1 پیشینه مصرف سوخت
چوب و ذعال، خاکه ذغال، هیزم، خار و روغن چراغ ابتدایی ترین منابع برای سوخت و تولید روشنایی در حمامها و خانه های منطقه بود. روغن چراغ از دوره صفوی کم و بیش از عصارخانه های شهر تولید می گردید.
چوب از شاخه ها و درختان خشک باغات منطقه به دست میآمد. دسترسی به همین منبع سوخت هم آسان نبود و گاه حتی بر سر چوب خشک بین افراد تنش به وجود میآمد. تهیه ذغال و خاکه آن هم در توان تعدای از خانوادهها نبود و به همین دلیل شهرداری و برخی از خیریه ها حتی در دهه 1350 تامین آنرا یک کار خیر به حساب می آوردند. گزارشی از سال 1347 تا ۱۳۵۲ در مرکز اسناد اصفهان نشان از خرید ذغال برای سوخت ادارات همایونشهر دارد.
پیشینه مصرف نفت
یکی از قدیمیترین اسناد در باره مصرف نفت در سده استفاده از آن در چراغ های نفت سوز موسوم به چراغ‌های بلدیه از سال ۱۳۱۲ در معابر شهر است. این چراغ ها کم و بیش تا تامین روشنایی معابر با برق در سه دهه کاربرد داشتند.
در این دوران بر مصرف مواد نفتی عوارض بسته شده بود که به صندوق دارائی سده واریز میگردید. برای فروش نفت شعبه های فروش نفت در محلات مختلف از جمله خوزان، ورنوسفادران و ابتدای خیابان امیرکبیر فعلی وجود داشت. نفت در حلب های کوچک که مردم به آن پیت میگفتند در اختیار این شعبه ها قرار میگرفت. نفت توسط تعداد کمی از مردم خریداری و برای تولید روشنایی و پخت و پز و در دهه های بعد تولید گرما در بخاری ها استفاده میشد. در همین ایام تا قبل از تاسیس اولین پمپ بنزین شهر بنزین توسط شعبه نفت ابتدای بلوار فعلی امیرکبیر در اختیار خودروها قرار می گرفت.
اولین پمپ بنزین در خیابان تازه تاسیس طالقانی فعلی که آن زمان خیابان کهندژ نامیده میشد در سال 1346 احداث شد. بنزین در آن زمان لیتری شش ریال و کوپنی بود. سالها این مرکز، تنها پمپ بنزین شهر محسوب میشد. با افزایش خودروها و توسعه شهر از دهه 1370 به بعد به تدریج چند جایگاه دیگر در گوشه و کنار شهر از جمله ابتدای بلوار سردار سلیمانی، آیت اله اشرفی، حافظ، مقابل کارخانه آرد، باغبان و صفائیه احداث شد. در سال 1384 اولین جایگاه سوخت گاز شهر بهره برداری شد. جایگاه مذکور در بلوار باغبان شمالی در زمینی به مساحت حدود 3 هزار مترمربع بنا شد(شهر و شهروند، سال 4، شماره 3). چند جایگاه دیگر هم در سالهای بعد احداث گردید.
پیشینه مصرف برق
نخستین کارخانه برق اصفهان در دروازه دولت، کوچه تلفن‌خانه توسط فضل‌الله دهش ملقب به عطاالملک در سال ۱۳۰۶ تاسیس گردید.
در سده از ابتدای تشکیل بلدیه یکی از تقاضاهای اهالی برقدار شدن منطقه بود(اردیبهشت 1313 / روزنامه اخگر شماره 940).
در سال 1320 شرکتی با سرمایه مردم تاسیس شد ولی تلاش آنها برای کارخانه برق به جایی نرسید. در نهایت شرکت سهامی ریسندگی و برق سده با سرمایه دو میلیون ریال در دو هزار سهم صد تومانی در شهریور 1326 تشکیل شد. این شرکت، کارخانه برق سده را در خیابان در حال تکمیل ورنوسفادران(مکان فعلی مخابرات امام شمالی) دایر کرد( اساسنامه شرکت سهامی ریسندگی و برق سده. شهریور 1326). با احداث این مولد برق تا پایان دهه 1320 طول شبکه برق در سده به 5000 متر رسید در نیمه دوم دهه 1330 شهرداری همایونشهر یک کارخانه مولد برق از شرکت زیمنس خریداری و در همین محل نصب نمود تا تولید برق را افزایش دهد. در همین دوران تیرهای برق سیمانی در خیابانهای شهر نصب شد(امینی، امیرحسین). در اواخر دهه 1340 کارخانه برق همایونشهر جمع و برق شهر به شرکت برق منطقه ای پیوست. از آن پس برق در شهرستان بر طبق سیاست های وزارت مربوطه توسعه یافت.
