90 سال شهرداری
محمدعلی شاهین
در اوایل قرن چهاردهم دهستان ماربین شامل حدود 58 آبادی به مرکزیت سده به عنوان یکی از دهستان های اصفهان شناخته می شد. سه ده متشکل از سه قریه نزدیک بهم و بزرگ فروشان و خوزان و ورنوسفادران بود. در همین دوران بلدیه اصفهان و به دنبال آن بلدیه شهرضا و نجف آباد تاسیس شد. اهالی سده بارها در خواست تاسیس بلدیه را در منطقه خود به حکومت اصفهان منعکس کردند. عاقبت در سال 1310 یعنی حدود 20 سال پس از تصویب قانون اولیه بلدیه با تاسیس بلدیه در سده از سوی حاکم اصفهان موافقت شد. خبر در 23 اردیبهشت 1310 اعلام شد و در آن آمده است: بنا بر تقاضای اهالی سده از طرف حکمران اصفهان میرزا ابراهیم خان سرتیپ برای تشکیل بلدیه و انجمن بلدی به آنجا اعزام شد.
مکان بلدیه:
پس از اتخاذ تصمیم از سوی مرکز برای دایر شدن بلدیه انتخاب مکان برای محل استقرار بلدیه اولین چالش پیش روی بوده است چرا که دو مشکل و مانع در این راه وجود داشته است، اول انتخاب یکی از محلات سه گانه با توجه به محله گرای ها که به هر حال هریک از محلات و بیشتر خوزان و فروشان تمایل به استقرار بلدیه در محل خود داشته اند و دوم ساختمان مناسب و آماده که بشود بلدیه را در آن مستقر کرد. با توجه به وجود چند اداره قبلی در درمحکمه و در واقع استقرار سنتی ادارات در این محور، محله خوزان انتخاب اول بوده است، از نظر ساختمان مناسب هم در همین ایام ساختمان مریضخانه که در زمین اهدایی حاج قنبرعلی زهتاب آماده شده بود نظرها را جلب کرد. بنابراین به جای افتتاح مریضخانه دراین مکان، بلدیه در آن مستقر شد. به همین خاطر تا مدت ها مردم این منطقه را که محل بیمارستان شهید اشرفی فعلی است به نام شهرداری می شناختند. در اواسط دهه 1320 ساختمان شهرداری در محله فروشان آماده و به آن مکان منتقل شد. اواخر دهه 1370 ساختمان مرکزی شهرداری در میدان قدس یهره برداری شد.
انجمن بلدیه:
در حکم مامور حکومتی اعزامی از اصفهان در اردیبهشت 1310 تاکید شده بود که وی بایستی انجمن بلدیه را. مشخص کند. به همین منتظور در آبان 1310 اولین انتخابات انجمن بلدی سده صورت گرفت.
در دی 1310 اعلام می شود اعضای انجمن بلدیه سده چندی است که تعیین شده اند و از طرف حکومت میرزا علی محمد خان ملک برای ریاست بلدیه سده در نظر گرفته و به وزارت داخله پیشنهاد شده است. انجمن بلدیه درسالهای بعد به انجمن شهرداری و سپس انجمن شهر و در نهایت شورای اسلامی شهر تغییر نام یافت.
تعیین بودجه بلدیه
در دی ماه 1310 اولین بودجه بلدیه سده برای سال 1311 توسط انجمن بلدیه سده تصویب شد.
وظایف
از جمله وظایف بلدیه رسیدگی به مشکلات معیشتی،بهداشتی و رفاهی مردم مانند تنظیم نرخ ارزاق، مرمت کوچه ها و خیابان ها و اقدامات بهداشتی و درمانی بود. اسنادی مربوط به سال 1314 نشان می دهد که انجمن بلدیه افراد نیازمند را به حکیمان شهر و داروخانه معرفی می کرده تا به حساب شهرداری درمان شوند. همچنین اسنادی مربوط به دادن مجوز طبابت توسط شهرداری در سال 1316 و تعیین نرخ گوشت در سال 1315 توسط انجمن بلدیه وجود دارد.
