راویان: در تهیه این متن از گفته های جعفر نوروز تولایی، اکبر لطفی، حجت الاسلام سعیدیان فر، کرامت عمادی...و مطالب روابط عمومی دانشگاه، استفاده شده است.
اشاره: در سال 1344 یک دانشگاه صنعتی بر اساس الگوی دانشگاه ام آی تی آمریکا به نام دانشگاه صنعتی آریامهر در تهران بنا گردید. بعد از آن در جهت توسعه و یا ایجاد شعبه دانشگاه صنعتی تصمیم گیری شد که نتیجه آن ساخت دانشگاه صنعتی جدید در منطقه همایونشهر بود. ساخت دانشگاه بی شک نقش بزرگی در تاریخ اجتماعی، فرهنگی، عمرانی، توسعه انسانی و اقتصادی منطقه داشته و خواهد داشت. پرسش و پاسخهای آورده شده تاریخچه احداث این دانشگاه را به عنوان بخشی از تاریخ و پیشینه خمینی شهر روشن میکند.
*چه شد که زمین های خمینی شهر فعلی برای ساخت شعبه دانشگاه صنعتی انتخاب شد؟
پس از تصمیم به ساخت شعبه دانشگاه صنعتی سه گزینه برای محل ساخت دانشگاه در نظر گرفته شد که در نهایت زمین های دامنه کوه سید محمد همایونشهر را برای این کار مناسب تشخیص دادند. این مکان در شمال شهر اصفهان و شمال شرقی همایونشهر، جنب امام زاده سید محمد(ص) در 20 کیلومتر اصفهان قرار دارد. در سمت جنوب دانشگاه زمینها و قبرستان پلارت و صحرای خوشاب واقع است.
*مساحت در نظر گرفته شده برای دانشگاه چه میزان بود؟
ابتدا پنج میلیون متر مربع زمین برای تاسیس این دانشگاه اختصاص یافت که به تدریج به 23 میلیون متر مربع افزایش یافت.
* منطقه بر اساس سابقه و تقسیمات کشوری چه شرایطی داشت؟
در متون قدیمی از زمینهای ماربین و در دامنه کوه پلارت از آن یاد شده است.
*و پس از تشکیل شهرستان خمینی شهر در چه محدودهای تعریف شده است.
براساس مصوبه 10 تیر 1366 هیأت وزیران در خصوص شهرستان خمینی شهر به پیشنهاد وزارت کشور به استناد ماده 13 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری، مصوب تیر ماه سال 1362 مجلس شورای اسلامی دانشگاه در محدوده دهستان ماربین سفلی شهرستان به مرکزیت روستای جوی‌آباد قرار گرفت. این دهستان مشتمل بر 10 روستا، مزرعه و مکان شامل: جوی‌آباد، وازیچه، قلعه چهارم، احمدآباد، جعفرآباد، دستجرد قداده، قلعه صدراعظم، مزرعه خوش‌آب، امامزاده سید‌محمد و دانشگاه صنعتی میشد.
*مقدمات احداث دانشگاه از چه زمانی شروع گردید؟
از سال 1346 آماده سازی و يکپارچه سازی اراضی برای تاسيس اين دانشگاه، آغاز و از سال 1348 طرح درختکاری محوطه های دانشگاه توسط واحد فضای سبز آن شروع گرديد.
*ظاهرا در این سال یک مراسم کلنگ زنی هم وجود داشته است؟
بله کلنگ شروع این مرحله از کار در سال 1348 توسط دکتر محمدرضا امین، به عنوان نیابت تولیت دانشگاه بر زمین زده شد.
*ساخت و ساز دانشکده ها و مراکز آموزشی از چه سالی آغاز گردید؟
فعاليتهای ساختمانی و عمرانی از سال 1352 در زمينی به وسعت 23 ميليون متر مربع آغاز گردید.
*مراسم کلنگ زنی هم در کار بود؟
در اردیبهشت 1352 محمدرضا پهلوی به منطقه سفر و اجازه احداث ساختمانهای دانشگاه صنعتی صادر شد. خبرنگاران آنروز شهر جعفر نوروز تولایی و اکبر لطفی در آن مراسم حضور داشته و خبر این مراسم را برای روزنامه اطلاعات و کیهان مخابره کردند. جعفر نوروز تولایی در خاطرات خود میگوید:« محمدرضا شاه برای کلنگزنی دانشگاه صنعتی به منطقه آمده بود. نخست وزیرش هم بود. من به عنوان خبرنگار در محل حاضر بودم و عکس و خبر تهیه کردم و برای اطلاعات مخابره نمودم. به خاطر دارم یک یهودی دنبال شاه بود او در آن مراسم گفت: این منطقه آباد میشود اما اختیارش از دست مردم خارج میشود.»
*در این مراسم نماینده حوزه ماربین هم شرکت داشت ؟
بله آنزمان حسن اوحدی نماینده حوزه ماربین به مرکزیت همایونشهر در مراسم حضور داشته و روز بعد در مجلس شورای ملی از محمدرضا پهلوی به خاطر این سفر و احداث دانشگاه در همایونشهر تشکر کرد.
