منصب کدخدایی، به عنوان متصدی امور روستا، دارای پیشینه طولانی است و به قرون سوم و چهارم هجری برمی‌گردد. در دوره صفویه و قاجاریه نیز، همین منصب وجود داشته است و طی دوره های مختلف تا دوره مشروطه، ساختار و کارکردهای تقریباً مشابهی داشته است. در دوره مشروطه و در اولین دوره مجلس ملی، در 14 ذی‌القعده 1325، با تصویب قانون تشکیل ایالات و ولایات و دستورالعمل حکام، ده به عنوان کوچک‌ترین واحد حکومتی و در پایین‌ترین رده تشکیلات پذیرفته شد با تصویب قانون کدخدایی این منصب تبدیل به منصبی کاملاً اداری شد. دستورالعمل حکام، در 14 ذی‌القعده 1325را می‌توان آغاز نفوذ دولت در روستاها دانست. طبق این قانون، اداره امور ده برعهده کدخدا و اداره امور هر ناحیه روستایی، به شخصی تحت‌عنوان «ضابط» محول شد. فصل دهم این قانون، تحت‌عنوان «در باب کدخداها و امور راجعه به قرا» بیان می‌کرد که اداره امور ده به عهده کدخداست که او با رضایت اکثر ساکنان ده و با تصویب مباشر و مالک و امضای نائب‌الحکومه، بدین سمت استقرار می‌یافت (مجموعه مصوبات ادوار اول و دوم قانون‌گذاری مجلس). با تصویب این قانون، نقش کدخدا به عنوان اداره کننده امور روستایی به رسمیت شناخته شد.
اصفهان در گذشته دارای 153 محله بوده است که هر محله دارای کدخدا و کدخدایان زیر نظر کلانتر و کلانتر زیر نظر دیوان بیگی کار می‌کرده است.
در سال 1354 ه.ش، کدخدا از سیستم اداری ایران حذف و مناصب دیگری همچون «دهبان» و «انجمن ده» جایگزین آن شدند.
اسامی تعدادی از کدخدایان محلات و آبادی های ماربین
اسامی افراد متعددی از سوی مردم شهر به عنوان کدخدا مطرح شده که البته به لحاظ زمانی از اواخر دوره قاجار تا پایان کار کدخدایان را در بر میگیرد. این اسامیعبارتند از سلطان نایب، کدخدا موسی، لطفاله خان امیریوسفی، حاج رمضان حاج هاشمی، دایی رحیم از ورنوسفادران. حاج ابوالحسن حیدری از فروشان، غلامعلی کیانی، محمدحسن و یداله رزمجو از خوزان، محمدجعفر عمادی و حاج علیاصغر رحیمیاز اندان، حاج رمضان رضایی از کوجان، حاج عباس ذوالفقاری از عاشق آباد، کیقبادی از لیمجیر، غلامعباس عظیمی از دستگرد، حاج مختار محمدی از جویآباد، حاج رجبعلی جعفری از هرستان، رضایی از آدریان، حاج عباس کاشی از درچه، امینی از دینان، مهرابی از کوشک، ابراهیمیی از اصغرآباد، محمدباقر و عزيزاله و براتعلي از کرتمان، سلطانیان از تیرانچی، جاج حسن سلطانی و حاج عبدالرحیم سهرابی از رهنان، حاج علی کشانی از بهرام آباد. و کدخدایی از الیادران.
منابع:
2- بختیاری محمد، آبادیان حسین، یوسفیفر شهرام منصب کدخدا در جامعهی روستایی دورهی قاجار.
3- روزنامه اخگر، شماره317 ، تاریخ9 اسفند .1316
4- یوسفیفر، شهرام جایگاه و ساختار منصب کدخدا در مدیریت روستایی ایران از مشروطه تا پایان حکومت پهلوی‌اول ( 1285 تا 1320ش/۱۹۰۶ تا ۱۹۴۱م)،
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
5- راویان ماربین جلد دوم ص 76
