سابقه پیدایش احزاب و گروههای سیاسی در ایران به بعد از دوران نهضت مشروطه بازمیگردد. درواقع در دومین دوره مجلس شورای ملی، افرادی نظیر تقی زاده و دهخدا تحت تاثیر مشاهدات خود در کشورهای دیگر به فکر ایجاد احزاب سیاسی افتادند و با تقلید از عنوان«سوسیال دموکرات» حزب «اجتماعیون،عامیون» را به عنوان اولین حزب رسمی در ایران برپا ساختند.
احزاب دوره دوم در ایران
حزب دموکرات ایران به رهبری قوام السلطنه
حزب زحمتکشان ایران به رهبری مظفر بقایی
جبهه ملی
حزب توده
حزب ایران (احمد زیرک زاده)
حزب مردم(1336-اسدالله علم)
حزب ملیون(1337- منوچهر اقبال)
حزب ایران نوین(حسنعلی منصور)
حزب رستاخیز(1354)
به طورکلی احزاب این دوران در قالب سه جریان چپ(کمونیست)، جریان راست(ناسیونالیسم و لیبرالیسم)و جریان مذهبی تقسیم بندی می شوند.
مهمترین احزاب جریان چپ:
حزب توده
مهمترین احزاب جریان راست:
جبهه ی ملی،حزب ایران، حزب عدالت،حزب ملت ایران،حزب آریا ،حزب اراده ی ملی، حزب دموکرات ایران ، حزب جنگل ، حزب وطن، حزب استقلال ، حزب میهن پرستان ، حزب مردم ،حزب وحدت ایران، حزب آزادی، حزب افق آسیا، حزب پیکار، حزب اتحاد ، حزب زحمتکشان ملت ایران(نیروی سوم).
مهمترین احزاب جریانهای مذهبی :
فداییان اسلام،اتحادیه مسلمین، حزب ملل اسلامی، ،هیئتهای موتلفه اسلامی ،انجمنهای اسلامی ،نهضت مجاهدین خلق ،کنفدراسیون علی الاصول ،جبهه ی آزادی بخش مردم ایران ،حزب الله، اتحادیه ی انجمنهای اسلامی اروپا، نهضت آزادی در خارج از کشور،صلواتیون و اعتراضیون.
شهید نواب صفوی ازمهره های اصلی فداییان اسلام ازشهروندان درچه بود
احزاب دولتی:
حزب مردم
حزب ملیون
کانون مترقی
حزب ایران نوین
دوره سوم
ایجاد نظام تک حزبی

دوره سوم

نظام تک حزبی،حزب رستاخیز