*همزمان با احداث دانشگاه در همایونشهر آنروز طرحهایی برای تغییر چهره شهر اجرایی نشد؟
عده ای معتقدند توسعه خیابان کهندژ، احداث خیابانهای کوروش و داریوش(شریعتی و شهید منتظری) و ساخت پاسگاه ژاندارمری همایونشهر مقابل دانشگاه که در اواخر سال 1340 و اوایل دهه 1350صورت گرفت همسو با ساخت دانشگاه بوده است.
*دانشگاه صنعتی از دانشگاه دیگری تقلید شده بود و یا مشابه ای نداشت؟
دانشگاه، از دانشگاه‌های مدرن امریکایی به ویژه MIT الگوبرداری شد و طراحان اصلی و اولیه دانشگاه شرکت آمریکایی آرتور دی‌لیتل بود، دکتر گوردون براون، که ریاست کل دانشکده‌های مهندسی و از مدیران اصلی دانشگاه MIT بود، دکتر جرج بوگلی ارلو ریاست دانشکده فنی-مهندسی دانشگاه ایلینوی در شیکاگو از طراحان این دانشگاه بودند. در عمل قراردادی با موسسه مذکور بسته شد تا شش دانشکده اولیه را در دانشگاه صنعتی اصفهان تأسیس نماید.
*از ایرانیان چه کسی در احداث این دانشگاه نقش بازی میکرد؟
دکتر مهدی ضرغامی معاونت دانشگاه صنعتی آریامهر تهران و دکتر سیدحسین نصر، پیگیری کارهای مختلف این دانشگاه بودند به خصوص دکتر سیدحسین نصر که پیگیری ساخت دانشگاه را از افتخارات زندگی خود میداند.
*دانشگاه احداثی، دانشگاه مستقلی محسوب میشد و یا وابسته به مرکز دیگری بود؟
در آن زمان دانشگاه صنعتی یکی از واحدهای دانشگاه صنعتی آریامهر بود، اما بعد از چند سال از آن جدا و دانشگاه مستقلی شد.
*دانشگاه فعالیت آموزشی خود را چه زمانی شروع کرد؟
در سال 1356
* هنگام شروع فعالیتهای آموزشی چه بخش هایی آماده بود؟
اوایل سال 1353 ساخت خوابگاه 9، 10 و ساختمان 6 و تالار فتوحی، کوی اساتید، دانشکده مواد و انرژی (مهندسی مکانیک فعلی) و دانشکده کشاورزی (مهندسی شیمیکنونی) آغاز شد. در اوایل سال 1356 با تکمیل بعضی از طرحهای مذکور و ساماندهی آنان آشپزخانه موقت در میدان دانشگاه و سالن غذاخوری در زیر مجموعه خوابگاه های 6 ، 9 و 10 آماده بهره‌برداری گردید. و دانشگاه برای شروع فعالیتهای آموزشی اعلام آمادگی کرد.
*بنابراین سال 1356 اولین سالی بود که دانشجو پذیرفت؟
درست است در این سال دانشگاه صنعتی از طریق کنکور سراسری اقدام به پذیرش دانشجو کرد و در آبان و دی ماه همان سال تعداد 800 دانشجوی برگزیده با معدل بالا در این دانشگاه نوبنیاد مشغول به تحصیل شدند. به این ترتیب تا قبل از انقلاب فرهنگی، دانشگاه صنعتی طی سه دوره و در پنج دانشکده مواد و انرژی، مکانیک، عمران، صنایع و سیستم‌ها و دانشکده تکنولوژی کشاورزی دانشجوی پذیرفت.
*ارتباط دانشگاه با همایونشهر چگونه بوده است؟
همانطور که آورده شد دانشگاه در اراضی همایونشهر واقع و امکانات آن مانند آب و برق وابسته به این شهر و بانک و پست و بسیج و مدارس آن زیر نظر ادارات مربوطه در همایونشهر بود. دانشگاه برای ساخت و سازهای خود بایستی از شهرداری شهر محوز اخذ میکرد که در عمل این اتفاق معمولا نمیافتاد و بعدها این موضوع و دخل و تصرف در زمین های یکدیگر محل مناقشه شهرداری خمینی شهر با دانشگاه شد. از طرفی همان اوایل شروع به کار ساخت دانشگاه جادهای از میدان انوشیروان تا انتهای اراضی دانشگاه کشیده و شهر عملا به دانشگاه متصل شد و بسیاری از نیروهای خود را از منطقه جذب کرد.
*ظاهرا اختلافاتی هم بر سر نام دانشگاه بین خمینیشهر و اصفهان وجود داشت است؟
همانطور که در سوالهای قبلی بیان شد نام دانشگاه ابتدا دانشگاه صنعتی آریامهر بود که با پیروزی انقلاب به دانشگاه صنعتی تبدیل شد و در اواخر دهه 1360 مسوولین وقت دانشگاه با هماهنگی های استانداری و وزارت علوم آنرا به دانشگاه صنعتی اصفهان تغییر نام دادند که این اقدام محل مناقشه بین نماینده شهرستان خمینی شهر با مدیران وقت دانشگاه و استانداری اصفهان شد که البته راه به جایی نبرد.