ШЇШ�Щ�ШґЩ�Ш�Щ� Ш�Щ�ЫЊЩ�ЫЊ ШґЩ�Ш�

خانه ‏‏های ‏‏قدیمی ‏‏از بخشهای مختلفی تشکیل شده است. فضای اختصاص یافته به هر بخش و تزیینات به کار رفته در هر خانه بسته به موقعیت صاحب خانه متفاوت است. البته همه بخش‏‏ها ممکن است در یک خانه نباشد.
هشتی
فضای سرپوشیده متصل به کوچه و حیاط خانه است. مهم‌ترین کارکرد هشتی، تقسیم مسیر ورودی به دو یا چند جهت و حفظ قسمتی از حریم خانه‌است.
هشتی از یک سو با یک دالان کوتاه یا بلند، به کوچه متصل ‏‏می‏شد و از سوی دیگر به خرند ‏‏می‏رسد. فضاهای دیگر مانند اصطبل و باغ هم به هشتی راه دارند. گاه هشتی بین چند خانه مشترک بود.
معمولا هشتی سکوهایی در دل دیوار یا بیرون زده از آن دارد تا میهمان و صاحب خانه روی آن نشسته و با همدیگر گفتگو کنند. برخی هشتی ‏‏ها ساده و برخی دارای نقش و نگار بودند. اغلب روزنی در سقف، نور را به داخل هشتی هدایت ‏‏می‏کرد. بعضی حتی بادگیر هم داشتند.
خرند و اندرونی
در لغت‏نامه دهخدا در معنی خرند آمده است«گیاهی باشد مانند اشنان که بدان هم رخت شویند و هم از آن اشخار و قلیا سازند. همچنین خِشتکاری اطراف باغچه و کنار صفه و ایوان را نیز گویند». مولوی در مثنوی سروده است:
اولاً خرگاه سازند و خرند
ترک را ز آن پس بمهمان آورند
در گویش مازندرانی ایوان چیده شده با آجرهای قائم، آب راهه باریکه دور حیاط را خرند ‏‏می‏گویند . اما در منطقه ماربین و اصفهان به حیاط خانه‏‏ ها در قدیم خرند ‏‏می‏گفتند. در اطراف خرند اطاقهای سه دری و پنج دری ساخته ‏‏می‏شد و معمولا راهی به مطبخ و باربند داشت. در وسط آن حوض ساخته شده و باغچه ‏‏ها تعبیه می‏شد. دور تا دور دیوارهای اطراف خرند و نیز ایوانها را با سنگ هزاره ‏‏می‏ پوشاندند.
شاه‌نشین
اتاقی است با ارتفاع نسبتا بلند که معمولا ارتفاع آن دو برابر دیگر اتاق‏‏های خانه بود، در قسمت بالای این ارتفاع، سقف نیم گنبدی قرار ‏‏می‏گرفت. شاه‏نشین در شمال اندرونی قرار داشت و آفتاب خور بود. سه در و یا پنج در داشت
شاه نشین‏‏ها با تزئینات خاصی نظیر نقاشی، شیر و شکر در زیر گنبد و در زمان قاجار با آیینه کابری همراه بود. گچ بری‏‏های نفیس به همراه تندبری‏‏ها در اطراف اجاق و نقاشی ‏‏های شیشه‏‏ ها نیز از جمله این تزئینات به شمار ‏‏می‏رفت. یک ارسی گاه در اتاق شاه نشین وجود داشت.
درست در مقابل شاه نشین یک حوض بزرگ ساخته ‏‏می‏شد و چون آب ذاتا خنک است، باعث ‏‏می‏شد هوای مطبوعی در اتاق جریان یابد.
از سوی دیگر به دلیل آنکه شاه نشین آفتاب خور و مایل به حوض بود، اشعه‏‏ های آفتاب که به سطح آب برخورد ‏‏می‏کرد، با زاویه‏ای شکسته شده و به ارسی برخورد ‏‏می‏نمود.
پنج‌دری
یک اتاق بزرگ است که در واقع همان تالار اصلی خانه محسوب می‌شود. اغلب رو به ایوان بزرگی است و پنج پنجره به هم ‌پیوسته برای آن در نظر گرفته شده‌است.
سه دري
اتاقي كه سه در دارد، اتاقي كه در نما سه لنگه در اُرسي دارد. سه دري اغلب به عنوان اتاق خواب به كار مي رفت و یا یکی از فرزندان در آن زندگی ‏‏می‏کرد.
اُرُسی
پنجره مُشـَبَّکی است که به جای گشتن بر روی پاشنه گرد، بالا می‌رود و در محفظه‌ای که روی آن قرار گرفته جای می‌گیرد. نمونه‌های زیبای آن در خانه‌های کهن اصفهان و کاشان و یزد بسیار است.
مطبخ
فضای خاص پخت و پز در خانه مطبخ نامیده ‏‏می‏شد. این بخش در خانه‏‏ های مختلف با ابعاد و امکانات متفاوت ساخته ‏‏می‏شد. معمولا درآنها چند کلک برای پخت غذا با چوب وهیزم، چاه‏آب، یک یا چند تنور پخت نان، جایگاهی برای انبار چوب و هیزم وجود داشت.
حویج خانه
این کلمه در واقع حاویج خانه بوده است.در آنها مواد غذایی نگهداری می‎شده است. درتعدادی از خانه‏ های ‏‏قدیمی ‏‏سده هم اطاقی به این منظور نزدیک به مطبخ وجود داشته است.
طویله و باربند
در فرهنگ دهخدا آمده است«باره بند جایی که اسب بندند و در عرف این زمان اصطبل و طویله را گویند و باربند مخفف بهاره بند نیز آمده. (انجمن آرا). طویله و جای بستن اسب. چه باره بمعنی اسب هم هست اکنون در تکلم باربند گویند. (فرهنگ نظام )». فضایی برای نگهداری مرکب و نیز گاو و گوسفند بود که اغلب در کنار خانه‏‏ های ‏‏قدیمی‏‏ بنا ‏‏می‏شد.
خلوت
در فرهنگ عمید به شکل اسم به معنی جای فاقد ازدحام و شلوغی آمده است. در خانه ‏‏های ‏‏قدیمی‏‏ گاه کنار خانه اصلی حانه کوچکی با عنوان(خلوت) وجود داشت که میهمانان غریبه و طرف حسابهای صاحب خانه، که از دیگر مناطق می‏ آمدند در آن سکونت ‏‏می‏گزیدند. خلوت به خانه اصلی راه داشت.