مستندات تاریخی نشان می دهد شيعيان به صورت جمعی و نوحه خوان و با تشكيلات به زيارت قبر شهدای کربلا می رفتند.
اما پيدايش عزاداری رسمی و علنی بر امام حسين (ع) از زمان آل بويه شكل گرفت. معزالدوله حاکم آل بويه در سال 352 هـ . ق دستور داد كه مردم در روز عاشورا گرد يكديگر برآيند و اظهار حزن و عزاداري نسبت به امام حسين (ع) كنند. در اين روز بازارها بسته شد، خريد و فروش موقوف گرديد، قصابان گوسفند ذبح نكردند، هريسه پزها، هريسه (حليم يا آبگوشت) نپختند، مردم آب ننوشيدند، در بازارها خيمه برپا كردند و بر آنها پلاس آويختند، زنان بر سر و روی خود می زدند.

سیر تاریخی عزاداری در ایران
پس از رسمی شدن عزاداری سالار شهیدان توسط آل بويه در ایران کم و بیش و با فراز نشیب هایی عزاداریها تاکنون ادامه یافته است. در زمان صفويان از آنجايی كه مذهب رسمی، شيعه دوازده امامی بود مراسم عزاداری در ماه محرم و روز عاشورا انجام  می گرفت. زندیه به ویژه کریمخان در روز عاشورا مراسم عزاداری را بر پا می کرد.
در دوران قاجاريه به خصوص در عهد ناصرالدين شاه عزاداری ها گسترده شد و مراسم ديگر منحصر به روز عاشورا نبود و دهه اول محرم ، 19 تا 23 رمضان و 28 صفر نيز به آن اضافه شد. در این دوران تکیه دولت، با فرمان ناصرالدین شاه در سال ۱۲۴۸ خورشیدی توسط معمار استاد «حسینعلی مهرین» برای برگزاری مراسم عزاداری شهدای کربلا با معماری خاص ساخته شد. شاه قاجار در دهه اول محرم در تكيه دولت حاضر و سالانه مبلغ پنجاه هزار تومان برای برگزاری مراسم خرج می شد.
در عهد پهلوی ابتدا رضا شاه مجلس روضه خوانی و عزاداری بر پا و دسته قزاق ها را راه می انداخت و گِل بر سر می مالید امّا بعد از گذشت چند سال، از برگزاری مجالس و مراسم عزاداری جلوگيری كرد. به این ترتیب روضه خوانی و عزاداری به صورت پنهانی برگزار  می شد. عده ای پايه و بنيان هيات ها را مربوط به این دوران می دانند.
در زمان محمد رضا شاه، عزاداری آزاد ولی خروج دسته جات منحصر به سه روز تاسوعا و عاشورا و يازدهم محرم بود و طرح مسایل سیاسی در این مراسم ممنوع بود.
درابتدای انقلاب وقفه ای در عزاداری به شکل سنتی به وجود آمد ولی مدتی بعد به همان شکل سابق برگشت و در سالهای بعد به ویژه در دهه 1380 تعداد هیات ها افزایش یافت.

تاريخچه پيدايش هيات های عزاداری
منظور از هيات های عزاداری، نوعی تشكل مذهبی برای عزاداری و روضه خوانی ائمه عليهم السّلام به ویژه برای امام حسين(ع) و یارانش و به طور خاص در ايام عاشورا است. بنابراین هیات نوعی سوگواری گروهی است که آنرا مردم هر محله و گاه در سطح وسیع تر در روستا و شهر تشكيل می دهند. اين هيات ها دارای تمام خصوصيات يك گروه اجتماعی است و هر کدام نام ، پرچم و علامت خاص دارند. هيات ها دارای تقسيم كار درونی هستند.

قدمت هیات های عزاداری در کشور
از قديم ترين هيات های موجود در تهران هيئت محبان حسين تاسيس 1322 و هيات احمدی تاسيس 1324 ذکر شده است. در سال 1376 مجموع هیات های استان تهران حدود هشت هزار اعلام شد.

سابقه عزاداری و هیات ها در شهرستان:
سیر عزاداری در این دیار نیز تابعی از سیر آن در کل کشور است. وقف نامه هایی که موقوفه برای برگزاری مراسم عزاداری و هزینه زایران امام حسین (ع) اختصاص یافته به همراه تاریخ بنای تکایای محلات مختلف سده و دیوان شاعران که مرثیه سرایی کرده اند، وعاظ کشوری و شهرستانی که نامی از آنها باقی مانده است و تاریخ ساخت ابزار لازم در عزاداری ها، اسناد و شواهد و آثار موجود هستند که برای یافتن قدمت عزاداری در این منطقه کمک می کنند. 
تعداد هیات های مذهبی شهرستان بین 300 تا 350  برآورد می شود که در سال 1396 تنها ۷۰  هیات در سازمان تبلیغات اسلامی ثبت مشخصات کرده اند. زمان تاسیس یک هیات اولیه در شهر با نام مهدوی در اواخر دهه 1330 ذکر می شود.

منابع:
حجة‌الاسلام جواد محدثي ، تاریخ هیات ها
۲۳۰ هیئت مذهبی در خمینی شهر مجوز ندارند، صاحب نیوز؛30 شهریور1396
سالمی، محمدصادق، تاریخچه پیدایش هیئت‌های عزاداری در ایران

اطلاعات بیشتر از مطالب مرتبط