25 دی 1395
خانه‌ای است بزرگ در دل یک محله قدیمی؛ مالکش خداست. از خشت خشت آن عطر خوشی به مشام می‌رسد. همان رایحه‌ای که وقتی در حرم علی بن موسی الرضا(ع) هستی، مشام را می‌نوازد. آخر اینجا به نام امام رضا(ع) مزین شده است. شاید برای همین هم حال خوشی دارد...
خانه‌ای است بزرگ در دل یک محله قدیمی؛ مالکش خداست. از خشت خشت آن عطر خوشی به مشام می‌رسد. همان رایحه‌ای که وقتی در حرم علی بن موسی الرضا(ع) هستی، مشام را می‌نوازد. آخر اینجا به نام امام رضا(ع) مزین شده است. شاید برای همین هم حال خوشی دارد. اهالی این را خوب می‌دانند، بهتر از دیگران. سن و سال این مسجد به 30 و چند سال می‌رسد. با اینکه مدت زمان زیادی از بنا شدنش می‌گذرد، اما هنوز رنگ و لعابش کامل نیست و گنبد و گلدسته‌اش نقش و نگار فیروزه‌ای ندارد. اما اجرای برنامه‌های مذهبی و فرهنگی در آن باعث شده این مکان الهی در زمره کانون‌های مهم علمی و فرهنگی منطقه قرار گیرد. امام جماعت مسجد حجت‌الاسلام «سیدباقر میردامادی» یکی از علمای برجسته و صاحب تألیفات متعدد است. اهالی اتابک درباره‌اش می‌گویند برکت محله است. با وی و «مهدی بهادری»، مسئول پایگاه بسیج همراه شدیم و از فعالیت‌های مسجد سراغ گرفتیم.
40 شهید مسجد
از ابتدای خیابان شهید ناصری که قدیمی‌ها به آن خیابان نفیس می‌گویند، چند قدم پایین بروی گنبد بی‌نقش و نگار مسجد پیداست. سراغ امام جماعت را از خادم مسجد می‌گیرم و می‌گوید که هنوز نیامده است. تا او از راه برسد نگاهم را به اطراف می‌چرخانم و گشتی در مسجد می‌زنم. حیاط بزرگی دارد. بر دیواری در کنج حیاط تصویر شهدای محله دیده می‌شود. می‌شمارم؛ تعدادشان بیش از 40 شهید است. دلاورانی که از همین مسجد برای دفاع از میهن اسلامی‌مان عازم میدان نبرد شدند. مسجد 3 طبقه دارد و یکی از کانون‌های فرهنگی و مذهبی محله در دل آن جا گرفته است. در طبقه زیرزمین هم کانون فرهنگی بانوان قرار دارد. طبقه اول چند باب مغازه دارد که موقوفه مسجد است. در طبقه دوم شبستان تعبیه شده است. طبقه سوم هم به کانون فرهنگی برادران به اسم مکتب‌الرضا(ع) اختصاص دارد. در این حین حاج آقا میردامادی هم از راه می‌رسد. معمولاً نماز صبح و مغرب را خودش اقامه می‌کند.
موقوفه حاج آقا کاشانی
حاج آقا میردامادی درباره تاریخچه مسجد این‌گونه می‌گوید: «زمین مسجد را در حدود 50 سال قبل آقایی به اسم ماشاء‌الله کاشانی وقف کرده است. یکی از کاسبان خوش انصاف محله بوده و گویا مغازه قصابی داشته است. برای ساخت مسجد عمرش کفاف نمی‌دهد. بعد از فوتش زمین وقفی تا 20 سال بایر می‌ماند. آن زمان اخوی من، مرحوم آیت‌الله سید جعفر میردامادی، در تهران زندگی می‌کرد. معتمد محله بود. اهالی به او عارض می‌شوند که این زمین خالی مشکلاتی ایجاد کرده و امنیت محله از بین رفته است. از او می‌خواهند که آستین همت بالا بزند و برای ساخت اقدام کند. بعد هم هزینه‌های ساخت مسجد را جمع‌آوری می‌کنند و با پیگیری برادرم این مسجد بنا می‌شود. بنا نیمه‌کاره بود که اهالی از آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی درخواست کردند که امام جماعتی برای مسجدشان بفرستد. ایشان هم از من خواستند برای امامت این مسجد به تهران بیایم. تا الان هم که 33 سال می‌گذرد اینجا زندگی می‌کنم.» مسجد مساحتی حدود یک هزار‌مترمربع دارد و به گفته حاج آقا میردامادی 400مترمربع آن به مدرسه تبدیل شده و باقی فضای مسجد است. او ادامه می‌دهد: «8 باب مغازه زیرساختمان مسجد است که جز موقوفات مسجد به شمار آمده و اجاره آن برای هزینه‌های مسجد صرف می‌شود.»
