چاپ


در اواخر دوره قاجار و اوایل حکومت پهلوی چند درشکه برای انتقال مسافر بین سده و اصفهان از محکمه و جاده شهر استفاده ‏می‏شده است. در نوشته ‏ای مربوط به اوایل قرن 14 در این باره چنین آمده است:
«این گذر(در محکمه) بازار است بر سیاحان و سیاسان. جماعتی خر می‏پروند و جماعتی خر نعل می‏کنند و جماعتی خر سوارند، چاروادارش رمضان است. هر کورس تاکس تا گاراژ سده در شهر که پشت دروازه دولت است یک پول است». اسناد مرتبط با فعالیت درشکه‏های سده در دهه 1310 نشان می دهد این وسیله توسط ادارات دولتی هم اجاره می شده ‏اند. سند دیگری نشان می دهد مسافران به بی نظمی آنها اعتراض داشته و به همین دلیل برنامه کاری برای آنها در سال 1317 تعیین می شود. جالب اینکه در این شرایط بخشدار و شهردار نجف‌آباد از فرصت استفاده کرده و درشکه داران سده را با دادن قول مساعد به نجف‌آباد دعوت می کنند.
در سال 1338 شهرداری سده درخواست تبدیل ارابه‏ ها را به ماشین جهت عبور و مرور درخواست می‏کند و این نشان می‏دهد تعدادی از آنها هنوز تا این سال فعال بوده‏اند. بر پایه اظهارات شاهدان تا حوالی سال 1335 سفر به اصفهان‏ هنوز با درشکه صورت می‏گرفت. تعداد 5 درشکه ‏‏فعال بودند. هر کدام 5 مسافر سوار می‏کردند. مومنی از ورنوسفادران دو تا درشکه داشت، رمضانعلی گلکار و کریمیان از کوورز هر کدام یک درشکه داشتند که یک اسبه یا دو اسبه بودند.
بهر حال در آن دوران درشکه آنقدر مهم بوده و شاید سوار شدن بر آن آرزو که می خوانده اند:
درشکه آهنی و اسب روسی / با هم سوارشیم بریم عروسی
عناوین اسناد
راجع به چگونگی اعتبار کرایه درشکه جهت امور اداری.
سال ‏‫۱۳۱۴
اختلاف بین مسافرین و درشکه‌چی‌ها در منطقه سده ‬‬‬‬مرکز اسناد اصفهان.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
‏‏‫سال ۱۳۱۶ .‬‏‫۱۳۱۷ / ‏‫۳ برگ / مرکز اسناد اصفهان‬‬‬‬‬‬‬‬‬.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
‏تعیین برنامه کار درشکه‌چی‌های سده.
سال ‏‫۱۳۱7
دعوت درشکه داران سده به نجف‌آباد و قول مساعدت از سوی بخشدار و شهردار نجف‌آباد.
‏‏‏‫سال ۱۳۱۷ / ‏‫۱ برگ / مرکز اسناد اصفهان‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
درخواست شهرداری مبنی بر تبدیل عرابه‌ها به ماشین جهت عبور و مرور.‬‬‬‬
سال‏‫ ‏‫۱۳38 / ‏‫1 برگ / مرکز اسناد‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
منابع: شاهین، محمدعلی، زبان اسناد، گروه 34 اسناد حمل و نقل.
راویان ماربین جلد اول گفتگو با آقای گلکار