شروع به کار بلدیه و اولین شهردار
در فروردین 1311 شهردار انتخابی حکومت در محل ماموریت خود در سده حاضر و شروع به کار می کند. مدتی بعد ظاهرا اختلاف بین اعضای بلدیه و شهردار شکل می گیرد به نحوی که در تیر 1312 فردی از طرف مرکز برای حل اختلاف بلدیه سده و انجمن بلدیه اعزام می شود. در نهایت در تابستان 1312 حبیب اله وفایی برای شهرداری سده انتخاب می شود. وفایی از نوادگان رحیم خان سدهی از مدیران ظل السلطان و بانی مسجد رحیم خان اصفهان بوده است. وی در محله خوزان منزل فردی به نام حاج مهدی را که نزدیک بلدیه بوده اجاره و با خانواده در آنجا ساکن می شود. وفایی تا اسفند 1320 شهردار سده بود و پس از آن به بروجن انتقال یافت. تا سال 1400 حدود 37 نفر به عنوان شهردار در پیشینه خمینی شهر فعال بوده اند.
شهرداری در گذر زمان:
در طول تاریخ 90 ساله شهرداری در این منطقه تغییر و تحولات وسیعی به لحاظ فعالیت های عمرانی، نوع مدیریت، تاسیس زیر ساخت ها، ساختار اداری در این نهاد رخ داده است. اطلاعات این تحولات بر اساس اطلاعات موجود و پژوهش شده تقسم بندی شده و در دسته های مختلف با این عناوین در دسترس است:
1-تاریخچه انتخابات انجمن ها و شوراهای شهر
2 -اسامی شهرداران از تاسیس بلدیه سده تا کنون
3-معاونت خدمات شهری شهرداری خمینی شهر
4-معاونت عمرانی و امور زیر بنایی شهرداری خمینی شهر
5-سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری خمینی شهر
6-سازمان حمل و نقل بار و مسافر شهرداری خمینی شهر
7-سازمان خدمات موتوری
8-سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری خمینی شهر
9-نواحی شهرداری خمینی شهر
10-عناوین اسناد شهرداری از بلدیه سده تا پیروزی انقلاب اسلامی
و عملکرد و شرایط شهرداری در 9 دهه از دهه 1310 تا 1390.
مطالب مربوط به هر کدام از بخش های ذکر شده در مطالب مرتبط جای گرفته است.
توجه: اطلاعات درج شده بر اساس اسناد موجود، گفتگوهای انجام شده، اخبار نشریات داخلی شهرداری، گزارش عملکردهای منتشر شده نگارش یافته وسعی شده قضاوتی صورت نگیرد و بدیهی است پژوهش ها برای کسب اطلاعات بیشتر پیوسته ادامه دارد و نتایج حاصل به مطالب قبلی اضافه و یا تکمیل می شود
به این نکته نیز باید توجه نمود که تاریخ شهرداری به دلیل تاثیر گذاری وسیع آن در کل تاریخ منطقه حائز اهمیت است و تردیدی در نگارش آن وجود ندارد.
منابع:
شماره های مختلف روزنامه اخگر اصفهان از سال 1310 تا 1321
کتاب راویان ماربین، جلد اول، گفتگو با حاج علی زهتاب متولد 1306
کتاب زبان اسناد، جلد اول، نگارش محمدعلی شاهین، اسناد گروه 2، اسناد بلدیه و شهرداری
نشریه شهرداری سال 1337
نشریه پیام انقلاب اواخر دهه 1350
گزارش عملکرد شهرداری در دهه 1360
نشریه ارمغان شورا اواخر دهه 1370
شهر و شهروند، ماهنامه داخلی شهرداری خمینی شهر، نیمه اول دهه 1380
دوهفته نامه حضور و فرصت از سال 1388 تا 1400
گفتگوها با تعدادی از شهرداران پیشین و کارمندان با سابقه شهرداری