پیشینه مصرف گاز
در دهه 1340 اجاق های گازسوز به تدریج در منازل جا باز کرد. سوخت آنها توسط کپسول های گاز شرکت های ایرانگاز، پرسیگاز و بوتان تامین میشد. شرکت های مذکور در بلوار کهندژ حدود جوی آباد و خیابان بسیج دستگرد، مخازن و تاسیسات کپسول پرکنی خود را دایر کردند. در دهه 1340 دو خط لوله 12 و 16 از شمال شهر جهت صادرات، عبور کرد ولی لوله کشی به درون شهر نداشت.
از اوایل دهه 1360 لوله کشی گاز به محلات شهر از منطقه اسلام آباد شروع شد. اول دیماه 1360 اولین انشعاب گاز در محله اسلامآباد واگذار گردید. در ایام جنگ کسانی که لوله کشی گاز داشتند حتما در خانه روشنایی گازسوز نصب میکردند چون قطعی برق زیاد بود و این خود یک مزیت برای آنها به حساب میآمد. به تدریج در سالهای بعد و دهههای بعد لوله کشی گاز به محلات دیگر توسعه یافت و استفاده از لوزم گازسوز رونق یافت.
تحولات لوازم روشنای از سده به خمینی شهر
روش اولیه: استفاده از چراغ با منبع سوخت روغن های حیوانی و گیاهی که در عصارخانه ورنوسفادران استخراج میشد.
دهههای اولیه قرن 14: ایجاد شعبه نفتی در سده و انتقال نفت با حلب(پیت). رواج چراغ های نفت سوز مانند: لامپا، چراغ مرکبی، چراغ زنبوری یا تریک. نصب چراغ های مرکبی در مسیر معابر عمومی توسط بلدیه سده
سال 1326: راه اندازی موتور برق دیزلی در خیابان ورنوسفادران، مکان فعلی مخابرات خیابان امام و دادن انشعاب تدریجی به خانه ها.
پایان دهه 1330: نصب کارخانه جدید برق و تیرهای سیمانی در چهار خیابان اصلی شهر توسط یک شرکت آلمانی.
دهه 1340: پیوستن تدریجی به شبکه برق سراسری و پایان ماموریت موتور برق سده.
دهه 1370: حذف تدریجی لامپ های رشتهای و ورود لامپ های جدید و کم مصرف و نوع تکامل یافته آن.
تحولات لوازم گرمایشی از سده به خمینی شهر
روش اولیه: استفاده از کرسی، منقل و بخاری های هیزمی ثابت و قابل انتقال با منبع سوخت چوب، ذعال و هیزم
دهه 1340: استفاده از بخاری های نفتی کوچک و بدون دودکش مانند علاء الدین.
دهه 1350: استفاده از بخاری های نفتی دودکشدار مانند پلار و گاه بخاری های گازی کپسولی و برقی.
دهه 1360: رواج تدریجی بخاری های گازسوز با استفاده از گاز شهری و به ندرت حرارت مرکزی موتورخانه ای، موسوم به شوفاز.
دهه1370: رواج تدریجی استفاده از پکیج و رادیات و ابزار مشابه با استفاده از گاز و الکتریسیته و استفاده از روشهای عایق بندی ساختمان ها و دربهای دو جداره و در هنگام نگارش کتاب هوشمند کردن تدریجی آنها.
تحولات لوازم پخت و پز از سده به خمینی شهر
روش ها ولوازم اولیه: پخت روی انواع کلک و اجاق گلی با سوخت چوب و هیزم و استفاده از کماجدان و دیگ مسی در ابعاد مختلف، تولیدی مسگرهای سدهی.
دهههای اولیه قرن 14: استفاده از لوازم نفتسوز مانند چراغ سه فتیله چراغ علاءالدین و نیز پریموس و رواج تدریجی قابلمه هایی از جنس روی و آلومینیوم و سپس اجاق های گاز سوز کپسولی.
دهه 1360: لوله کشی تدریجی گاز و استفاده از اجاق های گازسوز.
لوازم جدید: انواع اجاق گاز، فر و لوازم برقی و امواجی و انواع ظروف پخت و پز با جنس های مختلف.
