخانه رو وجود دارد.
زورخانه صرامی
در سال 1347 یک زورخانه رسمی توسط فردی به نام علی صرامی در میدان پمپ بنزین همایونشهر تاسیس شد. مدتی بعد این مکان واگذار و در آن ساختمان شعبه بانک سپه احداث گردید. زورخانه در محلی حدود ورزشگاه بزرگ شهر به فعالیت خود ادامه داد. در دهه 1360 این زورخانه توسط تربیت بدنی خریداری شد. آقاجان رییس وقت تربیت بدنی شهرستان در این باره می گوید:« زمانی که مرحوم صرامی مالک زورخانه فوت کرد وراث قصد فروش زمین را داشتند که وارد عمل شدیم و با 830 هزار تومان به کمک مردم و فرمانداری زمین را خریداری کردیم که محل فعلی زورخانه پوریای ولی است با 2 هزار متر زمین. اولین کاری که کردیم رده های سنی را تفکیک کردیم. زورخانه را با کمک های شهرداری ومردم گاز کشی کرده و بخاری و صندلی برای آن تهیه کردیم.»
دراواخر دهه 1380در شهرستان زورخانه های پوریای ولی، اصغرآباد، آدریان، جوی آباد و اندان فعال بودند . در دهه 1390 تحولات دیگری به لحاظ ساخت و تاسیس زورخانه در شهرستان به وجود آمد.
زورخانه شهدای اندوان خمینی شهر
در سال 1393 کلنگ زورخانه شهدای اندوان خمینی شهردر زمینی با مساحت 400 متر مربع توسط خیرین به زمین زده شد.
زورخانه هرستان
در هرستان فرد خیّری خانه پدری اش را تا ساخت زورخانه در این محل به زورخانه اختصاص داد
زورخانه آدریان
در اردیبهشت 1396مجموعه فرهنگی ورزشی و زورخانه ذوالفقار محله آدریان خمینی شهر با حضور استاندار اصفهان، مسؤولان استان و شهرستان و جمعی از ورزشکاران همزمان با مبعث پیامبر اکرم (ص) به بهره برداری رسید.
این مجموعه در زمینی با مساحت 300 مترمربع و زیربنای 500 مترمربع در 2 طبقه و با اعتباری بالغ بر 1 میلیارد و 200 میلیون تومان ساخته شده است.
زورخانه امام رضا(ع)
زورخانه امام رضا(ع) همزمان با میلاد حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی (ص) در مجاورت پارک باغبان خمینی شهر در 2 آبان 1400 افتتاح شد. زوزخانه با800 مترمربع زیر بنا در زمینی به مساحت 1000 مترمربع ساخته شده است. ساختمان آن شامل بخش اداری و سالن با ظرفیت 500 نفر است. کل مساحت زمین 5000 مترمربع است که توسط شهرداری خریداری شده است و قرار است در 4000 مترمربع باقی مانده یک مجموعه فرهنگی بنا گردد. هزینه ساخت زورخانه توسط خیرین و کمک های دولتی جذب شده توسط مسئولان تامین شده است.
منابع:
اظهارات سید مهدی هاشمیان
دوشنبه, 12 خرداد 1393 خبرگزاری فارس
خبرگزاری موج، 4 آبان 1400
