دکتر فریدون الهیاری
زاد روز: ۴ مهر ۱۳۴۷
درگذشت: 11 خرداد 1400
تحصیلات: دکترای تاريخ ايران اسلامی
عناوین:
استاد دانشگاه و پژوهشگر
مدیر اجرایی
کنشگر فرهنگی و اجتماعی
سوابق اجرایی:
عضو هيأت علمی گروه تاریخ و ایرانشناسی دانشگاه اصفهان از سال 1379.
عضو شوراي اسلامی خمینیشهر، دوره اول ( 1383-1378).
عضو شوراي اسلامی خمینیشهر، دوره دوم ( 1387-1383).
رئیس شوراي شهر خمینیشهر، دوره دوم ( 1386-1384).
عضو شوراي اسلامی استان اصفهان( 1386-1384).
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خمینیشهر( 1379 -1378).
رئیس هیأت مؤسس و رئیس هیأت مديره انجمن سینما جوان شهرستان خمینیشهر (1386-1384).
مدیر کل ميراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان از سال 1393 تا زمان درگذشت.
مروری بر زندگی و فعالیتهای دکتر فریدون الهیاری
فریدون در ۱۴ مهر ۱۳۴۷ خورشیدی در روستای باغ ناظر از توابع بخش چنارود شهرستان چادگان که آن زمان یکی از روستاهای شهرستان بزرگ فریدن بود در خانوادهای متدین و معتمد بختیاری به دنیا آمد.
وی در سال ۱۳۵۱ خورشیدی با استخدام پدرش در ذوب آهن اصفهان، به همراه خانواده به شهر چمگردان شهرستان لنجان مهاجرت کرد.
فریدون تحصیلات ابتدایی را در دبستان حافظ چمگردان شروع کرد اما پس از پایان کلاس دوم دبستان در سن حدود 7 سالگی به همراه خانواده به بخش همایونشهر مهاجرت کرد ودر منطقه جویآباد ساکن شد و برای ادامه تحصیل به دبستان منعم جوی آباد (شهید اکبر حیدری) رفت. وی دوره ابتدایی را در همین مدرسه طی کرد و دوره راهنمایی را در مدارس راهنمایی اسلامی و امام جعفر صادق(ع) گذراند. فریدون دوره متوسطه را در دبیرستان شهدای خمینیشهر و شهید دستغیب گذراند و پس از طی تحصیلات متوسطه در سال ۱۳۶۵ در مقطع کارشناسی رشته تاریخ دانشگاه اصفهان پذیرفته شد. الهیاری به این تحصیلات بسنده نکرد و توانست برای دوره کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه تهران نمره قبولی بگیرد. پایان نامه کارشناسی ارشد الهیاری درباره «روابط اعراب و دولت ساسانی تا پیش از بعثت پیامبر اسلام (ص)» با راهنمایی شیرین بیانی بود که از آن با امتیاز عالی دفاع کرد.
فریدون الهیاری پارا از این مرحله نیز فراتر گذاشت و به منظور ادامه تحصیلات در سال ۱۳۷۳ در آزمون دوره دکتری تخصصی شرکت و در دانشگاه شهید بهشتی تهران پذیرفته شد. عبدالحسین نوایی، فتح الله مجتبایی، شیرین بیانی، رضا شعبانی، اللهیار خلعتبری و علی اصغر مصدق از اساتید وی در این دوره بودند. «ساختار حکومت ایلخانی و بازتاب اندیشه ایرانشهری ایران باستان» موضوع پایان نامه دکتری او بود. وی در آبان ۱۳۷۸ به عنوان دومین فرد دکتری تخصصی تاریخ دانشگاه شهید بهشتی فارغالتحصیل شد.
فعالیت ها و سوابق
فعالیتهای دکتر فریدون الهیاری به دو بخش علمی و اجرایی تقسیم می شود. بخش علمی آن شامل پژوهش، تدریس و تالیف است و بخش اجرایی شامل سمتهای مدیریتی و عضویت در شورای اسلامی شهر می گردد.
تدریس:
دکتر فریدون الهیاری در سال ۱۳۷۹ به عنوان عضو هیات علمی به استخدام دانشگاه اصفهان درآمد.
