پیشینه نیکوکاری در منطقه
در بررسی تاریخی اقدامات نیکوکارانه بایستی توجه کرد که اقدامات خیر دامنه وسیعی داشته و جلوه های آن در هر زمان و مکان یکسان نیست. شرایط فرهنگی، نیازهای روز و کنشگرهای آگاه همواره در شکل بروز آنها نقش داشته و دارند. بنابراین به رفتارهای نیکوکارانه باید در قالب زمان و مکان خود نگاه کرد در این دوران. با وجود افراد نیکوکار، مراکز خیریه سازماندهی شده و ثبت شده ای در ماربین و سده و همایونشهر وجود نداشت و هیئت های مذهبی،محافل و مساجد و بعدا قرض الحسنه ها، محور کارهای خیر بودند. آنها مبالغ و اجناسی را جمع آوری و به نیازمندان میرساندند. نمونه هایی از اقدامات اهالی ماربین با نیت خیرخواهانه حداقل از زمان صفویه تا شروع دهه 1350 بر پایه اسناد و متون و گفته ها عبارت است از:
مدرسه سازی در دوران صفوی
حمام سازی
مسجد سازی
ساخت تکیه و حسینیه
احداث غسالخانه
ساخت سنگاب و سقاخانه
کتابت و وقف کتاب
حکیمان غمخوار و همراه مردم
نیکوکاری در بهداشت و درمان
پرداخت اعانه به شیر و خورشید
بلدیه و کمک به نیازمندان
تشکیل شیر و خورشید و ساخت زایشگاه
دایر کردن مدارس به سبک جدید
تاسیس صندوقهای قرض الحسنه
در دهه 1350 انسجام و سازماندهی تدریجی خیریه های محلی شروع شد و حتی تعدادی از آنها به فکر ثبت خیریه خود افتادند که البته در این راه با مشکلاتی مواجه شدند. به همین دلیل خیریه هایی را میتوان یافت که با وجود شروع فعالیت در دهه 1340 چند دهه بعد به ثبت رسیده اند. به تدریج از دهه 1360 سمن های و موسسه هایی با نیات نیکوکارانه تشکیل شدند و مهرورزی از سطح محلات پا فراتر گذاشت و کل شهرستان و گاه بیرون از شهرستان را در برگرفت. درکتاب سرزمین مهر به طور مفصل به تاریحچه خیریه ها در منطقه در چهار فصل با این عناوین پرداخته شده است:
فصل اول:
پیشینه نیکوکاری و سیر تحول آن در آبادیهای ماربین
فصل دوم:
جوشش خیریه ها و گستره مهرورزی در سرزمین مهر
(شناسنامه خیریه ها و سمن ها)
فصل سوم:
روایت های نیک اندیشی از فکر تا عمل
(گفتگوها)
فصل چهارم:
نگاهی به موقوفات از ماربین به خمینی شهر
خیریه های شهرستان به این گروه ها تقسیم می شوند:
خیریه های عمومی و محلی
خیریه های تخصصی
خیریه ها و سمن های قرآنی و فرهنگی
خیریه های و سمن های مددکاری
خیریه ها و سمن های زنان و خانواده
کتابخانه ها، فرهنگسراها و خیریه های و سمن های فرهنگی ورزشی
شاهین، محمدعلی، سرزمین مهر، گفتمان اندیشه، سال انتشار 1400