مکتب‌الرضا(ع) و مشکات
مسجد امام رضا(ع) کانون فرهنگی فعالی دارد و همین کانون توانسته نیازهای فرهنگی اهالی محله را تا حد قابل توجهی برآورده کند. برنامه‌های آن هم برای آقایان و هم برای بانوان تدوین شده است. حاج آقا میردامادی درباره فعالیت این کانون توضیح می‌دهد: «مرکز فرهنگی آقایان با عنوان مکتب الرضا(ع) ویژه آقایان است و 100 نفر در آن کسب علم می‌کنند. در اینجا دروس اخلاقی و دینی آموزش داده می‌شود. یک مرکز فرهنگی هم برای بانوان در نظر گرفته شده که با نام مشکات فعالیت می‌کند و هفته‌ای 3 روز در آن دروس دینی تدریس می‌شود. البته بانوان برنامه ویژه‌ای هم دارند که دوره حفظ قرآن است.» مسجد دارای کتابخانه است و اما در مخزن آن فقط کتاب‌های دینی و قرآنی دیده می‌شود. به گفته امام جماعت مسجد کتابخانه فقط 500 جلد کتاب دارد. او می‌گوید: «اینجا سالن مطالعه ندارد، اما دانش‌آموزان می‌توانند در کلاس‌های درس مکتب‌الرضا(ع) یا مشکات درس بخوانند.»
شامگاه مشترک، فوتبال، کوهپیمایی!
مسجد امام رضا(ع) پایگاه بسیج فعالی دارد. 2 اتاق برای بسیج خواهران و برادران در نظر گرفته شده است. پایگاه بسیج مسجد به گفته «مهدی بهادری» 350 عضو دارد که نیمی از آنها بسیجیان فعال هستند. مسئول پایگاه بسیج مسجد درباره برنامه‌های آن می‌گوید: «برای نوجوان و جوانان دوره‌های آموزشی عقیدتی و سیاسی، مذهبی و علمی برگزار می‌شود. در کنار آن کلاس‌های تقویتی و درسی هم دایر است که برای ارتقای آموزشی دانش‌آموزان بسیجی در نظر گرفته شده است. برنامه‌ریزی کرده‌ایم که دانش‌آموزان برتر به کسانی که در درس ضعیف هستند آموزش بدهند.» البته برای بسیجیانی که دوره نوجوانی را پشت سر گذاشته‌اند برنامه جداگانه‌ای تدوین شده است. بهادری می‌گوید که آنها شامگاه مشترک دارند و در گردهمایی‌شان درباره موضوعات سیاسی و مذهبی صحبت می‌کنند. او ادامه می‌دهد: «در شامگاه مشترک بنا به موضوع مورد بررسی از سخنرانان برجسته‌ای دعوت می‌شود.» مسئول پایگاه بسیج مسجد امام رضا(ع) برای اینکه برنامه‌های آموزشی کسل‌کننده نشود و بسیجی‌های نوجوان احساس شادابی کنند فعالیت‌های ورزشی را ضمیمه کلاس‌های آموزشی کرده است. او می‌گوید: «بچه‌ها پنجشنبه شب‌ها برای تمرین فوتبال به سالن می‌روند. روزهای جمعه‌شان هم پربار است. صبح برنامه کوهپیمایی دارند و عصر هم برای بازی و ورزش به باشگاه می‌روند.» به گفته بهادری قرار است دهه‌فجر امسال برنامه یادواره شهدا و یک جشنواره ورزشی در مسجد امام رضا(ع) برگزار شود.
