دانشنامه شهرستان خمینی شهر

    حمام رهنان

دوره تاریخی:      زندیه

بانی:                 حاج آقا محمد رنانی

کاربری فعلی:    موزه هنرهای آیینی

نشانی:             رهنان ، منطقه ۱۱شهرداری اصفهان

شرح: 
این بنا توسط یکی از رجال سلسله زندیه به نام حاج آقا محمد رنانی ساخته شده است، به دستور ایشان این مجموعه و شاهکار بی نظیر، در میان ۴ محله قدیمی رهنان و در کنار بازارچه و مسجد ذوقبلتین بنا شده است .
گرمابه رهنان، با ۱۴۶۷ متر مربع مساحت شامل ۲ حمام بزرگ و کوچک برای استفاده جداگانه اما همزمان زنان و مردان است، از این رو به «حمام دو قلو» معروف است. برخلاف سایر بینه های حمام های تاریخی که سکوها در اطراف آن قرار دارند، در حمام تاریخی رهنان سکوی تعویض لباس در میانه بینه بزرگ واقع شده و راهروها در اطراف هستند و تنها حمام با پلان شبستانی در ایران می باشد. بینه بزرگ و زیبای این حمام دارای پوششی گنبدی است که ۱۶ ستون سنگی و آجری، بار پوشش طاق را تحمل می کند و به نشانه کثرت یا تکرار تصویر آن ستون ها در آب حوض های سکوی میانی، به «حمام چهلستون» نیز معروف است. دورتادور دیوارهای بینه حمام بزرگ با تزئینات آهک و گچ بری پوشیده شده است، نقوش آن طرح های اسلیمی و هندسی است که در آن سه رنگ سفید، سیاه و قرمز بکار رفته است .
گرم ترین نقطه حمام، گرم خانه بزرگ آن می باشد که در آن دو شاه نشین وجود داشته است.
حمام رهنان یکی از بزرگ‌ ترین حمام‌های تاریخ ایران است که نظیرش کمتر یافت می‌شود. ویژگی منحصر به فرد این حمام، بزرگی بی مانند سربینه شاهانه آن است که 400 مترمربع وسعت دارد. یک حوض چلیپا شکل سکوی مرکزی این سالن را به 4 بخش تقسیم می‌کند. می‌گویند این چهارسکو در سربینه حمام رهنان، نمادی از اتحاد میان 4 محله اصلی رهنان قدیم به نام‌های زادگان، چهارشاه، طاحونه و ماشاده بوده است. ستون‌های سنگی و آجری سربینه آنقدر زیاد است که در یک چشم انداز کامل به تالار چهلستون شبیه است. چشم اندازی که در هیچ یک از حمام‌های تاریخی اصفهان دیده نمی‌شود. دست کم در مورد حمام علی قلی آغا، سربینه حمام بزرگ آن از نظر وسعت به زحمت به نیمی از وسعت سربینه حمام رهنان می‌رسد. حمام رهنان یک حمام دوقلو است و از یک بنای کوچک و یک بنای بزرگ تشکیل شده که حمام را به 2 بخش مردانه و زنانه تقسیم می‌کرده است. تون، گاوچاه، سربینه و گرمخانه و خزینه آب گرم از بخش‌های مختلف این حمام است که البته بسیاری از آن‌ها امروزه قابل بازدید نیست و در دست تعمیر است.
حمام رهنان را موزه هنرهای آیینی می‌نامند. مجسمه‌هایی که امروزه در سربینه آن نصب شده هر یک بخشی از آیین‌هایی را که در حمام‌های قدیم برگزار می‌شده بازسازی می‌کنند. آیین‌هایی نظیر حنابندان، حمام عافیت، حمام گلریزان، حمام آخرت و حتی غسل مردگان که در بخشی جداگانه در حمام انجام می‌شده است.

منبع:
موسوی خوانساری، مهرداد، گنج فراموش شده رهنان، روزنامه همشهری، 18 تیر1396