وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ایران پس از تصویب مجلس شورای اسلامی در ۸ تیر ۱۳۹۰ و تصویب شورای نگهبان در ۱۲ تیر با ادغام سه وزارت رفاه و تأمین اجتماعی، کار و امور اجتماعی و تعاون تشکیل شد. بنابراین برای دستیابی به پیشینه این وزارتخانه لازم است تاریخچه هر سه مرور شود.
تاریخچه وزارت تعاون
فعالیت رسمی تعاونی به سال ۱۳۱۴ با تاسیس نخستین شرکت تعاونی روستائی در منطقه داودآباد گرمسار توسط دولت بر می گردد درسال ۱۳۳۲ اولین قانون تعاونی ایران که با الهام گرفتن از قوانین خاص دیگر کشور‌ها تهیه شده بود به صورت لایحه قانونی بتصویب رسید. درسال ۱۳۴۱ براساس تبصره ۲ ماده ۱۶۵ قانون مربوط به اصلاحات ارضی رژیم گذشته، کشاورزانی که زمین دریافت می‌داشتند ناچار بودند قبلاً عضویت شرکت تعاونی روستایی را بپذیرند. باین ترتیب در مدت کوتاهی بیش از ۸ هزار شرکت تعاونی روستائی تشکیل گردید. در سال ۱۳۵۰ قانون شرکت‌های تعاونی با مطالعه قوانین سایر کشور‌ها تهیه و تصویب رسید.
تعاونی بعد از انقلاب
در اصول 43 و 44 قانون اساسی نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران به سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی تقسیم شده است. به این ترتیب تعاون جایگاه ویژه ای در کشور پیدا کرد.
تاریخچه وزارت کار
آبان سال ۱۳۲۳ در وزارت پیشه و هنر، اداره مستقلی به نام اداره کل کار تشکیل شد. اولین طرح قانون کار در تاریخ ۲۸ اردیبهشت سال ۱۳۲۵ به تصویب هیات وزیران رسید. در ۱۳ مرداد ۱۳۲۵ وزارتخانه جدیدی به نام وزارت کار و تبلیغات از ادغام اداره کل کار، اداره کل انتشارات و تبلیغات و اداره عمران و اصلاحات وزارت کشور از سوی هییت وزیران تشکیل و مامور اجرای قانون کار گردید. سرانجام درسال ۱۳۲۸ اجازه قانونی تاسیس وزارت کار از طرف مجلس به دولت داده شد.
تاریخچه وزارت رفاه و تامین اجتماعی
سابقه تاسیس وزارت رفاه و تامین اجتماعی در ایران به نیمه اول دهه 1350 باز می گردد در این سال با افزایش قیمت نفت، درآمد‌های ایران به بیش از سه برابر افزایش یافت. از جمله تاثیرات این واقعه ارائه طرح‌ها و برنامه‌هایی بود که پیرامون آنها کارشناسی دقیقی صورت نگرفته بود. طرح ایجاد وزارت رفاه و تامین اجتماعی از جمله این طرح‌های جدید بود. با تاسیس این وزارتخانه وظایف و مسولیت‌های چندین وزارتخانه و نهاد متصدی امور رفاهی و مسائل مربوط به بیمه‌های اجتماعی به آن منتقل شد. این وزارتحانه در همان دهه منحل شد. با تصویب قانون نظام جامع تأمین اجتماعی در مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۸۳ در راستای تحقق آن قانون وزارت رفاه و تأمین اجتماعی تشکیل گردید که نهایتا در سال 1390 در وزارتخانه جدید ادغام شد.
اداره کار در پیشینه خمینی شهر
تا سال 1371 کارگران و کارفرمایان خمینی شهری برای انجام کارهای اداری معمولا به نجف آباد می رفتند. مردم همواره از نبود اداره کار در شهر گله مند بودند تا اینکه با تلاشها وپیگیریهای مستمر مردم از جمله فردی با نام خانوادگی حبیبی نهایتا در سال 1371 نمایندگی اداره در خمینی شهر دایر ومرحوم حبیبی سرپرست آن شد. درسال 1370 وی جای خود را به فرد دیگری با نام خانوادگی حاج حسینی داد. در سال 1379 نمایندگی به اداره ارتقا یافت و همچنان آقای حاج حسینی آنرا اداره کرد.
تعاونی در پیشینه شهر
خبرهایی از تشکیل چند شرکت مثلا شرکت نسبی اردیبهشت توسط حاج اسداله سدهی برای خرید و فروش خرازیجات در اصفهان در سال 1312 تصمیم به تاسیس شرکت تهیه خشکبار توسط اهالی سده در سال 1315، تاسیس شرکت سهامی ریسندگی و برق سده در سال 1326 در روزنامه ها و اسنادوجود دارد. قبل انقلاب شركتی با عنوان شرکت تعاوني پيام در روستاهای دستگرد، هرستان، آدريان، کرتمان و قلعه اميریه تاسیس شد. پیام در هر کدام از آبادیهای ذکر شده فروشگاهي داشت و ارزاق عمومی را عرضه میکرد. در مقطعی تعداد اعضای آن به حدود 5000 نفر رسید. در كرتمان فروشگاه تعاوني بعد از انقلاب راه اندازي شد. در سال 1356 شرکت تعاونی موزاییک سازان در همایون‌شهر تشکیل شد. از سال 1358 شرکت های تعاونی در منطقه به دلیل دو نرخی شدن اغلب کالاها و اعطای تسهیلات دولتی به تعاونیها یکی پس از دیگری تاسیس شدند. تعداد این شرکتها در شهرستان تا اوایل دهه شصت به حدود 75 تعاونی رسید.
شرکت‌های تعاونی خواربار فروشان برای تامین ارزاق عمومی به نرخ دولتی بر اساس روش کالابرگ، شرکت تعاونی خبازان برای تامین سهمیه آرد دولتی و شرکت تعاونی فروشندگان لوازم خانگی از جمله آنها بودند.
گشایش اداره تعاون شهرستان
در 24 آبان 1380 اداره تعاون شهرستان افتتاح گردید و آقای اصغر علیجانی به عنوان رییس آن معرفی شد. در زمان تاسیس این اداره در شهرستان 84 تعاونی وجود داشت که 71 تعاونی فعال بودند.
تعاونی مصرف فرهنگیان، تعاونی چند منظوره فرهنگیان، تعاونیهای حوله بافان، گز و شیرینی، پولک و نبات، نخ و پوشاک از تعاونی های برجسته در این دوره به حساب میآمدند.
منابع:
شماره های مختلف روزنامه اخگر اصفهان در دهه 1310
شهر و شهروند، سال اول، شماره 7، آذر 1380 و شماره 9 بهمن 1380
شاهین، محمدعلی، زبان اسناد، جلد اول، گفتمان اندیشه، 1400 اسناد گروه 28
ویکی پدیا دانشنامه آزاد