او مراتب علمی در دانشگاه را نیز با پشتکار پیمود و در ۱۳۹۴ خورشیدی به مرتبه استاد تمام گروه تاریخ و ایرانشناسی دانشگاه اصفهان رسید.
وی همزمان با تدریس و تربیت دانشجویان در مقاطع مختلف، مسوولیت هایی همچون معاون دانشجویی دانشکده ادبیات و علوم انسانی و مدیرکل امور فرهنگی دانشگاه اصفهان را با اتکا به تجربیات فرهنگی پذیرفت و توانست تحولی در فعالیتهای فرهنگی دانشگاه اصفهان در فاصله سال های ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ ایجاد کند.
پژوهش و تالیفات
الهیاری در کنار مسوولیت های اجرایی به تحقیق و پژوهش و نگارش نتایج آن با ده ها مقاله و چند عنوان کتاب پرداخت. برخی از تالیفات فردی و اشتراکی وی عبارتند از:
نظام ايالات در دوره ايلخانی، 1389.
مبانی تاريخ اجتماعی ايران، 1391.
تاريخ حرف، صنايع، تجارت استان اصفهان از دوره باستان تا انقلاب اسلامی،1393.
اعراب و راهبرد نظام ساسانی در بین النهرين، خلیج فارس و جزيره العرب امیركبیر،1393.
درآمدی بر تاریخ مناسبات سیاسی صفویه با اسپانیا و پرتغال، مجتبي كمالي، رسول صفيزاده، فريدون الهياري، 1397.
مقدمهای بر تاریخ نگاری برای مخاطب عام (دوره پهلوی)، زهره رضائي، فريدون الهياري، علياكبر جعفري، 1398.
بهداشت و کشاورزی فارس در دوره هجوم متفقین (۲۴ - ۱۳۲۰)، تيمور قاسمي، اصغر فروغي ابري، فريدون الهياري، .1398
تحولات شهر ایلام از اصلاحات‌ارضی تا پیروزی انقلاب‌اسلامی، مريم قليجي، فريدون الهياري، مرتضي نورائي،1399.
سوابق مدیریتی واجرایی دکتر فریدون الهیاری
عضویت در شورای شهر
فریدون الهیاری در سال ۱۳۷۷ هنگامی که آخرین مراحل تدوین رساله دکتری را سپری می کرد با درخواست معتمدین محلی و فعالان سیاسی اصلاح طلب خمینیشهر وارد عرصه انتخابات نخستین دوره شورای شهر خمینیشهر شد و توانست منتخب مردم شود. وی در دومین دوره انتخابات شورای شهر خمینیشهر نیز بار دیگر به شورای شهر راه یافت. وی همچنین در مقطعی به عنوان ریاست شورای اسلامی شهر خمینیشهر برگزیده شد به این ترتیب این چهره علمی و فرهنگی و اجرایی طی هشت سال حضور در شورا در مسوولیت های مختلفی چون رییس شورای شهر، رییس شورای شهرستان، عضو شورای استان و عضو هیات حل اختلاف و رسیدگی به تخلفات شوراهای شهر و روستای استان در کنار فعالیت های علمی و پژوهشی پرداخت.
ریاست اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی
دکتر الهیاری در سال ۱۳۸۸ به سمت ریاست اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان خمینیشهر منصوب شد. تاسیس موسسه سینمای جوان و برگزاری جشنواره ها و نمایشگاه ها و رویدادهای فرهنگی دیگر از وی چهره موفقی در این پست اجرایی ترسیم نمود وهمین پیشینه باعث شد تا چند سال بعد سمت اجرایی در مرکز استان به دستآورد.
مدیرکلی میراث فرهنگی
سوابق علمی، پژوهشی و مدیریتی دکتر الهیاری سبب شد تا وی در مهر ۱۳۹۳ به سمت مدیر کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان منصوب شود. وی معتقد بود که «برای ایجاد سرمایه گذاری در صنعت گردشگری باید گردشگری داخلی را ساماندهی کرد و به سمت بازارهای بین المللی رفت».
به نظر کارشناسان وی در دوره ناتمام ریاست در این اداره کل در زمینه های مختلف باعث رونق گردشگری و احیای میراث فرهنگی سرمایهگذاری و احیای بناهای تاریخی، همکاری میان دستگاه های اجرایی، توجه کامل به اهمیت حفظ و نگهداری از میراث ارزشمند فرهنگی تاریخی، رشد و توسعه صنایع دستی و گردشگری در استان اصفهان شد.
