چهارشنبه, 22 اسفند 1403 Wednesday 12 March 2025 00:00

دانشنامه شهرستان خمینی شهر


محمد طاهر نصرآبادی متولد 996 خورشیدی از معروف‌ترین تذکره نویسان تاریخ ادبیات فارسی است.
وی در طول زندگی با ادبا و شعرای بسیاری مرتبط بود که از همه مشهورتر صائب تبریزی می‌باشد. شهرت نصرآبادی از مرزهای ایران فراتر رفته و در منطقه ماورالنهر و عثمانی و هند نیز وی را شناخته و شاعران اشعار خود را برای وی ارسال می‌کردند. نصرآبادی خود علاوه بر اینکه ادیب بود شعر نیز می‌سرود.
مشهورترین تألیف نصرآبادی تذکره الشعراء یا تذکره نصرآبادی می‌باشد. وی این اثر را در سال 1040 خورشیدی نوشته است. این تذکره حاوی شرح حال صدها تن از شاعران و عالمان و خوشنویسان و ادبای معاصر وی در قرن ۱۱ قمری از جمله از اهالی ماربین است. تنی چند از نامیان ماربین معرفی شده در تذکر مذکور را می شناسیم
ملا علی عشرتی فروشانی
شاعر حکیم
نام پدر: حاج عینعلی فروشانی
تخلص: ملاعشرتی
دوره: صفوی
مدفن: مشهد مقدس
شرح:
آقاعلی بن عینعلی فروشانی، شاعر ادیب و فاضل، از سخنوران قرن یازدهم هجری. از اهالی قریه «فروشان» از توابع ماربین بود. در اصفهان نزد ملاّ حسنعلی شوشتری فقه و حدیث و نزد حکیم شفائی طب را آموخت. شاعري توانا در دوران خود بود .برادری سرشناس و با نفوذ به نام قطب العارفين حاجی اسماعيل داشت. به رسم شاعران آن زمان به اتفاق آقا محمد پیشکش نویس به هند رفت و در محضر نواب ميرزا رستم مدت کوتاهی اقامت کرد. آنگاه راه وطن و زادگاه در پیش گرفت. زمانی بعد راهی مشهد مقدس شد و نزد حاجی محمدخان رفته و با او هم صحبت شد. آنجا عمرش به پایان رسید و در جوار امام رضا دفن شد . نصرآبادی صاحب تذکره نصرآبادی درباره ملاعشرتی چنین می نویسد:«...صحبتش خالی از نمکی نبود. در شعرشناسی و سخن‌فهمی به اعتقاد ناقص کمینه، قادربود»
شاید قدیمی‏ترین فرد از منطقه ماربین که طبیب بودن آن مکتوب شده «آقاعلی عشرتی فروشانی» از قرن یازدهم هجری قمری باشد. وی هم شاعر بود و هم طبیب و شاعر بودنش سبب شد تا تذکره نصرآبادی اطلاعات مختصری از او بنویسد.
نمونه ای از اشعار :
الهم ارزقنا
نرگس چشم مست تو کسب حيا کند / گل هر زمان طراوت رويت ادا کند
با خال لب بگوی که مرغان دام را / يا آب و دانه ای بدهد يا رها کند
عشرتی دار کلان ميزن و انديشه مکن / بردنی ميبرد و باختنی می بازد
خون بلبل را نه پنداری که گل پامال کرد / روزگارش از بن ناخن برون می آورد
ايام ريخت در قدح ما ستم کشان / خونی که حسن او بدل آفتاب کرد.
///
محمد ابراهیم فارغا
نام پدر: حاج عينعلی
دوره: صفوی
 از شاعران ماربینی مقیم هند
 برادرملاعشرتی
//
مولانا عبدالحق
وفات:1032 ه.ش( 1063 ه.ق)
دوره: صفوی
عناوین: موسیقی دان، شاعر
از قريه ي ورنوسفادران بود که جزء بزرگترين شاعران دوره صفوي بشمار ميرفت بطوري که ملا محمد شريف که از مخصوصان او بود فراغ او را اين چنين بيان مي کند (گنج علم از کيسه دنيا برفت .عبدالحق در1063 از دنيا رفت) او در کمال و حالت معنوی بود و به هنر موسيقي هم علاقه زيادی داشت. نامش در سالشمار 1400ساله شعر و موسیقی ایران آمده است.
نمونه اشعار:
چه زيان غمزه ترا چو زنی / تيغ بر زخم جان بی تابی
هيچ از بحر کم نمی گردد / گر خورد تشنه ی دمی آبی
پی بازيچه، طفل همت من / گذارد نه فلک را در فلاخن
لب لعل ترا چه زيان از غبار خط / مور از کوثر آب خورد کم نمی شود
///
میرزا امین نصرآبادی
دوره: قرن یازدهم قمری
عناوین :
• شاعر
• ریاضی دان
• منجم و خطاط
////
محمد نصرآبادی
نام پدر: میرزا اسد
دوره: صفوی، معاصر میرزا طاهر نصرآبادی
• شاعر
• خطاط، خط شکسته
////
کاظم نصرآبادی
تخلص: کاظما
دوره: صفوی، معاصر میرزا طاهر نصرآبادی
کاظم بجز از خدا ستودن غلط است / در بند قبول خلق بودن غلط است
جایی که به هرزه میرود آب حیات / آنجا گهر خویش نهادن غلط است
///
راهب رنانی
دوره: قرن یازدهم هجری
شاعر، ادیب
////
محمد شریف ورنوسفادرانی
ملا محمد شریف
نام پدر: استاد کلبعلی سنگ تراش
دوره : قرن یازده
درگذشت: حدود 1051 خورشیدی
عناوین: شاعر، ادیب و سخنور شاگرد عبدالحق ورنوسفادرانی
از اهالی «ورنوسفادران» ماربین بوده و نزد ملّا عبدالحق ورنوسفادرانی تحصیل کرده است. مدتی نزد پدر به سنگ تراشی مشغول بود و در این هنر استاد شد امّا به خاطر ضعف چشم، به خواهش میرزا محمّد طاهر نصرآبادی آن شغل را رها کرد و نزد حُکّام شرع به نوشتن سجلات و اسناد مشغول شد. در فنون شعر و ادب خصوصا لغز و معما و مادّه تاریخ گویی مهارتی به سزا داشت. وی علاوه بر «دیوان اشعار»، «مثنوی در بحر مخزن الاسرار» سروده است. سال درگذشتش معلوم نیست امّا تا سال 1083ق (سال تألیف تذکره نصرآبادی) در قید حیات بوده است.
از اوست:
سر که نبود گوی چوگانی وبال گردن است
جان که قربان نیست در راه بتی بار تن است
///
محمّدباقر ورنوسفادرانی
در گذشت: حدود 1049 خورشیدی
آرامگاه: آرامستان تاریخی ورنوسفادران
عناوین:
• شاعر،ادیب و مکتبدار
• استاد فن ترتیب، لغز، نظم و معما

inner