اینکه باقرخان که بوده چندان روشن نیست ظاهرا خان با نفوذی در اوایل یا اواسط دوره قاجار بوده از محله ورنوسفادران، اما سه پسر به نامهای رحیم، کریم و محمدحسن داشت که هر سه پسوند خان را یدک می کشیدند. و هر سه به مدت زیادی در دستگاه ظل السلطان فرزند ناصر الدین شاه حاکم اصفهان دستشان به خدمات دولتی بند بود. عناوین. (امین‌الرعایا) و (وکیل الرعایا) هم داشتند اینکه عنوان بوده و یا در عمل هوای رعیت را داشتند نمی دانم آن هم در دستگاه ظل السلطان، ولی در مقاله ای آمده است که:«عجب در این استکه خود ظل السلطان با همه ثروت و مکنتی که داشته از خود اثر خیری در اصفهان باقی نگذاشته است در صورتیکه نایب الحکومه او یعنی رکن الملک شیرازی و ظابط او یعنی مرحوم محمد رحیم خان چند مسجد و آب انبار و بناهای خیر دیگری از خود بیادگار گذاشتهاند».
رحیم خان فرزند ارشد باقرخان بود. وی (امین‌الرعایا) لقب داشت و به مدت سی سال از طرف ظلالسلطان ضابط شهر اصفهان بود.منصب بیگلربیگی داشت. او مسجد رحیم خان را که گفته می شود دست کمی از مسجد سید ندارد ساخت. مسجد تمام نشده رحیم خان به دیار باقی شتافت و اتمام مسجد را یرای برادرانش یعنیکریمخان ملقب به (وکیل الرعایا) و محمد حسینخان به ارث گذاشت. البته عنوان (امینالرعایای)
را هم برادر کوچکش محمد حسین از او به ارث برد.
آب‌انباری با گنبد عظیم آجری در سال 1299 ه.ق،( 1260 خورشیدی ) به دستور رحیم خان و برادرش محمدحسین خان در تخت فولاد ساخته شدهاست
رحیم خان احتمالا حدود سال 1270 خورشید درگذشته است.
..................
در گورستان تخت فولاد آب‌انبارهایی احداثشدهبود که آب آنها از نهرهای معروفی چون نهر نایج و جوی سیاه تأمین می‌شد. از جمله می‌تـوان از آب‌انبـارهـای لسان‌الأرض و مصلا و آب‌انباری با گنبد عظیم آجری که در 1299 ه.ق،( خورشیدی1260) به دستور رحیم خان بیگلربیگی و برادرش محمدحسین خان امین‌الرعایا ساخته شدهاست نام برد.
.............
مسجد رحیم‌خان مربوط به دوره قاجار است و در اصفهان، خیابان طالقانی، خیابان مسجد رحیم خان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۲۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. یکی از بناهای جالب و نفیس اصفهان مسجد رحیم خان است. ساختمان این اثر جالب که در محله نو واقع شدهاست در سال ۱۲۹۰ هجری قمری شروع شد و در سال ۱۳۰۴ هجری قمری به پایان رسید شیوه معماری و خطوط و تزئینات مسجد رحیم خان شباهت بسیاری با مسجد سید دارد.
بطوریکه که بسیاری از کارشناسان و محققین نوشته‌اند برخی از کتیبه‌های این مسجد از کتیبه‌های مسجد سید گرده برداری شدهاست.
به هر حال علت نامگذاری این مسجد به رحیم خان این است که این بنا به وسیله محمد رحیم خان که در آن روزگار بیگلر بیگی اصفهان بود به پایان رسید.
بانی اولیه مسجد رحیم خان، میر سید حسن مجتهد اصفهانی است که چون قبل از اتمام بنا درگذشت، بقیه امور را محمد رحیم خان و پس از مرگ وی نیز برادرانش انجام دادند.
کتیبه سردر شرقی مسجد رحیم خان به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی خشت لاجوردی است که در سال ۱۳۰۱ کتابت شده و در آن به نام ناصرالدین شاه و ظل السلطان و محمد رحیم خان و برادران او محمد کریم خان و محمد حسین خان اشاره شدهاست.
در ایوان جنوبی مسجد قسمت نمای خارجی کتیبه‌ای است که با خط ثلث سفید بر زمینه کاشی خشت لاجوردی آیات قرآن کریم نوشته شدهاست. خطاط این کتیبه محمد باقر شیرازی و تاریخ آن ۱۳۰۴ هجری قمری است بر طرفین همین ایوان اشعاری با خط نستعلیق سفید بر زمینه کاشی خشت لاجوردی نوشته شده که در طی آن معمار مسجد به نام استاد آقا جوئی و نویسنده آن به نام حسن خان معرفی شدهاست تاریخ این کتیبه نیز ۱۳۰۴ هجری قمری است.