درگذشت
دکتر فریدون الهیاری در حالی که به بیماری سرطان خون مبتلا بود و در آخرین مراحل شیمی درمانی به سرمی برد، در خرداد ۱۴۰۰ به بیماری کرونا مبتلا شد و سرانجام در ۱۱ خرداد1400 در بیمارستان الزهرا اصفهان دارفانی را وداع گفت.
پیام تسلیت انجمن علمی در پی درگذشت دکتر فریدون الهیاری
ما ز بالاییم و بالا می‌رویم
خبر درگذشت نابهنگام دکتر فریدون الهیاری، استاد فرهیخته گروه تاریخ دانشگاه اصفهان و مدیر کل محترم اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان، جامعه علمی و فرهنگی کشور را در بهت فرو برد. بدون شک، تلاش‌های علمی و اجرایی ایشان در حوزه تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم و همچنین صیانت و حراست از میراث ملی و فرهنگی ایران زمین تا همیشه بر ذهن و زبان فرهنگ‌دوستان و میراث‌بانان این مرز و بوم جاری و ساری باقی خواهد ماند.
انجمن علمی باستان‌شناسی ایران درگذشت این استاد گرانقدر را به خانواده محترم الهیاری، همکاران و دوستان ایشان و همچنین تمامی جامعه علمی و فرهنگی کشور تسلیت عرض نموده و آرامشی ابدی را برای ایشان از ایزد یکتا طلب می‌نماید. روحش شاد و یادش گرامی.
افسوس برای فریدون الهیاری
ماهرخ ابراهيم‌پور
کارشناس تاریخ، نویسنده
امروز صبح يكي از كانال‌هاي مربوط به تاريخ را باز كردم و خبر درگذشت فريدون اللهياري، پژوهشگر تاريخ اجتماعي و استاد دانشگاه اصفهان را ديدم، از ديدن تصويرش نشسته بر قاب مرگ بسيار متاسف شدم. تاسف از اينكه اللهياري جوان بود و هنوز براي زندگي بسيار وقت داشت؛ پژوهشگري كه جست‌وجو در ميان مقالاتش نشان از اين دارد كه او دغدغه مسائل روز داشت و اين مسائل را با رويدادهاي تاريخي پيوند مي‌زد و سعي مي‌كرد با نگاهي تاريخي به باز كردن گرهي از مسائل و مشكلات امروز كمك كند. پژوهش‌هايي كه مي‌توانست در آينده با قلمي پربار و پرتجربه ادامه پيدا كند، اگر اللهياري زنده مي‌ماند و سرطان و كرونا با هم نمي‌ساختند و او را از پاي نمي‌انداختند. نمي‌دانم چه بگويم جز اينكه پير و جوان ما در بهار گرفتار خزان مي‌شوند و ما در سكوت و آهي حسرت‌بار مرگ را به نظاره نشسته‌ايم و شايد آنقدر درگير و خوف‌زده‌ايم كه حتي لحظه‌اي بر مرگ اللهياري افسوس نخوريم و بي‌آنكه بدانيم كه بود و چه كرد و چه مي‌خواست بكند، از كنار خبر درگذشتش بگذريم، او كه مي‌توانست در آينده شاگردان زيادي بپرورد كه ايران را بشناسند و با شناختي عميق وطن‌شان را دوست بدارند. يادش مانا.
ایستاده بر تارک تاریخ در آئینه اجتماع
توصیف یک دانشجو از دکتر الهیاری
مریم قدسیه
دوشنبه ۲۴ خرداد ۱۴۰۰
انتخاب اولم تاریخ نبود. جامعه‌شناسی نزدیک‌تر بود به چیزی که من از دانشگاه می‌خواستم اما نشد و تاریخ شد. رفتم به هوای جنب‌وجوشی که می‌دانستم در دانشگاه اصفهان و فضاهای مختلفش پیدا می‌شود. گروه تاریخ هم البته از همان ابتدا جذبم نکرد. کار در گروه دست آن طیف فکری بود که من خصوصاً در 18 سالگی نمی‌خواستم زیر بارش بروم. نگاه خشک و خشن و کلاسیک به تاریخ و زندگی نمی‌توانست برایم جذاب باشد.
