نویسنده: سیمین سعیدی
پخت نان درخانه های اهالی این منطقه تا پیدایش نانوایی ها در سطح شهر همگانی بود. هر خانواده در خانه اش تنوری داشت که آن را از تنورسازهایی محلی تهیه کرده بود و نان مایحتاج خانه را در آن می پخت. اگر زن خانواده نانوایی بلد نبود نانوا دعوت می شد. برای پخت نان معمولا از گندم های صحراهای خود استفاده می کردند. گندم ها را در خانه در یانه سنگی ریخته و با دسته یانه معمولی و یا خاص به انها می کوبیدند تا دانه ها از غلاف خارج شود سپس کلوخ و پوسته های آنرا با الک کردن جدا می کردند. گندم ها را برای آرد کردن به آسیاب های محلی می بردند. حالا آرد آماده بود و نوبت پخت نان بود.
پخت نان
برای پخت نان صبح خیلی زود ارد را خمیر می کردند برای این کار از قدحی ویژه که از جنس سفال بود و چند من آرد را درخود جا می داد استفاده می کردند. ابتدا آرد را در قدح می ریختند و نمک و مایه خمیر را به آن اضافه می کردند. مایه خمیر دو چانه خمیر از نانوایی دوسه روز پیش بود که به همین منظوردر پارچه ای نگه داری می شد تا خمیر ترش یا مایه خمیر به دست بیاید. بعد از مخلوط کردن این مواد آب را کم کم اضافه می کردند و با دست ورز می دادند تا خمیری یک دست که به دست نچسبد به دست آید. بعد پارچه ای روی خمیر می انداختند و حدود 45 دقیقه می گذاشتند تا به اصطلاح ور بیاید. در فاصله ای که خمیر ور می آمد چوب ها را داخل تنور می ریختند و آتش درست می کردند تا تنور گرم شود. چوبها ازباغات معمولا شخصی آورده می شد.
از خمیر ورآمده چانه تهیه و آنرا پهن کرده و به دیواره تنور می زدند. این بخش از کار مهارت خاصی را لازم داشت . اگر می خواستند نان شان ساده نباشد روی خمیر شنبلیله، سیاه دانه یا کنجد می ریختند.
نان پخته شده در سفره نگهداری می شد و تا چند روز قابل استفاده بود.
مشخصه نان سدهی ضخیم بودن و بزرگ بودن و ورآمدن خمیر و پختن با تنور گلی و آتش چوب است.
گاه نان با ابعاد کوچکتر پخته می شد که به آن نان کوچی(نان کوچک) می گفتن و به بچه ها می دادند. در مواقع خاصی هم نانهای دیگری مثل نان پیازی (که پیاز به خمیر آن اضافه می شد) پخته می شد. نان خشک، نان جو و نان خاشخاش هم از دیگر نان های قدیمی بود. در «نان شیری» به جای آب از شیر و به جای نمک از شکر استفاده می شد و زعفران و تخم مرغ هم داشت. لوازم و ابزار وپوششهای خاصی نانواها استفاده می کردندکه برخی از آنها در پخت نانهای مختلف و جدید و سنتی مشترک است، این ابزارها در تصاویر نشان داده شده است