صندوق خیریه و حمایت از 100 خانوار
وجود صندوق خیریه در این مسجد مایه برکت و کمک حال قشر کم درآمد محله شده است. حاج آقا میردامادی، در بدو ورودش به مسجد، این صندوق را دایر کرده است. خودش در این‌باره توضیح می‌دهد: «بضاعت مالی اهالی این محله کم است. برای اینکه از خانواده‌های بی‌بضاعت حمایت شود صندوق خیریه‌ای در مسجد راه‌اندازی کردیم. حدود 100 خانواده عضو صندوق هستند. هزینه این خیریه توسط نیروهای مردمی و خیّران تأمین می‌شود. سالی 2 بار برای نیازمندان کفش و لباس تهیه و به آنها اهدا می‌شود. هر ماه هم بنا به وسع مالی خیریه، مایحتاج ضروری و مواد غذایی آنها را تهیه و توزیع می‌کنیم. آنهایی که پرونده دارند سر ماه ارزاق دریافت می‌کنند.» به کمک‌های خیریه به موارد گفته شده بسنده نمی‌شود. خیلی از اهالی محله که می‌خواهند دختر یا پسرشان را روانه خانه بخت کنند به سبب نداشتن سرمایه مستأصل شده و به مسجد مراجعه می‌کنند. حاج آقا میردامادی می‌گوید: «خانواده‌های زیادی هستند که قادر به تأمین هزینه ازدواج فرزندشان نیستند. در این موارد آنها را به کمیته امداد معرفی می‌کنم. اگر متقاضی عروس باشد جهیزیه آن تهیه شده و اگر داماد باشد برای وی وام در نظر گرفته می‌شود.»
درمانگاه کوچک مسجد
فعالیت‌های مسجد به برنامه‌های فرهنگی و مذهبی محدود نمی‌شود. در دل این خانه خدا درمانگاهی راه‌اندازی شده که با توجه به کمبود مراکز درمانی در محله و منطقه تا حدی توانسته نیاز اهالی را برآورده کند. حاج آقا میردامادی درباره امکانات آن می‌گوید: «درمانگاه تجهیزات کاملی ندارد، اما برای رفع نیازهای درمانی و بهداشتی اهالی خوب است.» به گفته وی فضای درمانگاه در 4 اتاق خلاصه می‌شود. او توضیح می‌دهد: «پزشکان عمومی در درمانگاه فعالند و متخصص داخلی هم داریم. تعرفه‌های کمی برای معاینه بیماران تعیین شده تا اهالی بتوانند از خدمات اینجا به راحتی استفاده کنند. هدف ما مراعات حال اهالی است.»
نگاهی به زندگینامه «سید محمدباقر میردامادی»
تألیف 15 کتاب
حجت‌الاسلام «سید محمدباقر میردامادی» بیش از 30 سال است که ساکن محله اتابک است. تاریخ تولدش به سال 1315 بازمی‌گردد و اصالت اصفهانی دارد. در خانواده‌ای اهل علم و تقوا به دنیا آمده است. می‌گوید: «همه خانواده و اجدادم روحانی بودند. من هم در 20 سالگی به دست پدرم معمم شدم. نزد علمای بزرگی چون مرحوم حاج آقا رحیم ارباب، آیت‌الله سید محمدرضا خراسانی، آیت‌الله حسین خادمی و آیت‌الله سیدعلی بهبهانی تلمذ کردم.» حاج آقا میردامادی در 25 سالگی از اصفهان برای فراگیری بیشتر علوم حوزی به قم سفر کرد. 7 سالی هم آنجا بود. با توجه به بار علمی‌ای که داشت برای طلبه‌های سطح پایین‌تر شرح لمعه را تدریس می‌کرد. باقی داستان زندگی‌اش را این‌گونه بازگو می‌کند: «بعد از 7 سال از قم دوباره به اصفهان بازگشتم. مدتی هم در شهر خودم بودم تا اینکه مسجدی به اسم امام رضا(ع)، در خیابان نفیس ساختند و به خواسته آیت‌الله نجفی مرعشی به تهران آمدم. نماز صبح و مغرب و عشا را خودم می‌خوانم و ظهرها نایب گذاشته‌ام.» حاج آقا میردامادی به غیر از امامت مسجد امام رضا(ع)، نماینده آیت‌الله نوری همدانی است و بعد از نماز صبح در دفتر کارش حضور پیدا می‌کند و پاسخگوی سؤالات شرعی اهالی است. او تاکنون 15 جلد کتاب با موضوعات دینی و اخلاقی تألیف کرده و به چاپ رسانده است. به گفته خودش از 30 سال پیش به نوشتن کتاب رو آورده و آخرین کتابی که به رشته تحریر درآورده «نگاهی کوتاه به تاریخ چهارده معصوم(ع)» نام دارد. او درباره آخرین اثرش توضیح می‌دهد: «در این کتاب از آیات و روایات و همچنین اشعار شعرای مؤمن و متدین استفاده کرده‌ام.»