بیشتر اساتید از تاریخ دل‌زده ترم می‌کردند به جز اندکی مثل دکتر الهیاری که هم تلاش می‌کرد دریچه تاریخ اجتماعی ایران را به روی ما باز کند و هم خودش از فعالیت اجتماعی عقب نمی‌افتاد و می‌توانستم در کلاس‌ها و محضرش همان رؤیای تاریخ کاربردی و علمی نزدیک به جامعه‌شناسی را دنبال کنم. استادی جوان و پرانرژی که تلاش می‌کرد دیروز را در آیینه امروز تفسیر کند و تمام تلاشش این بود تا تاریخ را به‌عنوان علمی کاربردی و ضروری برای پیشبرد بهتر سیاست و اجتماع روز به ما معرفی نماید.
دلم به بودنش گرم می‌شد و البته جلسات نقد فیلم، انجمن‌های شعرخوانی و سرپناهی به نام امور فرهنگی که همه چیز آنجا شکل دیگری داشت. اولین بازدید از روزنامه‌های تهران را در همان سال‌ها در اردوی امور فرهنگی دانشگاه تجربه کردم و اولین دوره روزنامه‌نگاری که عجب دوره درست و درمانی هم بود. حالا برای خودم این حق را قائل بودم که به‌عنوان یک دانشجو که دانشگاه برایش یک دبیرستان بزرگ‌تر نیست خیلی وقت‌ها از کلاس‌های درس خواب‌آلود پرواز کنم به سمت آن بخش زنده جذاب که هوای تازه‌تری داشت ...به جلسات پخش فیلم و مرور آثار بهرام بیضائی و گپ و گفت‌های بعدش، به گفتگو با اساتید گروه‌های دیگر و دانشجوهای بیشتر که سرانجام هم گذرم را به دنیای حرفه‌ای روزنامه‌نگاری در شهر باز کرد و دکتر الهیاری همیشه مشوق و برای همه اینها احترام قائل بود. خیلی وقت‌ها قبل از کلاس می‌رفتم سراغش که استاد من وسط درس می‌خواهم بروم فلان جلسه غیبت نزنید. حذف میشم ها می‌خندید می‌گفت خانم قدسیه دوباره؟
می‌گفتم دوباره.
نیم ساعت بعد دستم را می‌آوردم بالا به علامت رفتن و همان‌طور که با حوصله درس می‌داد بدون اینکه حرفش را قطع کند سرش را با لبخند می‌آورد پایین که یعنی برو. مدیر امور فرهنگی دانشگاه که شد نزدیک‌تر شدیم، انگار فارغ از خامی و رؤیاپردازی‌های من دانشجو و پختگی و واقع‌بینی استاد، هر دو به دنبال چیزهای مشترکی بودیم که آنجا راحت‌تر می‌شد در مسیرشان حرکت کرد. اگرچه از هم‌صدا شدن با من طفره می‌رفت ولی می‌دانستم که دلش مثل خودم پر است. می‌دانستم با اینکه یکی از باسواد و متواضع‌ترین اساتید گروه بود و بیشتر بچه‌ها کلاسش‌هایش را دوست داشتند سقف گروه تاریخِ آن سال‌ها برای آنچه می‌خواست خیلی کوتاه بود.
گوش شنوا می‌شد و نقدها را با گوش جان می‌شنید و صبورانه قرار می‌شد برای تمام بی‌قراری‌هایم؛ با یک لبخند همیشگی و آرامشی بی‌مثال درصورتی‌که هیچگاه ناامید نبود ...
امید همان چیزی بود که دکتر الهیاری را به میدان عمل و واکنش اجتماعی در عرصه‌های مختلف می‌کشاند؛ همان چیزی که او را به مسیری وا می‌داشت تا به جای یک جا نشستن و دست از پا خطا نکردن مدیریت فرهنگی و فعالیت اجتماعی در صورت‌های مختلفش را تجربه کند حتی اگر آماج گلایه و اعتراض شود ...
منابع:
https://fereidounallahyari.ir/biography/
پايگاه اطلاع رساني اساتيد - دانشگاه اصفهان دکتر فریدون اله یاری.
شهر و شهروند، نشریه شهرداری خمینیشهر
