اولین قانون نظام صنفی در سال 1358 توسط شورای انقلاب مورد تصویب قرار گرفت. و بدینوسیله تشکل های صنفی به منظور انسجام، همکاری و هماهگی مشاغل مشابه و همگن، با مدیریت انتخابی و شورای از خود اصناف هر رسته صنفی رسمیت یافت و در اجرای آن اتحادیه های صنفی با ماهیت حقوقی و غیر انتفاعی به عنوان سازمان های مردم نهاد تشکیل گردید.
تا قبل از انقلاب اسلامی کسبه هر حوزه شهری با پرداخت عوارض سالانه خود به شهرداری، یک برگ پروانه کسب یک ساله که توسط واحد امور پیشه وران صادر می شده دریافت می کردند.
با پیروزی انقلاب اسلامی و بر اساس نگاه مردم سالاری نظام جمهوری اسلامی، امور صدور پروانه کسب برعهده اتحادیه های صنفی قرار گرفت، که با رعایت ضوابط خاص این عمل انجام می گیرد.
اولین شرکتهای تعاونی در شهرستان
در شهرستان خمینی شهر اولین شرکت های تعاونی از سال 1358 تشکیل گردید و پس از آن به دلیل دو نرخی شدن اغلب کالاها واعطای تسهیلات دولتی به تعاونی ها ،شرکت های تعاونی تاسیس شدند.این شرکتها تا اوائل دهه شصت به حدود 75 تعاونی در شهرستان رسید. شرکت های تعاونی خواربار فروشان برای تامین ارزاق عمومی به نرخ دولتی بر اساس سیستم کوپنی، شرکت تعاونی خبازان برای تامین سهمیه آرد دولتی و شرکت تعاونی فروشندگان لوازم خانگی از جمله آنها بودند. گاهی این گونه تعاونی ها مانند شرکت تعاونی ملامین سازان و یا تعاونی طناب تابان فقط برای برخورداری از سهمیه مواد اولیه مورد صرف اعضای خود تشکیل می شد.
نظر به این که پیش شرط عضویت اعضای هر صنفی در شرکت تعاونی آن صنف پروانه کسب از اتحادیه همان شغل بود، لزوما اتحادیه صنفی از اوائل دهه شصت در این شهرستان شکل گرفت. در مرحله اول مسؤولان آن از طرف کمیسیون نظارت بر اصناف (به ریاست فرماندار وقت) انتصاب می شدند ولی در مراحل بعدی از طریق انتخابات با انتخاب مستقیم افراد صنفی آن شغل اعضا هیات مدیره مشخص می شوند.
قانون نظام صنفی مشاغل را به چهار دسته تولیدی، خدمات فنی، توزیعی و خدماتی تقسیم نموده که طبیعتا مشاغل تولیدی مورد حمایت و برنامه های تشویقی قرار می گیرند.
هر اتحادیه صنفی یک عضو هیات مدیره (رییس اتحادیه) را به عنوان عضو مجمع امور صنفی معرفی می نماید و مجمع امور صنفی هر شهرستان با عضویت روسای اتحادیه های صنفی آن شهرستان تشکیل می شود.
روسای اتحادیه ها از بین خود اعضای هیات رییسه مجمع را برای یک دوره انجام وظیفه انتخاب می کنند. که تحت نظر کمیسیون نظارت بر سازمان های صنفی شهرستان (متشکل از روسای ادارات دولتی شهر) انجام وظیفه می نمایند.
کمیسیون نظارت هر شهرستان تحت نظر هیات عالی نظارت بر اصناف و بازرگانان کل کشور و معاونت وزارت صنعت، معدن و تجارت «بازرگانی» انجام وظیفه می نمایند.
در سال 1396 در شهرستان خمینی شهر تعداد 52 اتحادیه صنفی فعال و دارای پروانه فعال می باشد. این تعداد در طی سی و چند سال اخیر ثابت نبوده و گاهی دچار زایش (تفکیک) و گاهی دچار میرایش (ادغام مشاغل) شده است.
اتحادیه های صنفی شهرستان خمینی شهر بر حسب قانون نظام صنفی حدود 17 هزار واحد صنفی و کارگاهی را مدیریت می کنند . حدود 500 رشته شغلی موجود بر اساس مشاغل همگون در یک اتحادیه اختصاصی ساماندهی می شود. از باب مثال دسته توزیعی خدماتی تالار، رستوران و اغذیه 16 گروه شغلی را مدیریت می نماید.
شورای مرکزی اصناف
اولین مجمع امور صنفی شهرستان تحت نام شورای مرکزی اصناف در سال 1363 تشکیل شد.
اولین بنیانگذاران سازمان های صنفی شهرستان خمینی شهرعبارتند از:
حاج محمد حاج حیدری (پارچه فروش)
حاج حیدرعلی اعلایی (الکتریک)
حاج غلامحسین سعیدی (خیاط)
حاج محمد علی زهتاب (مرغ فروش)
حاج محمد بهره بر پور (اغذیه فروش)
حاج سید محمد دیباجی (پوشاک فروش)
در طی اصلاحات صورت گرفته قانون نظام صنفی توسط مجلس شورای اسلامی از سال 1392 نام مجمع امور صنفی به «اتاق اصناف» تغییر یافته لیکن شرح وظائف و اختیارات تقریبا ثابت مانده است.
منبع:
مهدی هاوش ، دبیر سابق مجمع امور صنفی شهرستان