محراب زیبای مسجد رحیم خان با کاشی تزئین شده و کتیبه هائی نیز دارد. اطراف محراب با خط ثلث سفید بر زمینه کاشی خشت لاجوردی آیات قرآن کریم نوشته شدهاست. تاریخ این کتیبه ۱۳۰۴ هجری قمری است. مسجد رحیم خان سنگاب نفیس و یکپارچه‌ای دارد که با خط نستعلیق برجسته اشعاری با تاریخ ۱۲۹۹ هجری قمری بر آن نوشته شدهاست.
مسجد رحیم خان سنگاب نفیس و یکپارچه‌ای دارد که با خط نستعلیق برجسته اشعاری با تاریخ ۱۲۹۹ هجری قمری بر آن نوشته شدهاست.
در ضلع شمالی مسجد شبستان بزرگ و با شکوه آن قرار دارد که کاشیکاری آن در سال ۱۳۷۸ هجری قمری انجام شدهاست زیرا شبستان مسجد و گنبد و داخل آن به علت درگذشت بانی آن کاشیکاری نشده بود.
در سردر شمالی مسجد نیز به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی خشت لاجوردی رنگ آیات قرآن کریم کتابت شدهاست. مقبره میر سید حسن مدرس که بانی اولیه مسجد بوده‌است نیز در این مسجد قرار دارد
« مسجد رحیم خان » در تقاطع « کوچه سرلت » با « کوچه نارون » قرار دارد .
بانی آن مرحوم میرسید حسن مدرس است و پس از مرگ وی توسط سه برادر به نام های :
محمد رحیم خان بیگلر بیگی امین الرعایا
محمد کریم خان وکیل الرعایا
محمد حسین خان امین الرعایا
کار ساخت مسجد ادامه یافته و به اتمام رسیده است .
پس از بازدید کوتاه از حیاط مسجد رحیم خان و ارائه توضیحات توسط آقای سمرقندی ،
مثل خیلی از روزهای دیگر که مسئولین مساجد خلف وعده میکنند ، اینبار نیز مجبور شدیم شبستان ها را از پشت درهای بسته ببینیم .
.........
رحیم خان بیگلر بیگی
رحیم خان بیگلر بیگی امین الرعایا، از صاحب منصبان نیکوکار قرن سیزدهم هجری در اصفهان.
وی پس از آنکه میر سیّد حسن مدرس از مجتهدین عالی مقام اصفهان مسجدی را در محلّه نو بنا کرد ولی موفق به اتمام آن نشد و وفات یافت را تکمیل نموده و برادرانش محمّد کریم خان و محمّد حسین خان، ساختمان آن را به پایان رساندند. مسجد به نام «رحیم خان» معروف است و از آثار باستانی و نفیس دوره قاجاریه به شمار می رود.(1)
مزارات اصفهان، ص168.
..............
بیگلربیگی
لغت‌نامه دهخدا
بیگلربیگی . [ ب َ / ب ِ ل َ ب َ / ب ِ ] (ترکی ، اِ مرکب ) بکلربگی . بیکلربیکی . در تعلیقات تذکرةالملوک که کتابیست در سازمان حکومت صفویه از مستشرق شهیر مینورسکی آمده است که : بیگلربیگیان حکامی بودند که از پایتخت تعیین می گشتند اما گاه در مورد بخصوص این سمت موروثی بود. در خاتمه ٔ کتاب تذکرة الملوک فهرست تفصیلی از بیگلربیگیان و حکام زیردست آنان بدست می دهد و قزوین را یکبار مقر حکومت بیکلربیکی یا بیگلربیگی نشین بیان کرده است . (سازمان حکومت صفویه ص 78). کسی که رتبه اش فوق همه است و بلافاصله پس از صدراعظم است و عده ای از لشکریان زیردست او هستند او را بیگلربیگی می نامند و در موقع غیبت شاه نایب السلطنه است . (سازمان حکومت صفویه ص 139). در دوره ٔ صفویه (مخصوصاً از عهد شاه عباس اول صفوی ) عنوان حکام ولایات که از مرکز تعیین میشدند و در بعضی موارد سمت آنها موروثی بود. بیگلربیگی اصفهان در عهد صفویه مقام بسیار مهمی داشته و بعد از صدراعظم یا اعتمادالدوله از همه ٔ اجزای درخانه معتبرتر بشمار می آمده است و در بعضی مواقع بهنگام غیبت پادشاه در حکم نایب السلطنه بوده . در اواخر عهد صفویه قلمرو سلاطین مزبور دارای چهار والی مستقل و سیزده بیگلربیگی بوده است . در اوایل عهد قاجاریه نیز مثل عهد صفویه بیگلربیگی عنوان حکام ایالات بوده و از جانب سلطان انتخاب میشده است و لیکن بعدها بیگلربیگی در ولایات دارای مقامی مستقل از مقام والی و حاکم و پایین تر از آنها بوده و مثلاً در آذربایجان در رأس اجزای حکومت شهر بوده است این عنوان در نزد ترکان عثمانی بصورت «بیلربی » مترادف میر میران و مخصوص عنوان والی ولات بزرگ بوده است . (از دائرة المعارف فارسی ).
